ماهیت شیطان از نگاه قرآن و مقارنه آن با دیدگاه عرفا و متصوفه بر اساس آراء علامه طباطبایی، شیخ محمود شبستری و منصور حلاج
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
فرشته حشمتیان
1
,
معصومه السادات حسینی میرصفی
2
*
,
محمد صافحیان
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، گروه الهيات، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه معارف اسلامی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: ماهیت شیطان, عرفا, متصوفه, قرآن کریم, علامه طباطبایی, شبستری, منصور حلاج.,
چکیده مقاله :
یکی از موضوعات مهم و بحث‌برانگیز ادیان ابراهیمی در میان فلاسفه، متکلمان و عرفا موضوع شیطان است و پاسخ به این سوال که «آیا شیطان مومن است و در زمره بندگان موحد خدا به حساب می‌آید یا از زمره کافران و دشمن‌ترین دشمن خدا می‌باشد؟»، همیشه دغدغه مفسران و دانشمندان در حوزه‌های عرفان و فلسفه و ... بوده که برخی پاسخ‌ها برای آن مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی، به تحلیل بررسی آراء مفسران شیعه، عرفا و صوفیه در مورد شیطان، با تکیه بر آراء علامه طباطبایی، شیخ محمود شبستری و منصور حلاج پرداخته است. از آنجايي كه برخي از مباني خطاست، برخي از پاسخ‌ها نيز از راه صواب دور شده و تعاليم اسلامي كه مربوط به اين مسئله مي‌شود را نيز به انحراف كشانده است. به طور معمول وقتی از شیطان سخن گفته می‌شود ضمن سوال از ماهیت او، سوال‌های دیگری از جمله جن يا ملك بودن شيطان و علت سجده نكردن شيطان بر انسان مطرح می‌شود که این پژوهش به پاسخ تمامی اين سوال‌ها از نظر علماي اسلامي و بررسي تطبيقي بين ديدگاه‌ها، پرداخته است.
One of the most important and controversial issues of the Abrahamic religions among philosophers, theologians and mystics is the issue of Satan, and the answer to the question "Is Satan a believer and one of the monotheistic servants of God or one of the disbelievers and the most hostile enemy of God?" It has always been the concern of commentators and scientists in the fields of mysticism, philosophy, etc., for which some answers have been proposed. The present study uses a descriptive-analytical method to analyze the views of Shiite, mystical and Sufi commentators on the devil, based on the views of Allameh Tabatabai, Sheikh Mahmoud Shabestari and Mansour Hallaj. Since some of the principles are wrong, some of the answers have deviated from the correct path and, consequently, have distorted the Islamic teachings that are related to this issue. Usually, when we talk about the devil, while asking about his nature, other questions such as the devil or the property of the devil, the reason for the devil not to prostrate on man. These questions have been addressed from the point of view of Islamic scholars and a comparative study between the views.