تبیین حقیقت صراط مستقیم از منظر عرفانی امام خمینی (ره)
محورهای موضوعی : کلام اسلامیپوران باقری افشار 1 , مریم بختیار 2 * , علی یار حسینی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز
2 - دانشگاه آزاد اسلامی اهواز
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مسجد سلیمان
کلید واژه: قرآن, صراط مستقیم, عرفان, حقیقت, امام خمینی,
چکیده مقاله :
صراط مستقیم یکی از مهمترین موضوعاتی است که قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام بدان اشاره کرده¬اند. امام خمینی (ره) نیز در بیانات وآثار قلمی خویش هم به زبان توده ی مردم و هم عارفانه از آن سخن گفته اند. ایشان، سعادت انسان را در قرار گرفتن در صراط مستقیم و حرکت و رشد در این مسیر متعالی می دانند. در این پژوهش توصیفی - تحلیلی "حقیقت صراط مستقیم از منظر عرفانی امام خمینی (ره)" تبیین شده است. اهمیت معنای حقیقی و ملکوتی و سلوک عرفانی امام، تحقیق علمی پیرامون حقیقت صراط را لازم و ضروری نشان داد. چرا که تا آن حقیقت ملکوتی آشکار نشود نمی¬توان سراغ مصادیق آن رفت و همچنین عدم درک حقیقت صراط، تعدد صراط را در پی خواهد داشت. حقایق مانند بطون هستند که سخن از یک حقیقت، رد و نفی حقیقت دیگر نیست. اگر حقیقت صراط، توحید و ولایت است این دو امر از یکدیگر جدا نیستند و اگر صراط در دنیا کشیده شده است، در واقع همان مسیر صحیح توحید و پذیرش ولایت است. درکلام امام خمینی (ره) صراط مستقیم تشریعی که ادامه صراط تکوینی است از عالم دنیا ی محسوس آغاز می¬شود و تا لقا ءالله که مقصد نهایی است کشیده شده است و هنگامی که در جهان آخرت حجاب ها کنار برود این صراط به صورت پلی محسوس بر روی جهنم مشاهده خواهد شد. در حقیقت صراط اخروی تجسم صراط دنیوی است. در دیدگاه عرغانی امام خمینی انا لله و انا الیه راجعون و اسفار اربعه در حقیقت اشاره به صراط مستقیم است. در این سفر روحانی، انسان¬ها با سیر و سلوک و طی کردن آن، به کمک هادیان صراط مستقیم به حقیقت صراط می¬رسند.
The straight path is one of the most important topics mentioned in the Holy Quran and the Ahl al-Bayt (peace be upon them). Imam Khomeini (RA) also spoke about it both in the language of the masses and mystically in his statements and writings. They consider human happiness to be in a straight path and to move and grow in this sublime path. In this descriptive-analytical research, "the truth of the direct path from the mystical perspective of Imam Khomeini (RA)" has been explained. The importance of the real and royal meaning and the mystical behavior of the Imam showed the scientific research about the truth of Sarat to be necessary and necessary. Because until that royal truth is not revealed, it is not possible to go to its examples, and also the lack of understanding of the truth of the path will lead to the multiplicity of paths. Truths are like stomachs, speaking about one truth is not a denial of another truth. If the truth of the path is Tawheed and Wilayat, these two things are not separate from each other, and if the path is drawn in the world, it is actually the correct path of Tawheed and accepting Wilayat. In the words of Imam Khomeini (RA), the direct path of legislation, which is the continuation of the path of development, starts from the realm of the tangible world and is stretched until the meeting with God, which is the final destination, and when the veils are removed in the world of the hereafter, this path is a tangible bridge. It will be seen on hell. In fact, the hereafter path is the embodiment of the worldly path. In Arghani's view, Imam Khomeini's Inna Allah wa Inna Ilyeh Rajjoon and Asfar Arba'ah actually refer to the straight path. In this spiritual journey, people reach the truth of the path with the help of the guides of the straight path.
قرآن
نهج‌البلاغه
ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین (1405). عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، قم: دار سید الشهداء للنشر
ابن بابویه، محمد بن علی (بی تا). ترجمه عیون اخبار‌الرضا علیه‌‌السلام، مترجم: حمیدرضا مستفید و علی اکبر غفاری، تهران: نشر صدوق
ابن عربی، بی تا. فتوحات مکیه، چاپ اول. بیروت: دار الصادر
امینی نژاد، علی (1390). آشنایی با مجموعه عرفان اسلامی، چاپ دوم. قم: انتشارات آموزشی و پژوهشی امام خمینی
جوادی آملی، شیخ عبدالله (1378). تفسیر تسنیم، چاپ نهم. قم: نشر اسراءِ
حسن زاده آملی، حسن (1381). هزار و یک کلمه، چاپ دوم. قم: بوستان کتاب
شیرازی، صدر الدین محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، چاپ دوم. بی جا: مرکز نشر دانشگاه.
...........................، ( 1381). شرح برزاد المسافر، چاپ اول. قم: بوستان کتاب
عطار نیشابوری فریدالدین (1376). لسان‌الغیب، محقق: حسین حیدرخانی مشتاقعلی، تهران: انتشارات سنایی
غزالی، ابوحامد محمد ( 1386). ترجمه ی احیای علوم الدین، محقق: حسین خدیوجم، تهران: نشر علمی و فرهنگی
فیض کاشانی، ملامحمد محسن (1371). نوادر الاخبار، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران
قیصری، حکیم داوود (1375). شرح فصوص الحکم قیصری، محقق: سید جلال الدین آشتیانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
کلینی، محمد بن یعقوب (بی تا) اصول کافی، ترجمه‌ی سید جواد مصطفوی، تهران: نشرکتاب فروشی علمیه اسلامیه
مجلسی، ملامحمدباقر (1403). بحار الانوار، بیروت: نشر مؤسسه وفا
...........................، (1392) تفسیر سوره ی حمد، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
...........................، ( 1378). آداب الصلاة، چاپ هفتم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
...........................، ( 1380). شرح چهل حدیث، چاپ 24. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
..........................، ( 1382). شرح حدیث جنود عقل و جهل، چاپ هفتم. قم: تنظیم و نشر و آثار امام خمینی
..........................، ( 1389). صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
..........................، (1383). دیوان امام، تهران: تنطیم و نشر و آثار امام خمینی امام خمینی (بی تا).
..........................، (بی تا). تقریرات فلسفه امام خمینی، بی جا: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
موسوی خلخالی، صالح (1322). شرح مناقب محیی الدین ان عربی، چاپ اول. تهران: کتابخانه ی خورشید
نسفی، عزیزالدین ( 1386). الانسان الکامل، تهران: انتشارات طهوری.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 48 ـ 29
تبیین حقیقت صراط مستقیم از منظر عرفانی امام خمینی (ره)
پوران باقری افشار 1
مریم بختیار 2
علی یار حسینی 3
چکیده
صراط مستقیم یکی از مهمترین موضوعاتی است که قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام بدان اشاره کردهاند. امام خمینی (ره) نیز در بیانات وآثار قلمی خویش هم به زبان توده ی مردم و هم عارفانه از آن سخن گفته اند. ایشان، سعادت انسان را در قرار گرفتن در صراط مستقیم و حرکت و رشد در این مسیر متعالی می دانند. در این پژوهش توصیفی - تحلیلی "حقیقت صراط مستقیم از منظر عرفانی امام خمینی (ره)" تبیین شده است. اهمیت معنای حقیقی و ملکوتی و سلوک عرفانی امام، تحقیق علمی پیرامون حقیقت صراط را لازم و ضروری نشان داد. چرا که تا آن حقیقت ملکوتی آشکار نشود نمیتوان سراغ مصادیق آن رفت و همچنین عدم درک حقیقت صراط، تعدد صراط را در پی خواهد داشت. حقایق مانند بطون هستند که سخن از یک حقیقت، رد و نفی حقیقت دیگر نیست. اگر حقیقت صراط، توحید و ولایت است این دو امر از یکدیگر جدا نیستند و اگر صراط در دنیا کشیده شده است، در واقع همان مسیر صحیح توحید و پذیرش ولایت است. درکلام امام خمینی (ره) صراط مستقیم تشریعی که ادامه صراط تکوینی است از عالم دنیا ی محسوس آغاز میشود و تا لقا ءالله که مقصد نهایی است کشیده شده است و هنگامی که در جهان آخرت حجاب ها کنار برود این صراط به صورت پلی محسوس بر روی جهنم مشاهده خواهد شد. در حقیقت صراط اخروی تجسم صراط دنیوی است. در دیدگاه عرغانی امام خمینی انا لله و انا الیه راجعون و اسفار اربعه در حقیقت اشاره به صراط مستقیم است. در این سفر روحانی، انسانها با سیر و سلوک و طی کردن آن، به کمک هادیان صراط مستقیم به حقیقت صراط میرسند.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکتری گروه‌عرفان‌اسلامی‌و اندیشه‌های امام خمینی(ره)، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
Email: p.bagheryafshar@gmail.com
[2] . استادیار، گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Bakhtyarmaryam@yahoo.com
[3] . استادیار، گروه عرفان اسلامی، واحد مسجد سلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجد سلیمان، ایران.
Email: Hoseinimis@gmail.com
تاریخ دریافت: 22/3/1401 پذیرش نهایی: 27/6/1401