تسامح و تساهل امام رضا(ع) با قیام های شیعی تا (201ه)
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
کلید واژه: امام رضا (ع), قیام های شیعی, ابن طباطبا, ابوالسرایا.,
چکیده مقاله :
علویان در تحولات سياسى، اجتماعى و فرهنگى دوره خلافت عباسى، نقش محورى داشتند و اين حركت ها و قيام ها، نقش برجسته اى در شكل دهى جريان هاى تاريخى این دوره داشته است. قیام های علویان در خراسان، حجاز، عراق و برخی مناطق دیگر، کم و بیش با استقبال مردمی مواجه شد و شماری از مردم به دعوت آنان پیوستند. علاقه مردم به اهل بیت (ع) و ظلم عباسیان در این زمینه نقش زیادی داشت؛ لذا قیام کنندگان نیز مردم را به «الرضا من آل محمد» (ص) و مبارزه با ظلم فرا می‌خواندند و مردم به سرعت به آن می پیوستند. مأمون قصد داشت با شعار ولایت عهدی، شورش های مردمی را فرو نشاند. اما این سیاست سبب شد تا حكومت او با مشکل جدی مواجه شود. مسأله ولایت عهدی، نقطه عطفی در تاریخ تشیع است. او با استفاده از موقعیت امام رضا (ع) به عنوان برگ برنده ای در مقابل عباسیانی كه طرف دار خلافت امین بودند، ولایت عهدی را به ایشان تحمیل كرد. این نوشتار، در پی پاسخ گویی به سوالات ذیل است. 1. در زمان امام رضا علیه السلام چه قیام ها وحرکاتی برعلیه دستگاه خلافت صورت گرفت ؟ 2. موضع امام رضا (ع) در قیام‌هایی که به اسم علویان صورت می گرفت چه بود؟ آیا امام رضا علیه السلام با قیام کنندگان علوی همکاری می کردند؟ 3. تأثیر قیام ابن طباطبا بر حکومت مأمون و قیام های آن دوره چگونه بوده است؟ هدف از این تحقیق بررسی قیام هایی است که در زمان امامت امام هشتم علیه السلام اتفاق افتاده است، با تکیه بر قیام ابن طباطبا و ابوالسرایا می باشد.
Alevis in political, social and cultural period of the Abbasid caliphate, had a central role these movements and uprisings, leading role in shaping the course of history of this period. Uprisings in Khorasan, Hijaz, Iraq and some other areas, more or less faced with the turnout and the number of people invited to join them. Favorite people to Ahlul Bayt (A) and the oppression of the Abbasids in this area played a major role, so insurgents have people to "Reza Muhammad" (PBUH) and the fight against oppression upon-read people as fast as it joined . Ma'mun wanted covenant with the slogan province, popular uprisings quench. But this policy has led to the state he is in serious trouble. Guardianship of the covenant, is a milestone in the history of Shi'ism. He used the position of Imam Reza (AS) as a trump card in front of Basyany that the caliphate was faithful, covenant province imposed to them. This article is in response to the following questions. 1. At the time of the uprising of Imam Reza took Vhrkaty against the caliphate? 2. The position of Imam Reza in the uprisings that took place, what was the name of the Alevis? Is Imam Reza Alavi worked with the rebels are? 3. The impact on government uprising Tbatba Ibn al-Ma'mun was the uprising of that period?
ابن اثير.(1381). الكامل؛ ترجمه حميد آژير، تهران، اساطير، چ اول، ج 9 و5.
ابن اثیر.(1371).تاریخ بزرگ ایران و اسلام، ترجمه عباس خليلى، ابو القاسم حالت ، تهران، شرکت مطبوعات علمی،1371.ج16.
ابن خلدون.(1364).تاریخ ابن¬خلدون، ترجمه آیتی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چ اول، ج 2و3.
ابن کثير .(1391ق). البدايه و النهايه ، لبنان ، دار الفکر ، چ اول ، ج 10.
ابن طقطقي (محمد بن علي بن طباطبا).(1367). تاريخ فخري، ترجمه وحيد گلپايگاني، انتشارات علمي و فرهنگي، چ سوم.
ابن بابویه قمی.(بی تا).عیون الاخبار الرضا، ترجمه محمد تقی اصفهانی، تهران، اسلامیه، ج1.
احمد بن ابي يعقوب.(1331).تاريخ يعقوبي، ترجمه دكتر محمد آيتي، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، چ دوم، ج 2.
اصفهاني، ابوالفرج.(1342). مقاتل الطالبين، ترجمه هاشم محلاتي، تهران، كتابفروشي صدوق.
اصفهانی، ابوافرج.(1329).ترجمه فاضل (فرزندان ابوطالب )، تهران، کتاب فروشی و چاپخانه علی¬اکبر علمی، چ دوم.
اصفهانی، عمادالدین.(1364) .مجموعه زندگانی چهارده معصوم، تهران، نشر طلوع، چ هفتم. آرام ،احمد،اخوان حكيمى.(1380).الحياة، ترجمه احمد آرام،تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى،.ج5.
آيينه وند، صادق.(1361). قيام‌هاي شيعه در تاريخ اسلام، تهران، سپاه‌پاسداران انقلاب اسلامي.
بلاذري.(1417ق). انساب الاشراف ، دارالفکر ، بيروت ،چ اول ، ج3.
بلعمی، ابو علی.( 1378)تاريخنامه طبري، مصحح محمد روشن، تهران، سروش البرز، چ دوم/سوم، ج4.
بیات، عزیزالله.(1384).تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای جهان، تهران، امیر کبیر،دوم.
پیشوایی ، مهدی.(1381)سیره پیشوایان، قم، موسسه امام صادق علیه السلام.
حسن ابراهیم حسن.( 1386).تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه ابوالقاسم پاینده،تهران، دنیای دانش ،چ اول، ج2.
جمعی‌از نویسندگان.(1383). درسنامه ی عصر غيبت، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چ هفتم.
جعفریان،رسول.(1357).تاریخ تشیع در ایران،قم،انصاریان.
خسروى ،موسی.(1380).زندگانى حضرت على بن موسى الرضا عليه السلام،تهران، اسلامیه. خواند میر.(1380).تاريخ حبيب السير،تهران،خیام، چهارم،ج2.
رسولى محلاتى، سيد هاشم.(بی تا).ارشاد، ترجمه‌رسولى‌محلاتى، تهران، اسلامیه، چ دوم، ج2.
دشتي ، محمد .(1379.)ترجمه ي نهج البلاغه ، قم، مشرقین ، چ چهارم ،نامه ي 45.
دينوري .(1380). الامامه و السياسه ، ترجمۀ ناصر طباطبائي ، تهران، ققنوس .
دینوری، ابوحنیفه.(1383). اخبار الطوال،ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران: نی،چهارم.
سجادی، سید صادق.(1374). «آل ادریس»؛ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی،ج2.
رحمتی، محمد کاظم.(1374).«جارودیه»؛دانشنامه جهان اسلام ، زیر نظر غلامعلی حداد عادل،تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی،ج9.
قمی ، شيخ عباس .(1379). منتهی الامال ، قم ، مومنين ، چ اول ، ج2.
قمي ، شیخ عباس .(1379). مفاتيح الجنان، قم ، فاطمه الزهراعلیها سلام ، چ چهارم ، فرازي از زيارت عاشورا .
قرآن کریم، سوره ي آل عمران (3) آيه ي 169.
صدوق .(1363). عيون اخبار الرضا ، قم ، رضا مشهدي ، چ دوم .
طبری .( 1375). تاريخ طبری ، ترجمه ی ابوالقاسم پاينده ، تهران ، اساطير ، چ 5 ، ج 11 و13.
طه حمیده،عبد الحیسب.(1368).«ادب شیعه»؛دائرة المعارف تشیع ،بی‌جا، ج دوم.
مرتضی حسينی ،جعفر.(1361). زندگی سياسی هشتمين امام ،ترجمه ی سيد خليل خليليان ،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بی جا.
محمد جواد فضل الله.(1381).تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)، ترجمه سید صادق عارف، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی.
مشایخ، فاطمه.(1381). قصص فرآن(قصص الانبیاء)،تهران، فرحان،اول .
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین.(بی تا). مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق محمد محی الدین عبدالحمید، بیروت،دارالمعرفه.
نوبختی،ابو محمد حسن بن موسی.(بی تا). فرق الشیعه، تعلیق سید محمد صادق بحرالعلوم، نجف اشرف.