دین و جنگ افروزی؟! بررسی انتقادی تصویر جنگ افروزانه داوکینز از دین بر اساس نگرش اسلامی
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
1 - استاد، گروه منطق فهم دین، پژوهشکده دین پژوهی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران
کلید واژه: دین پژوهی, کارکرد دین, دین و اجتماع, الحاد جدید, ریچارد داوکینز.,
چکیده مقاله :
کارکرد دین در حوزه روابط انسانی، بویژه از منظر صلح، همزیستی و تعامل اجتماعی از مسائل مهم دین پژوهی معاصر است. به رغم آنکه شمار زیادی از جامعه¬شناسان، دین را عامل قابل توجهی برای ایجاد و استحکام همبستگی و انسجام اجتماعی دانسته¬اند؛ ریچارد داوکینز نوداروینیست طبیعت گرای معاصر و از نامدارترین سران الحاد جدید، دین را عامل تشتت، جنگ و خونریزی به ¬شمار آورده و به تنزیه و تبرئه الحاد در این زمینه پرداخته است. با توجه به اهمیت مساله، تحقیق پیش رو بر آن است تا مدعای داوکینز را به روش کتابخانه-ای بررسی و از طریق تحلیل عقلی و کاوش در آموزه¬های اسلامی مورد داوری قرار دهد. نتیجه تحقیق این است که تصویرپردازی داوکینز از دین مخدوش و نتیجه¬گیریهای آن فاقد استانداردهای منطقی و پشتوانه¬ها و اعتبار علمی لازم است.
Religious function, especially concerning human relationships, peaceful coexistence and social contracts is one of the most important issue in the contemporary religious studies. There have been considerable scholars who believe that religion has a basic rule on producing social coherence and stability. Richard Dawkins, the contemporary naturalist and neo Darwinist, however, believes that religion is the basis of schism, violence, war and bleeding. On the other hand he looks unbelief and atheism as innocent and avoid of such accusations. Considering importance of the subject, this article is to study the opinion suggested by Dawkins and his explanations, by using a biblical-descriptive method and evaluate them through a rational analytical approach with an emphasis on the Islamic doctrine. The result is that Dawkins’ picture of religion and its function is erroneous, lacking several logical and scientific standards. Therefor it can never be reliable.
قرآن کریم
ابن طاووس، على بن موسى، (1409ق)، اقبال الاعمال، تهران: دار الكتب الإسلاميه.
الاحمدی، علی¬بن حسینعلی، (1363) مکاتیب الرسول، (یکجلدی)، قم، نشر یس.
الامام علی ¬ابن ابی¬ طالب(ع)، (1426ق - 1384) نهج البلاغه، ترتیب الصالح، صبحى، قم: انورالهدی.
بلاغی، صدر الدین، (1370) عدالت و قضا در اسلام، تهران، امیرکبیر.
ابن ابی الحدید، (1404ق) شرح نهج البلاغه، ج 20، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
الجوهرى، اسماعيل بن حماد: (1407ق) الصحاح فى اللغة و العلوم، ج 5، تحقيق احمدبن عبدالغفور عطار، دارالعلم للملايين، بيروت، الطبعة الرابعة.
بوازار، مارسل؛ (1358) اسلام و حقوق بشر؛ ترجمه دکتر محسن مویدی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
پورت، جان دیون ؛ (بی تا) عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن؛ ترجمه غلامرضا سعیدی، قم، دارالتبلیغ اسلامی.
شاکرین، حمیدرضا، (1402) پرسمان دین شناخت، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
طباطبایى، سید محمدحسین، (1362) المیزان فی تفسیر القرآن، ج 24، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، قم، انتشارات دار العلم، چاپ سوم.
طباطبایى، سید محمدحسین، (1391ق) المیزان فی تفسیر القرآن، ج 9، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
العاملی، محمدبن حسن، (1409ق) تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج15، قم، موسسه آل البیت (ع)، 1409ق.
قنبرلو، عبدالله، (1395) دین و صلح بین المللی با اشاره به نقش هنجارهای اسلامی در صلح بین‌المللی، ادیشه سیاسی در اسلام، دوره 2، ش 10، صص 29-53.
الکلینی، محمدبن يعقوب: (1365) الکافی ج 5، تحقيق على اكبر غفارى، تهران: دار الکتب الاسلامیه، الطبعه الثانیه.
مطهري، (1371) عدل الهی، تهران، صدرا.
موحدی ساوجی، (1387) محمدحسن، رواداری از منظر قرآن کریم و سنت، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال پنجم، ش10، صص 125-159.
Burgess, Glenn, (1998) Was the English Civil War a War of Religion? The Evidence of Political Propaganda, The Huntington library quarterly, vol.61(2), p. 173-201.
Dawkins, Richard, (2006) The God Delusion, London: Transworld Publishers, Bantam Press..
Lennox, John C. (2011) Gunning for God: Why the New Atheists are Missing the Target, Oxford, ion Hudson.
The Editors of Encyclopedia Britannica, (2024) Wars of Religion: French history, Last Updated: Sep 7.