واکاوی جایگاه دلیل و علت در مسأله عصمت
محورهای موضوعی : کلام اسلامیفاطمه فاضل زاده 1 * , علیرضا پارسا 2 , رضا رسولی شربیانی 3
1 - دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور ، تهران
2 - دانشگاه پیام نور ، تهران
3 - دانشگاه پیام نور ، تهران
کلید واژه: تشکیک, دلیل, عصمت, علت. ,
چکیده مقاله :
دلیل و علت که هر کدام از رابطه و ملازمه ی بین دو شیء یا دو امر با هم حکایت می کنند، مقولاتی بسیار نزدیک به هم هستند که گاه تفکیک آنها بسیار دشوار می شود و به این دلیل ممکن است حکم یکی به دیگری سرایت یابد؛ در هم آمیختن این مفاهیم و مغالطه ی خلط علت و دلیل موجب اشتباهات بسیار می گردد و توجه به تمایز بین علت و دلیل راهگشای حل بسیاری از مسائل علوم انسانی( از جمله علوم اجتماعی، نحوی، کلامی، فلسفی و ... ) است. این نوشتار با تبیین جایگاه بحث علت و دلیل در مسأله عصمت و با توجه به این تمایز بسیار مهم و ارتباط آن با تمایز بین دو مقام ثبوت و اثبات درصدد بیان این مطلب است که نبوت و امامت، علت عصمت برگزیدگان الهی نیست، بلکه عصمت مطلق آنها از جمله علل برخورداری آنان از این مقامهای والا است.
Reason and cause, the two categories that are very close together. Each of them implies relationship and concomitance between two objects or two things together. Sometimes it is difficult to separate the two phases. Sometimes, Judgment of One of them will spread to another. And perhaps combining these concepts; in other words, Fallacies sputum of cause and reason (Fallacies sputum of phases fixity and affirmation) leads to errors. Attention to this distinction leads to solving many of the problems of the human sciences (theology, social sciences, philosophy, etc.) This article, by determination the position of the cause and reasons in question of the infallibility, and attention to this important distinction and its relation to the distinction between fixity and affirmation, tries to show that Prophecy and pontificate are not cause of the infallibility of Divine elect, but their absolute infallibility is one of the causes possess of the great authorities.
#قرآن کریم.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1380، «قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی»، چ3، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابن سینا، ۱۳۷۵ق، «الشفاء؛ برهان»، به کوشش ابوالعلاء عفیفی، قاهره.
جوادی آملی، عبدالله،1388، «وحی و نبوت در قرآن، تفسیر موضوعی»، چاپ اول، قم، نشر اسراء.
زندیه، مهدی، 1386، «تبیین و بررسی مبانی نظری وحدت وجود»، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی الهیات و حقوق، تابستان، ش24، (صص48-21).
سبحانی، جعفر، منشور عقاید امامیه، منبع الکترونیکی: (http://alketab.blog.ir)
شیروانی، علی، 1386، «ترجمه و شرح کشف المراد»، ج2، چ 2، قم، انتشارات دارالعلم.
صدوق، شیخ،1404 ق، «من لا یحضره الفقیه»، ج4، قم، جامعه مدرسین.
طوسی، خواجه نصیرالدین، 1405ق، «تلخیص المحصل»(نفدالمحصل)، چاپ دوم، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع)، بیروت، دارالاضواء.
طباطبایی، سید محمد حسن،(1393ق)، «المیزان فی التسیر القرآن»، ج2 ، بیروت، مؤسسه الاعلمی.
غلامعلی زاده، خسرو، (1371)، «دلالت»، علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، تابستان، ش 9 و 10، صص 38 – 28.
فاضل زاده، فاطمه،(1393)، «تشکیک در عصمت»، کرمانشاه، انتشارات سارینا پژوه.
فخر رازی،( بی تا)،" المحصل و هو محصل افکار المتقدمین والمتأخرین من الحکماء .المتکلمین"، به تحقیق دکتر حسن أتای، بی جا، مکتبه دار التراث.
قوام صفری، مهدی، (1369)، «مسائل فلسفۀ اولی و برهان لم»، تبریز، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، تابستان و پاییز، (ش 135 و 136، صص 95-80).
مصباح یزدی، ( 1379)، «آموزش فلسفه»، ج2، چاپ و نشر بین الملل، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
مظفر، شیخ محمد حسن، (1374)، دلائل الصدق، ترجمه محمد سپهری، ج2، تهران، امیرکبیر.(تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی)
مظفر، محمد رضا، (1388)، « المنطق»، قم، دارلعلم.
موحد، ضیاء؛ جهانگیری، نادر؛ فکری، سعید، (1389)، «مسأله سادگی در نحو صوری»، پژوهش های زبان شناسی، پاییز و زمستان، ش 2، (صص 119-101).
یزدانی، عباس،(1388)، «چالش دلیل گرایی درباره عقلانیت باورهای دینی و نقد رهیافت ضد دلیل گرایی پلنتینگا»، فصلنامه اندیشه دینی، ش 31، (صص118-99).
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 166 ـ 149
واکاوی جایگاه دلیل و علت در مسأله عصمت
فاطمه فاضل زاده 1
علیرضا پارسا 2
رضا رسولی شربیانی 3
چکيده
دلیل و علت که هر کدام از رابطه و ملازمه ی بین دو شیء یا دو امر با هم حکایت می کنند، مقولاتی بسیار نزدیک به هم هستند که گاه تفکیک آنها بسیار دشوار می شود و به این دلیل ممکن است حکم یکی به دیگری سرایت یابد؛ در هم آمیختن این مفاهیم و مغالطه ی خلط علت و دلیل موجب اشتباهات بسیار می گردد و توجه به تمایز بین علت و دلیل راهگشای حل بسیاری از مسائل علوم انسانی( از جمله علوم اجتماعی، نحوی، کلامی، فلسفی و ... ) است. این نوشتار با تبیین جایگاه بحث علت و دلیل در مسأله عصمت و با توجه به این تمایز بسیار مهم و ارتباط آن با تمایز بین دو مقام ثبوت و اثبات درصدد بیان این مطلب است که نبوت و امامت، علت عصمت برگزیدگان الهی نیست، بلکه عصمت مطلق آنها از جمله علل برخورداری آنان از این مقامهای والا است.
واژگان کلیدی
تشکیک، دلیل، عصمت، علت.
[1] . گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: fazelzade@pnu.ac.ir
[2] . دانشیار، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.
[3] . دانشیار، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.
تاریخ دریافت: 15/1/1400 پذیرش نهایی: 16/4/1400