آیین‌های مزدایی پذیرفته شده در اسلام با تاکید برتشیع
محورهای موضوعی : کلام اسلامیرقیه محمدزاده 1 , عبد الحسین لطیفی 2 * , موسی الرضا بخشی استاد 3
1 - واحد یادگار امام خمینی(ره)، شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
2 - واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 - دانشگاه فرهنگیان، تهران
کلید واژه: آیین, اسلام, مزدایی, شیعه, فرهنگ. ,
چکیده مقاله :
با گسترش اسلام و سپس پذیرش مذهب تشیع در ایران، برخی از رفتارها و رسوم پیشین که با ساختار فرهنگی و اصول اسلامیِ مذهب تشیع مطابقت نداشتند، به تدریج کنار گذاشته شد؛ امّا تعدادی از آنها مانند آیین‌های مربوط به ازدواج، سوگواری، زیارت، زایش و... که با انگارههای اجتماعی و فرهنگ اسلامی معارض نبوند، به تدریج با تغییراتی در صورت و معنا با عناصر فرهنگ اسلامی درآمیخته و رنگ و بوی مذهبی یافتند؛ این نوشتار که به روش توصیفی - تحلیلی به نگارش درآمدهاست قصد دارد به بررسی برخی از مهمترین آیینها و اندیشههای ایران باستان که با ورود و نهادینه شدن اسلام در ایران صبغۀ مذهبی یافتتند و همچنان تا زمان حاضر به حیات خود ادامه دادهاند را، مورد واکاوی قرار دهد تا از این رهگذر آگاهی بیشتری از پیشینۀ فرهنگی ایران بدست آید.
With the spread of Islam and then the acceptance of the Shia religion in Iran, some of the previous behaviors and customs that did not match the cultural structure and Islamic principles of the Shia religion were gradually discarded; But a number of them, such as rituals related to marriage, mourning, pilgrimage, childbirth, etc., which are not opposed to the social concepts and Islamic culture, have gradually been mixed with the elements of Islamic culture with changes in form and meaning. found religious; This article, which is written in a descriptive-analytical way, aims to examine some of the most important rituals and ideas of ancient Iran, which gained a religious character after the introduction and institutionalization of Islam in Iran, and continue to exist until the present time. have continued to analyze in order to gain more knowledge about Iran's cultural background from this passer-by.
قرآن کریم.
آذرگشسب، اردشیر، (1348)، آیین کفن و دفن زرتشتیان، تهران، نشر فروهر.
ابنتیمیه، (1986م)، منهاج السنة النبویة فی نقص کلام الشیعه و القدریه، ج2 تحقیق: محمد رشاد سالم، بیجا، جامعه الامام محمد بن سعود.
ابن تیمیه(م. ۷۲۸ق.)، جامع المسائل، به کوشش محمد عزیز، نشر دار عالم الفوائد.
ابن قیم الجوزیة، محمد بن ابیبکر، (م. ۷۵۱ق.) ، زاد المعاد، محقق ارنووط عبدالقادر- ارنوط شعیب، نشر موسسه الرساله، بیروت.
احمدی، حمید،(1395)، هویت ایرانی از دوران باستان تا پایان پهلوی، تهران، انتشارات، نی.
امینی، محمدباقر، (1392)، منزلت زیارت، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
اوستا گزارش و پژوهش: جلیل دوستخواه، (1386)، تهران، مروارید.
برزآبادی فراهانی، (1390)، مجتبی، سیزده به در، روز طبیعت از آغاز تا امروز، انتشارات اوستا فراهانی.
بهار، مهرداد، (1374)، از اسطوره تا تاریخ، گردآوری دکتر ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران، نشر چشمه.
بویس، مری، (1376)، تاریخ کیش زرتشت، ترجمۀ همایون صنعتیزاده، تهران نشر توس.
بهرامی، عسکر، (1387)،«ترحیم». دایرهالمعارف اسلامی. جلد پانزدهم، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامیپور.
پور داود، ابراهیم، (1377)، یشتها، جلد اول، انتشارات اساطیر.
سروشیان، مهوش، (1381)، خوراکهای آیینی و سنتی زرتشتیان در ایران، سروش پیر مغان.
شعردوست، علی اصغر، (1391)، نوروز و سرچشمۀ آفرینش و تجدید حیات در ادیان و اساطیر،نشر شهر یاران.
شفیعی، محمود،(، 1356)، جشن نوروز در چهارمحال، نخستین جلسات سخنرانی، تهران، ادارۀ کل نگارش.
شورتهایم،المار، (1387)، گسترش یک دین ایرانی در اروپا،ترجمه نادرقلی درخشانی، تهران.
رستگار فسائی، منصور، (1370)،« همه روزگار تو نوروز باد(پژوهشی دربارۀ نوروز)» ادبستان فرهنگ و هنر، شماره 27.
رضازاده شفق، (1319)، صادق، سه سخنرانی، تهران،بینا.
رضی،هاشم، (1381)، آئین مهر، تهران، انتشارات بهجت.
روایت پهلوی، (1367)، با تصحیح مهشید میرفخرایی، موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
دانای علمی، عباس(جهانگیر)، (1393)، در هزار توی آیینها، انتشارات آرون، تهران.
دهباشی، علی، (1388)، نوروز(مجموعۀ مقالات)، انتشارات افکار، تهران.
فرنبغ، دادگی، (1369)، بندهش، ترجمه: مهرداد بهار، تهران: توس.
کردی، عبدالله محمد امین، (1380)، مکه و مدینه، ترجمه حسین جباری، تهران، نشر مشعر.
کلانتر، شهاب؛ شجاعی، میترا، (78)، سیزدهبه در سیزده به در جشن آب و سبزه، پیوند انسان و طبیعت، روزنامه خرداد.
کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب، ( 1407)، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
گشتاسب، فرزانه، (1394)، «دخمه گذاری و آیین‌های آن در سنت متاخر زرتشتیان ایران»، مجموعه مقالات کنفرانس ایرانشناسی در فرانسه، به کوشش صادق حیدری نیا، زهرا باصری، نگارستان اندیشه.
گشتاسب، فرزانه، (پاییز و زمستان 1389) «ستوش در متون فارسی میانه و آیین‌های زرتشتی»، سال اول، پایگاه مجلات تخصصی نور، ص 99-106.
گزیدههای زاداسپرم، (1366)، محمد تقی راشد محصل، تهران، موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مزداپور، کتایون، (1383)، «تداوم آداب کهن در رسمهای معاصر زتشتیان در ایران» مجلۀ فرهنگ (ویژه زبانشناسی)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، (ترجمه آلمانی این مقاله در مجموعه مقالات کنفرانس به چاپ رسیدهاست).
مزداپور، کتایون، ، (1378)، داستان گرشاسپ، تهمورث و جمشید و گِلشاه و متنهای دیگر، آوانویسی و ترجمه از متن پهلوی، تهران.
محمدی ملایری، (1379)، محمد، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، تهران، انتشارات توس.
میرفخرایی (1386)، هادخت نسک، به کوشش مهشید میرفخرایی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مینوی خرد، (1380)، احمد تفضلی و ژاله آموزگار، تهران، انتشارات توس.
مولایی، چنگیز، (1382)، بررسی فروردین یشت (سرود اوستایی در ستایش فروهرها)، تبریز، دانشگاه تبریز.
مجلسی، محمد باقر، (1070ق)، بحار الانوار، ج 36، بیروت.
جوادی، شهره، (1392)، مقالۀ بازخوانی (روایت باستانی « آب و درخت» در دوران اسلامی)، مجلۀ هنر و تمدن شرق، شماره1.
هادخت نسک، (1386)، به کوشش مهشید میرفخرایی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هنری، مرتضی، (1385)، نوروزگان، گفتارها و سرودهایی در آیین نوروزی، تهران، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
الهمدانی، رضا، (م. ۱۳۲۲ق)، مصباح الفقیه، ج۵، به کوشش باقری و دیگران، قم، ناشر موسسۀ الجعفرية لاحياء التراث.
Herodotus .(2009)The Histories, Transl. by George Rawlinson, London: Digireads.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 320 ـ 295
آیین‌های مزدایی پذیرفته شده در اسلام با تاکید برتشیع
رقیه محمدزاده 1
عبدالحسین لطیفی 2
موسیالرضا بخشی استاد 3
چکيده
با گسترش اسلام و سپس پذیرش مذهب تشیع در ایران، برخی از رفتارها و رسوم پیشین که با ساختار فرهنگی و اصول اسلامیِ مذهب تشیع مطابقت نداشتند، به تدریج کنار گذاشته شد؛ امّا تعدادی از آنها مانند آیین‌های مربوط به ازدواج، سوگواری، زیارت، زایش و... که با انگارههای اجتماعی و فرهنگ اسلامی معارض نبوند، به تدریج با تغییراتی در صورت و معنا با عناصر فرهنگ اسلامی درآمیخته و رنگ و بوی مذهبی یافتند؛ این نوشتار که به روش توصیفی - تحلیلی به نگارش درآمدهاست قصد دارد به بررسی برخی از مهمترین آیینها و اندیشههای ایران باستان که با ورود و نهادینه شدن اسلام در ایران صبغۀ مذهبی یافتتند و همچنان تا زمان حاضر به حیات خود ادامه دادهاند را، مورد واکاوی قرار دهد تا از این رهگذر آگاهی بیشتری از پیشینۀ فرهنگی ایران بدست آید.
واژگان کلیدی
آیین، اسلام، مزدایی، شیعه، فرهنگ.
[1] . دانشجوی دکتری گروه ادیان و عرفان تطبیقی، واحد یادگار امام خمینی(ره)، شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Email: Rmohamadzadeh@gmail.com
[2] . استاد یار گروه ادیان و عرفان تطبیقی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) Email: Hoseinlatifi89@gmail.com
[3] . استادیار گروه آموزش تاریخ، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
Email: Bakhshiostad56@cfu.ac.ir
تاریخ دریافت: 27/1/1402 پذیرش نهایی: 20/4/1402