ماهیت دنیا و مصادیق اعتقادی کلامی در اشعار محمدتقی علی آبادی مازندرانی
محورهای موضوعی : کلام اسلامیجلیل تجلیل 1 * , شعبان توکلی 2
1 - علوم و تحقیقات تهران
2 - 0
کلید واژه: صاحب دیوان, حادث و قدیم, دنیا, ادبیت.,
چکیده مقاله :
محمدتقی علی آبادی مازندرانی ،(متولد 1198 هـ .ق علی‌آباد قائم‌شهر، متوفی 1256 هـ.ق، تهران).ملقب به «صاحب دیوان» و مشهور به «ملالی»و«آقا» می‌باشد؛صاحب دیوان از شاعران و رجال فاضل دربار فتحعلی‌شاه بوده و منصب منشی‌الممالک وی را نیز دارا بود.او به واسطه‌ی نگارش تاریخ مختصر و مفیدی که در شرح آباء و اجداد و روزگار فتحعلی شاه با نام «ملوک الکلام یا رساله خاقانیه»فراهم نموده است‌و «دیوان اشعار» به شهرت رسید.مازندرانی در غزل،قصیده ومثنوی طبع‌آزمایی نمودو«صاحب»تخلص اوست.صاحب‌دیوان در مضمون‌پروری شاعری اعتدالی است‌که جانب مناعت طبع و ارزش‌های اخلاقی را هیچ گاه فرونگذارده است و در مثنوی، اندیشه‌هایی عرفانی و اعتقادی را عرضه نموده است. ارایه اندیشه در سروده‌های صاحب‌دیوان تا حدودی الگوبرداری از هسته‌های عقاید عرفانی از پیش تعریف شده است؛لیک اندیشه‌هایی نوظهور ولو به شکل رشته‌هایی نامرئی نیز در دیوان او به ویژه در قالب مثنوی‌های او به چشم می‌خورد.از این میان، موضوع دنیا و مصادیق حادث و قدیم، عشق، آفرینش و خلقت دنیا و انسان در اشعار صاحب دیوان مطمح نظر ویژه او قرار می‌گیرد که فراخور این جستار بدان پرداخته شده است.ضمن آن که شیوه‌ی خاص او در بیان اندیشه‌های اعتقادی و کلامی نیز که قدرت هنرمندی ادیبانه‌ی او را به منصّه ظهور گذارده است،کانون نقد دیگر در این موضوع است. این جستار با بهره از منابع کتابخانه‌ای، براساس نقد و تحلیل اشعار پرداخته شده است.
Mohammad Taghi Ali Abadi Mazandarani (born 1198 AH. Ali Abad Ghaemshahr, deceased 1256 AH. Tehran, Tehran). He is also the owner of the court and is famous for "Malalai" and "Aqa"; the owner of the court of the poets and Rijal Fadel of the court of Fath Ali Shah He also had the office of his clerk. He wrote the short and useful history in the description of Fath Ali Shah's ancestors and the ancestors of the time, "Muluk al-khalk" or "Treasury of Khaghani", and "The Divan of the Poems" became famous. Mzndrani Ghazal, Qasī, and Samnahni is a self-examining and "Sahib" of his penance. He is a moderator of poetry in the form of the poetry of nature and moral values It is never Frvngzardh and Rumi, a mystical ideas and beliefs is presented. The presentation of thoughts in the poems of Sahebdivan is somewhat predefined in the modeling of the core of the mystical beliefs; the emergence of ideas, even in the form of invisible strings, appears in his court, especially in the form of his masculine forms. Among them, the subject of the world and the examples of the events The old, love, creation and creation of the world and man are in the poems of the owner of the special court, which is the subject of this essay. This is due to his particular way of expressing the ideas of the belief and the theological, which has the power of his literary artist. The emergence is the focus of this critique. This essay is based on the critique and poetry analysis of library resources.
السرخسی، شمی الدین ابوبکر محمدبن احمد؛(1406)،«المبسوط»، بیروت، انتشارات دارالمعرفه.
جناتی، محمد ابراهیم؛(1370)،«منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی»،انتشارات کیهان، چاپ اول.
جرجانی، میرسیدشریف؛ (1412)، «التعریفات»، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
خرمشاهی،بهاءالدین؛(1376)،«قرآن پژوهی»، تهران: انتشارات ناهید.
شافعی، ابوعبدالله ادریس؛(1358)،«الرساله»، تحقیق احمد محمد شاکر، قاهره.
قاسمپور،محمد حسن؛(1381)،«پژوهش در جریان‌شناسی تفسیر عرفانی»، تهران: انتشارات ثمین.
صاحب مازندرانی، محمّدتقی، «دیوان اشعار»، نسخه‌ی خطّی کتابخانه‌ی آستان قدس رضوی
میرمحمد باقرالداماد، «مصنفات میرداماد» ، الجزءالاول،الصراط المستقیم، ص483، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی،1381ـ1385 هـ ش، چاپ اول.