کارآمدی ادبیات داستانی قرآن (مطالعه‌ی موردی پیرامون کارآمدی داستان قرآنی در پذیرش پیام قرآن از سوی جامعه‌ی جزیرة العرب)
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
مرتضی اسکندری
1
,
صادق ابراهیمی کاوری
2
*
,
عبدالرضا عطاشی
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
3 - دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
کلید واژه: داستان قرآنی, جزیرة العرب, درونمایه¬های اخلاقی, واژه¬گزینی, تصویرسازی.,
چکیده مقاله :
در عصر نزول قرآن با آنکه جزیرة العرب از جنبه¬ی فرهنگ و تمدن، سرزمینی فقیر قلمداد می¬شد لکن از حیث سخن¬سرایی، سرودن شعر و ایراد خطابه بازاری پررونق داشته است لذا قرآن بعنوان معجزه¬ی پیامبر اکرم"ص" نیز از جنس ادبیات نازل گردید. یکی از انواع ادبی، داستان بوده و قرآن بدلیل جذابیت داستان برای بشر و نیز تشخیص کارآمدی داستان در انتقال مفاهیم و پیام¬های خود از آن استفاده نموده و در نهایت توانسته بر اولین مخاطب خود یعنی اعراب عصر جاهلی که اعتقادی به مبانی توحیدی نداشتند اثرگذار واقع شده و مورد پذیرش قرار گیرد. در این مقاله که به شیوه¬ی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه¬ای تدوین شده ضمن پاسخ به این سوال که قرآن بر چه مبنایی در انتقال پیام خود بر کاربرد فراوان قالب داستان تاکید نموده است، برخی از مهمترین مؤلفه¬هایی که به توجیه کارآمدی قالب داستان در قرآن اشاره دارد تشریح گردیده است.
In the era of revelation, although the Arabian Peninsula had a prosperous market in the rhetoric, poetry and oratory, and for this, the Quran was also revealed as a miracle of the Holy Prophet from the literature. One of the literary types is the story, and the Quran used it due to the appeal of the story to humans and the determining the efficiency of the story in conveying its concepts, and finally it was able to influence its first audience who did not believe in the foundations of monotheism, and it was accepted by them. In this article, which was compiled in a descriptive manner and using library sources, while answering the question on what basis the Quran has emphasized on the extensive use of the story format in conveying its massage, some indicators that point to the the justification of the story in the Quran have been described.
قرآن کریم.
البستانی، فؤاد افرام، (1393ش)، المجاني الحدیثة، ذوي القربی، قم.
ابن منظور، محمدبن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، دار صادر، بیروت.
الفاخوری، حنا، (1389ش)، تاریخ ادبیات زبان عربی، ترجمه¬ی عبدالمحمد آیتی، نشر توس، تهران.
بی¬نیاز، فتح¬اله، (1394ش)، درآمدی بر داستان¬نویسی و روایت¬شناسی، افراز، تهران.
پالمر، فرانک، (1374ش)، نگاهی تازه به معنی¬شناسی، ترجمه¬ی کورش صفوی، نشر مرکز، تهران.
پروینی، خلیل، (1379ش)، تحلیل ادبی و هنری داستان¬های قرآنی، فرهنگ گستر، تهران.
حلی، علی بن موسی، (1392ش)، کشف المراد، ترجمه¬ی علی شیروانی، دارالعلم، قم.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، دارالعلم و دارالشامیة، دمشق-بیروت.
سالم، عبدالعزیز، (1383ش)، تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمه¬ی باقر صدری¬نیا، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
سبحانی، جعفر، (1391ش)، منشور عقاید امامیه، موسسه¬ی امام صادق"ع"، قم.
عبدالجلیل، ژان محمد، (1393ش)، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه¬ی آذرتاش آذرنوش، امیرکبیر، تهران.
قرشی، علی اکبر، (1371ش)، قاموس قرآن، دارالکتب الاسلامیّه، تهران.
معرفت، محمدهادی، (1385ش)، علوم قرآنی، سمت، قم.
معرفت، محمدهادی، (1387ش)، قصه در قرآن، ذوی¬القربی، قم.
معین، محمد، (1387ش)، فرهنگ معین، امیرکبیر، تهران.
میرصادقی، جمال، (1394ش)، ادبیات داستانی، نشر سخن، تهران.
نصیریان، یدالله، (1386ش)، علوم بلاغت و اعجاز قرآن، سمت، تهران.
یونسی، ابراهیم، (1395ش)، هنر داستان نویسی، انتشارات نگاه، تهران.
طبرسی، فضل بن حسن، (1360ش)، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ترجمه¬ی مترجمان، انتشارات فراهانی، تهران.
محامی، محمد کامل حسن، (1988م)، عاشقة یوسف، مکتب العلمی، بیروت.