بازپژوهی ارتباط بين دین و اخلاق از نگاه دانشمندان اسلامی و غربی
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
نسرین توکلی
1
(الهیات و علوم اسلامی)
کلید واژه: اخلاق, دين, ارتباط, دانشمندان اسلامي, دانشمندان غربي,
چکیده مقاله :
دین با سفارش به دوری از رذایل اخلاقی سهم بسیار مهمی در اخلاقی بودن جوامع بشری دارد. لذا نظریه ارتباط دین و اخلاق با تاکید بر اینکه دین از اخلاق حمایت و پشتیبانی می‌کند به گسترش فضایل اخلاقی کمک می‌کند. در نوشته حاضر به بیان مفهوم اخلاق و دین پرداخته شده و همچنین دیدگاه‌های مختلف اندیشمندان و فیلسوفان اسلامی و غربی در خصوص ارتباط یا عدم ارتباط دین و اخلاق مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق بر اساس مطالعات اسنادی و کیفی است. هدف تحقیق بررسی ارتباط بین دین و اخلاق و بیان اهمیت دیندار بودن انسان و جوامع انسانی در جهت اخلاقی بودن و گسترش فضایل اخلاقی است. و تاثیر میزان دینداری و تاثیرات مثبت دیندار بودن در تحکیم ارزش های اخلاقی می‌باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد دين عام‌تر و دارای اجزاء متعدد است و از طريق ابعاد متعدد خود ارزش اخلاق را محقق مي‌كند. و از سوي ديگر اخلاق نيز مانند پديده‌اي نيرومند زمينه توسعه ارزش‌هاي اجتماعي و سعادت پايدار را فراهم مي‌كند.و هیچکس نمی‌تواند نقش دین را در حمایت از اخلاق منکر شود. برای اینکه مصادیق خاص دستورهای اخلاقی را به دست آوریم به دین نیازمندیم و این وحی است که می‌تواند دستورهای اخلاقی را در مورد خاصی با حدود خاص و شرایط و لوازمش تبین کند.
Religion, by commanding to avoid moral evils, has a very important contribution to the ethics of human societies. Therefore, the theory of the relationship between religion and ethics, which emphasizes that religion supports ethics, helps to expand moral virtues. In this article, the concept of morality and religion is discussed and also the views of various Islamic and Western thinkers and philosophers on the relationship or non-relevance of religion and ethics are reviewed. The research method is based on qualitative and documentary studies. The purpose of this study is to investigate the relationship between religion and ethics and to emphasize the importance of religiousness of man and human societies in the pursuit of morality and the spread of moral virtues as well as the effect of religiousness and the positive effects of religiosity on the consolidation of moral values. The findings show that religion is more general and has different components and realizes ethical value through its multiple dimensions. Morality, on the other hand, like a strong phenomenon provides the development basis for social values and sustainable prosperity, and nobody can deny the role of religion in advocating morality. Conclusion: In order to gain specific examples of moral commands, we need religion. And this is inspiration that can elucidate moral commands in a particular sense with certain limits, conditions and devices.
قرآن كريم
امام علي عليه السلام .( 1387) . نهج البلاغه ، صبحي صالح، بیروت ، الطبعه الاولي
امید، مسعود.( 1381) . درآمدی بر فلسفه‌اخلاق از دیدگاه متفکران معاصر،مؤ سسه تحقیقاتی علوم اسلامی دانشگاه تبریز
بدوي، عبدالرحمن. ( 1967 ). الاخلاق النظريه، وكالة المطبوعات، كويت
بستانی، بطرس .( 1993م ). المحصول فی اصول الفقه، بیروت ، مکتبه لبنان ناشرون ، چاپ دوم
پاپكين ريچارد و استرول، آوروم. ( 1374 ) . كليات فلسفه، ترجمه سيد جلال الدين مجتبوي، تهران ، اتشارات حكمت
جعفری، محمد تقی، (1383)، اخلاق و مذهب، چاپ دوم،تهران،موسسه تدجوادی آملی . (1373) . شریعت در آینه معرفت، تهران ، نشر فرهنگی رجاء
حکمت، علی اصغر. ( 1339 ) . نه گفتار در تاریخ ادیان ، شیراز ، نشر اتحادیه مطبوعاتی
حلی ،حسن‌بن يوسف . ( 1407 ق) . نهج الحق و كشف الصدق، قم، دارالهجرة
خسرو پناه، عبدالحسین . ( 1386ش ) . انتظارات بشر از دین، تهران، سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی ، چاپ دوم
خميني، روح الله . ( 1375) . چهل حديث، موسسه تنظيم ونشر آثار امام خميني
راسل ، برتراند .( 1372 ) . تاريخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دريابندري، تهران، كتاب پرواز
راسل،برتراند . ( 1375 ) . آزادي و سازمان، ترجمه علي رامين، تهران ،انتشارات امير كبير
ژكس . ( 1362) . فلسفه اخلاق (حكمت عملي) ترجمه پور حسيني، تهران ،انتشارات امير كبير
سبحانی ، جعفر . ( 1370ش ) . بحوث فی الملل و النحل، قم ،حوزه علمیه
السيوري، مقدادبن عبدالله الاسدي. ( 1396 ق) .اللوامع الالهية في المباحث الكلامية، تبریز،تحقيق سيدمحمد علي قاضي طباطبائي
طباطبایی، محمد حسین . ( بی‌تا ) . فرازهایی از اسلام. جمع‌آوری و تنظیم از سید مهدی آیت‌اللهی، تهران، جهان‌آرا
طباطبایی، محمد حسین . (بی تا ) . المیزان في تفسير القران، ترجمه مصباح ، تهران، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی
طباطبایی، محمد حسین .( 1366 ) .الولایه، ترجمه همایون همتی،تهران، امیرکبیر
طباطبایی، محمد حسین .( 1363) .المیزان فی تفسیر القران، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، تهران، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی
طباطبایی، محمد حسین .( بی‌تا ) . المیزان فی تفسیر القران، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی
طوسی ،نصیر الدین .( 1369 ) . اخلاق ناصری،تصحیح: مجتبی مینوی- علیرضا حیدری، تهران، خوارزمی
عبدالرسول و ديگران .( 1381 ) . فرهنگ واژه‌ها، قم ، موسسة انديشه و فرهنگ ديني
غزالی ، ابو حامد . ( 1993م ) . الاقتصاد فی الاعتقاد ، بیروت ، دار و مکتبه الهلال
غزالی ،ابو حامد محمد .( 1385) . احیاءعلوم الدین، ترجمه: محمد خوارزمی- حسین خدیوجم، بنیاد فرهنگ ایران
غزالی، ابو حامد. ( بی تا ) . المستصفی من علم الاصول، بولاق مصر
فروغي،محمد علي . ( 1344 ) . سير حكمت در اروپا، تهران ، انتشارات زوار
فنايي، ابوالقاسم . ( 1384) . دين در ترازوي اخلاق، تهران، مؤسسة فرهنگي صراط
كاپلستون، فردريك .( 1360) . كانت، ترجمه منوچهر بزرگمهر،تهران ، دانشگاه صنعتي شريف،تهران
كاپلستون، فردريك .( 1370) . تاريخ فلسفه، ترجمه امير جلال الدين اعلم، تهران ، انتشارات علمي و فرهنگي و انتشارات سروش،
كانت، ايمانوئل . ( 1369 ) .بنياد مابعد الطبيعه اخلاق، ترجمه حميد عنايت و علي قيصري، تهران ، انتشارات خوارزمي
الكليني الرازي، ابي جعفر محمد بن يعقوب بن اسحاق .( بی تا) . اصول كافي، ترجمه سيد جواد مصطفوي، انتشارات علميه اسلاميه
لين و لنسكر. ( 1362) . خداوندان انديشه سياسي، ترجمه علي رامين، تهران
ماكياوللي، نيكولو . ( 1374 ) . شهريار، ترجمة داريوش آشوري، تهران ، كتاب پرواز
مصباح یزدی، محمد تقی . ( 1375) .آموزش عقاید ، موسسه پژوهشی آموزشی امام خمینی
مصباح يزدي، محمدتقي، دين و اخلاق، قبسات، شمارة 13
مطهري ،مرتضی.( 1376) .فلسفه اخلاق، صدرا
مکارم شيرازي، ناصر . ( 1377 ) . تفسير موضوعي پيام قرآن، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الامام علي بن ابيطالب
میرچا الیاده –ویراسته – (1374) .فرهنگ و دين، برگزيدة مقالات دايرة المعارف دين ، ترجمة هيئت مترجمان زير نظر بهاءالدين خرمشاهي، تهران ، طرح نو
نراقی، احمد . ( 1378 ) . معراج السعادة، قم ،هجرت
هاسپرز، جان . (بی تا ) . فلسفة دين، ترجمة گروه ترجمة مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي، قم، دفتر تبليغات اسلامي حوزة علمية Arrington, Robert, Western Ethics Blackwell 1998.
Copleston, fredererick, Ahistory of Philosophy, search press, London, 1948.
Murphy, Jeffrie g. Kant: The philosophy of Right, New York, martin’s press, 1970.
Mill, Utilitarianism, liberty, London, Dent 1972.
Encyclopedia of philosophy Ed. by paul Edwardus, macmillan, London, 1972.