بررسی انسان‌گرایی شاعران معاصر از دیدگاه معرفت‌شناسی
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
محسن ایزدیار
1
(دانشگاه آزاد اسلامی اراک)
کلید واژه: نقد ادبی, انسان‌گرایی, تجددگرایی, معرفت‌شناسی شاعران, شعر معاصر,
چکیده مقاله :
مقاله حاضر به نقد معرفت‌شناختی انسان‌گرایی شاعران معاصر، از دوره مشروطه تا انقلاب اسلامی، پرداخته است و با نگاهی آسیب‌شناختی تبیین کرده است که از دوره مشروطه که سرآغاز جریان تجددگرایی و متعاقب آن ورود اندیشه‌های فلسفی غربی بوده تا پایان دوره مورد بررسی، انسان‌گرایی اغلب برکنار از محوریت دین و بی‌توجه به واقعیت‌های ساختار اجتماعی سیاسی جامعه ایرانی، توأم با برداشت‌های فردی حزب‌گرایانه و غرب‌گرایانه بوده است. اصرار بر انتقال این‌گونه از ادبیات و فرهنگ، بدون توجه به زیرساخت‌های فرهنگی ادبی مبدأ و مقصد نیز خطایی بوده است که شاعران متجدد، اغلب مرتکب شده‌اند. در ادامه تأکید شده است که بسیاری از شاعران، ادای بینش‌های اومانیستی را در شعر معاصر در آورده‌اند. از سوی دیگر، میان شاعر مدعی انسان‌گرایی با شعرش و مخاطبش، به علت عدم صمیمیت و عدم تجربه عینی و همین‌طور کلی‌گویی و کلی‌بافی، هم‌سویی و هم‌رایی مشاهده نمی‌شود و وجهی تصنعی در این میان حاکم است. این شرایط بیش از هر چیز به علت نگرش لوکس‌گرایانه و تقلیدی شاعران به این مقوله از شعر پدید آمده است.
This research aims to take an epistemological outlook towards humanism in modern poetry, from Persian constitutional revolution up until the Islamic revolution in Iran. By taking a pathological stance, the survey shows how from the constitutional period in Iran, which is the commencement to modernism and accordingly to the flow of western philosophical thoughts, humanism has always been combined with personal partisan and westernized conceptions, and on the other hand always inattentive to religion and the realities of the sociopolitical structures of Iranian society. Insistence on the transference of such a culture and literature, without paying attention to the cultural and literary infrastructures of the country of the origin, has been the problem in works of modern poets. Another concept that this paper insists on is that many poets have only tried to imitate the humanist thoughts in modernist poetry. On the other hand, because of the lack of intimacy, absence of visual experience and also generalization, there is no real alignment to be found between the alleged modernist poet’s poetry and its audience. This is more than anything because of the luxurious and imitative outlook that poets have towards this specific type of poetry.
1. آئودی، رابرت، (1386)، معرفت¬شناسی، ترجمه علی¬اکبر احمدی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
2. اسدی طوسی، علی بن احمد، (1382)، گرشاسبنامه، تهران، دنیای کتاب، چاپ اول.
3. باقی¬نژاد، عباس، (1387)، انسان¬گرایی در شعر شاملو، ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول.
4. براهنی، رضا، (1371)، طلا در مس، تهران، نویسنده، چاپ اول.
5. سنایی، مجدودبن آدم، (1374)، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران، چاپ سوم.
6. شاملو، احمد، (1378)، مجموعه آثار احمد شاملو، دو جلد، تهران، انتشارات زمانه، چاپ اول.
7. شفیعی¬کدکنی، محمدرضا، (1390)، با چراغ و آینه، تهران، سخن، چاپ اول.
8. شمس، منصور، (1387)، آشنایی با معرفت¬شناسی، تهران، انتشارات طرح نو.
9. عطار نیشابوری، محمدبن ابراهیم، (1384)، دیوان اشعار، تهران، علم.
10. فتحی¬زاده، مرتضی، (1384)، جستارهایی در معرفت¬شناسی معاصر، تهران، انتشارات آیت عشق.
11. فردوسی، ابوالقاسم، (1369)، شاهنامه، تصحیح ژول مول، تهران، شرکت سهامی انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ چهارم.
12. مختاری، محمد، (1372)، انسان در شعر معاصر، تهران، توس، چاپ اول.
13. مشیری، فریدون، (1381)، سه دفتر (ابر و کوچه، گناه دریا، بهار را باور کن)، تهران، چشمه، چاپ سیزدهم.
14. مولوی، جلال¬الدین محمدبن محمد، (1379)، کلیات دیوان شمس، تهران، بهزاد، چاپ دوم.
15. هاسپرز، جان، (1379)، درآمدی بر تحلیل فلسفی، ترجمه موسی اکرمی، تهران، انتشارات طرح نو.
16. هالینگ¬دیل، رجینا، (1387)، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران، انتشارات ققنوس.
17. Eisner, E, The Educational Imagination. Third Edition. New York: Mac Millan Publishing Company. (1994).