جنگ روانی و آثار مرتبت بر آن در باور و اعتقادات قرآنی و فقه عامه
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
سید حسن چاوشی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم)
سید محمد مهدی احمدی
2
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم)
کلید واژه: باورهای دینی, جنگ روانی, روان, فقه, غدر, خدعه, تبین فقهی.,
چکیده مقاله :
جنگ روانی باتوجه به پیشرفت چشمگیر که درحوزه های مختلف زندگی بخصوص درعرصه فناوری اطلاعات وروابط اجتماعی بوجوآمده ، در عصرحاضر به مهمترین ابزاری درجهت تأمین مصالح نظام های استکباری تبدیل شده است. جنگ روانی گرچه از نگاه پیشینه قدمت به تاریخ جنگ های بشردارد ، در عصرحاضرازجهت ابعاد ، قلمرو حضور ونفوذ ونیز پیچیدگی، تفاوت بسیاری با گذشته پیداکرده است. در عصرحاضر با توجه به شرایط پیچیده در عرصه ارتباطات بشری ، جنگ روانی ازاهمیت بالای برخوردارگردیده وازاین رودرقالب های مختلف صورت می گیرد. وبا توجه به اهمیت این موضوع در شرایط فعلی وازسوی استفاده دشمنان اسلام ازاین شیوه برای درهم شکستن پایداری واستحکام جامعه ی اسلامی، نوشته حاضر با توجه به این دغدغه در پی آن است تا با استفاده از برخی متون فقهی وروایی به مصادیق واحکام جنگ روانی از منظر فقه عامه بپردازد ، وابعاد آن از این منظر مورد کنکاش وبررسی قرار گرفته است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که جنگ روانی به عنوان تلاش نظام داربرای تقویت روحیه نیروهای اسلام واز سوی تضعیف وتخریب روحیه دشمن اسلام بخصو ص در عرصه ی جنگ مورد توجه فقها وراویان مذاهب اهل سنت قرار گرفته و ریشه در باورهای دینی دارد.
Psychological warfare has become the most important tool in providing the material for stateless systems, given the dramatic progress that has been made in various areas of life, especially in the field of information technology and social affairs. Psychological warfare, although viewed from a historical perspective, dates back to the history of human wars, and, in the light of its dimensions, the realm of presence and influence, and the complexity, has made a great difference to the past. In the context of complicated situations in the field of human communication, psychological warfare is of great importance and is carried out in different ways. Given the importance of this issue in the present situation and the use of the enemies of Islam in this way to undermine the stability and stability of Islamic society, the present paper, in view of this concern, seeks to use some of the texts of jurisprudence and the instances of psychological warfare from the point of view Public jurisprudence, and its significance has been examined from this perspective. The findings of this research show that psychological warfare as a systemic effort to strengthen the morale of the forces of Islam and through the weakening and degradation of the spirit of the enemy of Islam, especially in the field of war, has been addressed by the jurists and Rooted in religious beliefs.
قران کریم ترجمه آیت لله مکارم شیرازی
ابن منظور،محمد بن مکرم ، لسان العرب ج5 بیروت دار صادر ، چاپ سوم 1414ق
ابن جوزی ، عبد الرحمن بن علی زاد المسير فی علم التفسیر جـ 4 مکتبه اسلامی وداربن حزم چاپ اول 1423ق
ابن خلدون،عبدالرحمن،مقدمه،ترجمه محمدپروین گنابادی،تهران،سازمان کتاب های جیبی، 1343
ابن حنبل احمدابن محمد مسند احمد، ج1،تحقیق احمد شاکر ناشر دارالحدیث ، 1416ق بی جا
ابن ادریس شافعی ،محمد ،الأم جـ 4مصر اسکندریه ، مکتبه دارالوفاء ، 1422ق
ابن هشام ،عبدالملک بن هشام الحمیری ، سیره ابن هشام ، با تحقیق : مصطفی السقا ، ابراهیم الابیاری وعبد الحفظ شلبی ، مصر، مطبعه البانی ، 1355ق
ابن ماجه، ابوعبدالله محمد بن یزید القزوینی ، سنن، تحقیق محمد فواد عبدالباقی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، جلد2،
ابن مالک، موطا، مصر، جمعیه المکتنز الاسلامی، 1421،
ابن اثیر،الکامل،ج 7،ترجمه،ابوالقاسم حالت وعباس خلیلی،مؤسسه مطبوعاتی علمی، تهران ،1371ش.
ابن اثیر، معزالدین علی ، الکامل ، ج1، بیروت لبنان ص 127
ابن حجر عسقلانی ، علی بن احمد ، فتح الباري جـ 6 محقق: محب الدین خطیب ناشر : دالکتب السلفیه 1915م
ابن سعد، طبقات الکبری ، بیروت ،چاپ اول ، 1968م
ابی داود،سلیمان بن داود بن الجارود،مسندالطیالسی،محقق:محمدبن عبد المحسن الترکی، 1419ق
ابی داود سلیمان ابن الاشعث السجستانی الأزدی، سنن ابی داود، تحقیق: محمد محی الدین عبدالحمید؛ دارالاحیاء السنه النبویه، جلد3
ابو یعلی موصلی ، مسند ابی یعلی، ج1، محقق: حسین سلیم اسد ، دمشق ، دارالمأمون للتراث ، چاپ اول 1404ق ح390
ابوبکر ، عبدالرزاق ، المصنّف لعبد الرزاق، ج1، محقق: حبیب الرحمن الاعظمی ناشر : المجلس العلمی _ جنوب آفریق ، 1970م ، ح2192؛
اسکندری، حمید، 1389، پدافند غیر عامل، تهران، معاونت تربیت و آموزش بسیج.
افتخاری ، اصغر، دانشنامه قدرت نرم ، تهران ، دانشگاه امام صادق (ع) چاپ اول ، 1393ق
التهامی مختار ، الرای العام و الحرب النفسیه، مصر، دارالمعارف، 1967، ج 1،
آلن بیرون ،فرهنگ علوم اجتماعی ، ترجمه باقر ساروخان ، تهران ، ناشر: کیهان ،1380
آقا بخشی، علی اکبر،فرهنگ علومئ سیاسی ،نشرچاپار، 1389
آخوندی ، مصطفی ، جنگ نرم در قرآن سنت ، تهیه کننده پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع) قم انتشارات زمزم هدایت 1392ص 19
آشوری داریوش فرهنگ سیاسی، ، تهران ، چاپ هشتم ، انتشارات مروارید 1354ص75
برزونی،عبدالله، 1387،قدرت نرم سرمایه اجتماعی بسیج،تهران،پژوهشکده مطالعات وتحقیقات بسیج.
بیهقی ، احمد بن الحسن بن علی بن موسی ، السنن الکبری للبیهقی، ج1 محقق: محمد عبد القادرعطا، دارالکتب العلمیه 1424ق
بخاری صحیح البخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل البخاری، تحقیق: الشیخ محمد علی القطب، الشیخ هشام البخاری، بیروت، المکتبه العصریه للطباعه و النشر، 1420هـ ـ1999م، جلد2،
جان ام کالینز، استراتژی بزرگ، کورش بابندی، تهران، دفتر مطالعات وزارت خارجه، 1370،
جمعی ازنویسندگان،موسوعة السیاسة،جلد2:مؤسسة العربیه للدراسات والنشر،بیروت چاپ سوم، 1990م
جرجانی ، علی بن محمد ، التعريفات للجرجاني مترجمان : حسن سید عرب ویما نور بخش ، تهران ، نشر وپژوهش فرزان روز ، 1377ش
جوهری ،اسماعیل بن حماد ا لصحاح للجوهري جـ 4 محقق: عطاراحمدعبد الغفور، بیروت دارالعم للملایین ،1404ق
جمالی ودیگران،درآمدی در باب جنگ،تهرذان، نشرآجا( انتشارات عقیدتی سیای ارتش)1386
جوزف نای،قدرت نرم ورهبری،ترجمه عسکرقهرمانپور،فصلنامه عملیات روانی،بهار8 138،شماره 21،
خدا پرستی ، فرج الله ، فرهنجگ معارف تهران فرهنگ معاصر 1385
خدوری مجید ، جنگ و صلح در اسلام، ترجمه غلامرضا سعیدی، تهران، اقبال، 1335،
دهخدا،علی اکبر، لغت نامه دهخداج13،تهران ،دانشگاه تهران ،چاپ اول 1373
ذوالفقاری،مهدی،اصول ومبانی عملیات روانی،تهران انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) چاپ اول 1391
راغب اصفهانی،حسین بن محمد، المفردات فی غریب القران ،بیروت،دارالعلم الشامیه،چاپ اول، 1412ق
ریچاردز هیوثر؛ دشمن چگونه می‌اندیشد: روان‌شناسی تحلیل اطلاعات؛ علیرضا فرشچی و احمدرضا نقاء دوره عالی جنگ دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه، ۱۳۸۰
رابرت بارون ودیگران ،روانشنای اجتماعی ، ترجمه دکتر یوسف کریمی، تهران ، روان ، 1389
عمیدزنجانی ، عباسعلی ، دانشنامه فقه سیاسی ، تدوین وتنظیم : ابراهیم موسی زاده ،تهران دانشگاه تهران ،موسسه انتشارات 1389
سیوطی، جلال الدین و جلال الدین محلی، تفسیر جلالین، بیروت، مؤسسة النور. ، 1416،
الشاطبی الغرناطی ،ابو اسحاق لموافقات جـ2محقق: مشهوربن حسن آل سلمان ،ناشر دار ابن عفان ، 2008م
صفوی ، حسن افکار عمومی، تهران ، دانشکده فرماندهی وستاد سپاه ، 1370ص40
طریحی ، فخرالدین ، مجمع البحرین ، ج6، تحقیق: سید احمد حسسینی ، تهران کتابفروشی مرتضوی ، چاپ سوم ، 1375
الطبری ، تاریخ الطبری، ج 2،دار التراث، بیروت، ط الثانیه، 1378/1967
طلاس مصطفي، پيامبر وآئين نبرد، ترجمه حسن اكبري مرزناك، مؤسسه انتشارات بعثت، بيتا،
طائب ، مهدی ، نگاهی به عملیات روانی در اسلام تهیه کننده پژوهشکده تحقیقات اسلامی قم زمزم هدایت 1389ص41
فراهیدی ، خلیلی ابن احمد ، کتاب العین ، ج2 قم ، انتشارات هجرت ، چاپ دوم ، 1410،
قرشی ، سید علی اکبر ، قاموس قران ،ج5، تهران دارالکتب الاسلامیه ،چاپ ششم ، 1371
کریمی ،یوسف،جنگ روان غرب علیه ایران ،مجله سیاست دفاعی دانشگاه امام حین (ع) سال اول شماره 2/ 1372
میرزای قمی ، ابوالقاسم ، رساله ئفی التحقیق الغناء ، قم نشر مرصاد ، چاپ اول ، 1418ق
مصطفوی ،حسن، التحقیق فی کلیمات القران الکریم ، تهران بنگاه نشر وترجه کتاب 1360ش
معین ،حسن ،فرهنگ فارسی معین ،دوره ای دو جلدی ششم تهران ،امیر کبیر ، 1363ش
متفکر،حسین؛جنگ روانی، قم، دفتر عقل پژوهشكده تحقیقات اسلامی سپاه،1386
ماوردی، علی بن محمد ، آیین حکمرانی، ترجمه و تحقیق از حسین صابری، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1383،
محسنی ، دکتر منوچهر، بررسی در جامعه شناسی فرهنگی ایران ، پژوهشگاه فرهنگ ، هنر وارتباطات ، وزارت ارشاد ، اول ، 1386ص 235: 238
نصر،صلاح ،الحرب النفسيه معركه الكلمه و المعتقد،ج 1، قاهره، دارالقاهره، 1967،
نراقی،مولی مهدی ،جامع السادات،ترجمه سیدجلاالدین مجتبوی،تهران،حکمت،چاپ چهارم 1370ش
نشابوری،مسلم بن حجاج ،صحیح مسلم، ج2،تصحیح : اسماعیل بن احمد طرابلسی ناشر:دار الطباعه العامره ،ترکیه استانبول بی تا
نسائی ، ابوعبد الرحمن احمد بن شعب بن علی الخراسانی ، السنن الکبری للنسائی، ج1 محقق: عبد لله بن عبد المحسن الترکی بیروت موسسه الرساله چاپ اول 2001م ،
نبرد مخصوص ، گرد آوری شده در دفتر مطالعات وتحقیقات نظامی قرار گاه حمزه سید الشهداء 1365فصل دوم ص 32
والتر رایش؛ ریشه‌های تروریسم، ترجمه سیدحسین محمدی نجم، دوره عالی جنگ دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه ۱۳۸۱،
واقدی،محمد بن عمر،المغازی،بیروت ، موسسه الاعلمی،چاپ سوم ، 1409ق.