واکاوی مستشهدات قرآنی امام صادق (ع) در تبیین احکام شرعی
محورهای موضوعی : کلام منقول
1 - دانشگاه آزاد اسلامي، تهران
کلید واژه: مستشهدات قرآنی, احكام شرعي, ادلّه فقه, روایات, امام صادق(ع),
چکیده مقاله :
فقه در اصطلاح، استنباط و استخراج احكام شرعي فرعي از روي ادلّه تفصيلي آنهاست. قرآن کریم به عنوان اولین دلیل و منبع برای شناخت احکام شرعی، فقهی و حقوقی و نیز ارتباطات فردی و اجتماعی و بزرگترين پشتوانه براى رسول خدا (ص) و اهل بيت عصمت و طهارت (ع)، در اثبات احكام فرعي اسلام است. آگاهی از مستشهدات قرآنی اهل بیت(ع) به عنوان یکی از مهمترین ادله فقه در استخراج و استنباط احکام شرعی فرعی حائز اهمیت است. در اين مقاله، نگارنده به هدف پاسخ به این سوال كه «مستشهدات قرآنی امام صادق(ع)در استباط احکام شرعی فرعی کدام است؟» با تدبر در مفهوم فقه و ادله آن، احکام شرعی، آیات قرآنی و نیز روایات رسیده از امام صادق (ع)، به بررسی این موضوع پرداخته است. از آنجا که دستيابى به احكام شرعى و فقهی، مقدمه عمل به آنها و تأمين سعادت دنيا و آخرت انسان است، آشنایی با نحوه استشهادات و استدلال‌های ائمه معصومین(ع) به آیات قرآن در اثبات احکام اسلام ضروری است. لذا در این مقاله با عنوان «واکاوی مستشهدات قرآنی امام صادق(ع) در تبیین احکام شرعی» سعي شده است ضمن بيان مقدمه‌اي كوتاه درباره فقه و ادله تفصیلی آن در استنباط احكام شرعي، با ذكر روايات رسيده از امام صادق(ع) استشهاد و استدلال اين امام همام را در اثبات احكام فرعي اسلام بيان گردد.
Jurisprudence in terminology is the inference and extraction of sub-Shari'a rulings from their detailed arguments. The Holy Quran as the first reason and source for understanding the rules of Sharia, jurisprudence and law as well as personal and social relations and the greatest support for the Messenger of God (PBUH) and the Ahl al-Bayt of infallibility and purity(AS), in proving the sub-rules of Islam. Knowledge of the Qur'anic testimonies of the Ahl al-Bayt(AS) as one of the most important arguments in jurisprudence is important in extracting and inferring the sub-religious rules. In this article, the author aims to answer the question "What are the Qur'anic testimonies of Imam Sadegh(AS) in deriving sub-religious rules?" By contemplating the concept of jurisprudence and its evidences, religious rules, Quranic verses as well as narrations received from Imam Sadegh(AS), he has studied this issue. Since achieving the Shari'a and jurisprudential rules is the prelude to practicing them and ensuring the happiness of this world and the hereafter, familiarity with the method of martyrdom and arguments of the Imams to the verses of the Qur'an is essential in proving the rules of Islam. Therefore, in this article, entitled "Analysis of the Quranic testimonies of Imam Sadegh(as) in explaining the Shari'ah rules", while giving a brief introduction about jurisprudence and its detailed arguments in deriving the Shari'a rules, by mentioning the narrations received from Imam Sadegh(AS) The martyrdom and argument of this Imam should be stated in proving the sub-rules of Islam.
قرآن كريم، ترجمه آيت ا... ناصر مكارم شيرازي
ابن ش‍ه‍رآش‍وب السروی المازندرانی، ابوجعفر رشيد الدين محمّد بن على، م‍ن‍اقب آل‌اب‍ی‌طالب، تحقیق: ی‍وس‍ف ال‍ب‍ق‍اع‍ی، تهران: زب‍ان ن‍وی‍ن، ۱۳۷۸.
ابن فارس، ابوالحسين احمد، معجم مقاييس اللغة، قم: الحوزة العلمیة بقم، مکتب الاعلام الاسلامی، مرکز النشر، ۱۴۰۴ق .
آژير، حميد رضا، بهشت كافى؛ ترجمه روضه كافى، قم: انتشارات سرور، چاپ اول، 1381ش.
الجرجانی، علی بن محمد، التعریفات، تحقیق: إبراهیم الأبیاری، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الأولی، 1405 هـ
الحر العاملى، محمد بن حسن بن على بن محمد بن حسين، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم: انتشارات آل البيت، چاپ اول، 1409 ق.
الحراني، ابن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول ص، قم: انتشارات جامعه مدرسين، چاپ دوم، 1404 ق.
حكيمي، محمد رضا، محمد و علي، الحياة، مترجم: احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1380 ش.
خسروي، موسي، احتجاجات- ترجمه جلد چهارم بحار الانوار، تهران: انتشارات اسلاميه، چاپ اول، 1379 ش.
خسروي، موسي، زندگانى حضرت امام جعفر صادق عليه السلام، تهران: اسلاميه، چاپ دوم، 1398 ق.
راغب اصفهانى ، ابوالقاسم الحسين بن محمّد، المفردات فى غريب الفاظ القرآن، چاپ دوم ، انتشارات كتابفروشى مرتضوى ، 1362.
سپهر، عباس قلي خان، ن‍اس‍خ‌ال‍ت‍واری‍خ، به ت‍ص‍ح‍ی‍ح و حواشی محمدباقر بهبودی، تهران: ک‍ت‍اب‍فروشی اس‍لام‍ی‍ه، بي‌تا.
سیوطی، جلال الدین بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، تهران: افست، 1380.
صابرى يزدى، على رضا، الحكم الزاهرة، مترجم: محمد رضا انصارى محلاّتى، قم: مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامى، چاپ دوم، 1375 ش.
الصدوق، ابو جعفر محمد بن على بن حسين، الخصال، الطبعة الثانية، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1403هـ.
-----------------------، أمالي، بيروت: انتشارات أعلمى، چاپ پنجم، 1400ق.
------------------------، علل الشرائع، قم: انتشارات داورى، چاپ اول، بي تا.
------------------------، علل الشرائع، مترجم: سيد محمد جواد ذهنى تهرانى، قم: انتشارات مؤمنين، چاپ اول،1380ش.
------------------------، من لا يحضره الفقيه، قم: انتشارات جامعه مدرسين، چاپ دوم، 1404 ق.
------------------------، من لا يحضره الفقيه، مترجم: على اكبر غفارى، تهران: نشر صدوق، چاپ اول، 1367ش.
طباطبايى، سيد محمد حسين، الميزان فى تفسير القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم، سال پنجم، 1417 ق.
طبرسي، رضى الدين، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق، قم: انتشارات شريف رضى، چاپ چهارم، 1370ش.
------------------------، مكارم الأخلاق، مترجم: سيد ابراهيم مير باقرى، تهران، انتشارات فراهانى، چاپ دوم، 1365 ش.
------------------، مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، نجف: انتشارات حيدريه، چاپ دوم، 1385 ق.
الطبرسى، احمد بن ابى طالب، الإحتجاج على أهل اللجاج، كتابفروشى قدس محمدى و دارالنعمان، نجف اشرف، 1386 هـ.
عاملي (ش‍ه‍ی‍د ث‍ان‍ی)، زی‍ن‌ال‍دی‍ن بن علی، الروضة البهیة فی شرح لمعة الدمشقیة، بیروت: مؤسسه الاعلی، بی تا.
عروسى حويزى، عبد على بن جمعه، تفسير نور الثقلين، تحقيق: سيد هاشم رسولى محلاتى، قم: انتشارات اسماعيليان، چاپ چهارم، 1415 ق.
فتال نيشابورى، محمد بن حسن بن على بن احمد بن على، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، قم: انتشارات رضى، چاپ اول، بي تا.
فيروز آبادى، محمد بن يعقوب، قاموس المحيط، بيروت: المؤسسة الرسالة، ۱۴۲۶هـ.
فيض كاشانى، ملا محسن، تفسير الصافى، تحقيق: حسين اعلمى، تهران: انتشارات الصدر، چاپ دوم، 1415 ق.
كليني، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران: انتشارات اسلاميه، چاپ دوم، 1362 ش.
گرجي، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقها، تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم، 1377ش.
مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، الجامعة لدرر أخبار الأئمة الاطهار، مؤسسة الوفاء، بيروت: 1983 م .
م‍ج‍م‍وع‍ة من ک‍ب‍ار اس‍ات‍ذة الفقه الاسلامی، موسوعة جمال عبدالناصر فی الفقه الاسلامی، قاه‍ره: م‍ج‍لس الاعلی ل‍ل‍ش‍ئ‍ون الاس‍لام‍ی‍ه، ۱۳۸۶ق/ ۱۹۹۰م.
مشكيني، علي، تحرير المواعظ العددية، قم: الهادى، چاپ هشتم، 1424 ق.
مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ اول، 1374 ش.
مكي (شهيد اول)، محمد، الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة، مترجم: عبد الهادى مسعودى، قم: انتشارات زائر، چاپ اول، 1379.
موسوی خمینی، روح الله، صحیفه نور، تهران: انتشارات سروش، 1369هـ..
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 100 ـ 77
واکاوی مستشهدات قرآنی امام صادق (ع) در تبیین احکام شرعی
سيده فاطمه حسيني ميرصفي1
چکیده
فقه در اصطلاح، استنباط و استخراج احكام شرعي فرعي از روي ادلّه تفصيلي آنهاست. قرآن کریم به عنوان اولین دلیل و منبع برای شناخت احکام شرعی، فقهی و حقوقی و نیز ارتباطات فردی و اجتماعی و بزرگترين پشتوانه براى رسول خدا (ص) و اهل بيت عصمت و طهارت (ع)، در اثبات احكام فرعي اسلام است.
آگاهی از مستشهدات قرآنی اهل بیت(ع) به عنوان یکی از مهمترین ادله فقه در استخراج و استنباط احکام شرعی فرعی حائز اهمیت است.
در اين مقاله، نگارنده به هدف پاسخ به این سوال كه «مستشهدات قرآنی امام صادق(ع)در استباط احکام شرعی فرعی کدام است؟» با تدبر در مفهوم فقه و ادله آن، احکام شرعی، آیات قرآنی و نیز روایات رسیده از امام صادق (ع)، به بررسی این موضوع پرداخته است.
از آنجا که دستيابى به احكام شرعى و فقهی، مقدمه عمل به آنها و تأمين سعادت دنيا و آخرت انسان است، آشنایی با نحوه استشهادات و استدلال‌های ائمه معصومین(ع) به آیات قرآن در اثبات احکام اسلام ضروری است. لذا در این مقاله با عنوان «واکاوی مستشهدات قرآنی امام صادق(ع) در تبیین احکام شرعی» سعي شده است ضمن بيان مقدمه‌اي كوتاه درباره فقه و ادله تفصیلی آن در استنباط احكام شرعي، با ذكر روايات رسيده از امام صادق(ع) استشهاد و استدلال اين امام همام را در اثبات احكام فرعي اسلام بيان گردد.
واژگان کلیدی
مستشهدات قرآنی، احكام شرعي، ادلّه فقه، روایات، امام صادق(ع).
[1] 3. استاديار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام‌خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران، ایران.
Email: mirsaf@yahoo.com
تاریخ دریافت: 27/9/1399 پذیرش نهایی: 11/12/1399