آزاد اندیشی و آفت های آن از نظر قرآن کریم
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
عبدالحمید فرزانه
1
(مشهد)
کلید واژه: خدا, انسان, آزاد اندیشی, آفت, قرآن کریم,
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش بررسی آزاداندیشی و آفات و موانع آن از نظر قرآن کریم است که به روش تحقیق کتابخانه ای و به شیوه تحلیلی توصیفی انجام شده است.یافته ها نشان می دهد بر اساس تعالیم قرآن، ایفای نقش خلیفه الهی انسان جز با آزاداندیشی میسر نیست و هدف بعثت پیامبران باروری اندیشه ها و هدایت مبتنی برتبیین و تفکر و بصیرت افزایی می باشد. بر اساس آیات قرآن ، آزاد اندیشی دینی حقّی همگانی است و عدم اندیشه ورزی و استفاده نکردن از خرد موجب سقوط انسان بوده و شنیدن سخنان مختلف و انتخاب برترین ها مورد تشویق قرار گرفته است. نتیجه آن که تکامل انسان از منظر قرآن در گرو آزاد اندیشی او است و اموری چون ترس از غیر خدا، پیروی کورکورانه از سنتهای خانوادگی و بزرگان ، تکیه برظن و غفلت از برهان ، ناپرهیزگاری و هواپرستی، دنیازدگی، قدرت طلبی و ... از آفات و موانع آزاداندیشی است.
This is a library research method and was conducted in a descriptive analytical manner .Findings showed that base on Qur`an and the role of man as divine caliph on earth is not possible without free thinking .The purpose of sending the prophets is to promote the reproduction of thoughts and guidance based on thought. According to the Qur`an free thinking has been everybody`s rights. Lack of thought and wisdom have caused the fall of man. Hearing different words and select the best are always encouraged. In conclusion human`s growth and evolution according to Holy Qur`an depend on free thinking. Things like fears of other than God, blinding following the family traditions , rely on suspicion and neglect of reasons and proof being too attached to worldly lipe , seeking power are all obstacles to free thinks.
قرآن کریم
نهج البلاغه
ابن ابی الحدید المعتزلی، ابوحامد، عبدالحمید (1404ق)،شرح نهج البلاغه، تحقیق:محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
ابن فارس، احمد(1420ق) ؛ معجم مقاییس اللغة، جلد1 . تحقیق: ابراهیم شمس الدین، چاپ اول ، بیروت: دارالکتب العلمیّة .
آمدی تمیمی، عبدالواحد(1366) ؛ غرر الحکم و درر الکلم ، چاپ اول، قم : انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی .
بلاذری، احمد بن یحیی(۱۴۱۷ق)، أنساب الأشراف، بیروت، دار الفکر، چاپ اول.
جوادی آملی، عبدالله(1380) ؛ تفسیر تسنیم، جلد3 . قم : مرکز نشر إسراء .
ــــــــــــــــــــ (1388)الف ، حق و تکلیف در اسلام، قم: مرکز نشراسراء.
ــــــــــــــــــــ (1388) ب ، وحی و نبوت در قرآن، قم: مرکز نشراسراء.
حاجی پور؛ حسین و حسینی فالحی،سید محمد جواد (1393) تحلیل و پژوهش مفهوم کلامی آرادی در آیه "لااکراه فی الدین" فصلنامه علمی پژوهشی اندیشه نوین دینی ، ش 37 ، تابستان 1393،ص 192-177
دهخدا ، علی اکبر(1377) ؛ لغت نامه ، زیر نظر: محمد معین وسید جعفر شهیدی ، تهران : دانشگاه تهران .
رودگر،محمد جواد(1391)، آزادی و آزادگی از دیدگاه قرآن کریم، فصلنامه پژوهشنامه معارف قرآنی،ش10، پاییز 1391، ص34-19.
سبحاني، جعفر(1374) ؛ منشور جاويد ، ج1و2. اصفهان: کتابخانه عمومي امير المومنين علي(عليه السلام) .
شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه ،1403ق، الخصال، تصحیح: علی اکبر غفاری، چاپ دوم، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
صدرالدین شیرازی،محمد بن ابراهیم (1364)،تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: نشربیدار.
طباطبایی، سید محمد حسین (1374ش) ؛ تفسیر المیزان، ترجمه: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، تهران: انتشارات محمدی .
طبرسی، شیخ ابو علی فضل بن حسن(1382ق) ؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن،ج2. تصحیح: ابوالحسن شعرانی، چاپ سوم ، تهران: کتابفروشی اسلامیّة .
الطبرسی، علی بن الحسن بن الفضل (1385ق)، مشکاه الانوار فی غررالاخبار، چاپ دوم، نجف: کتابخانه حیدریه.
طریحی، فخر الدین(1375) ؛ مجمع‌البحرین،ج5. چاپ سوّم ، تهران: انتشارات مرتضوی
العاملي، شیخ حر(1370) ؛ وسائل الشيعه ، ج 12و 11. بيروت : دار احیاءتراث العربي .
فارابی، محمد ابونصر( 1410ق)، المنطقیات ، ج1، 2، قم: مکتبهْْ آیت الله مرعشی.
فراهیدی، خلیل بن أحمد(1414ق) ؛ ترتیب کتاب العین، ج1. تحقیق: دکتر مهدی مخزومی و دکتر ابراهیم السامرّائی، تصحیح: استاد اسعد طیّب، چاپ اوّل، قم: انتشارات اسوه .
فیروزآبادی، محمد (1420ق) ، القاموس‌المحیط، بیروت: دار احیاء‌التراث‌العربی، چاپ سوم.
قرائتی، محسن(1388) ؛ تفسیر نور، جلد2. تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
قرشی بنابی، علی‌اکبر(1371) ؛ قاموس قرآن، جلد2. تهران: دار الکتب الاسلامیه .
کاتوزیان، ناصر، (1364ش) ، مقدمه علم حقوق، تهران: نشر اقبال .
کلینى ، محمد بن یعقوب بن اسحاق(1407ق) ؛ الکافی، محقق / مصحح : غفارى، على اکبر و آخوندى ،محمد، جلد5 . چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیه .
لک زایی، شریف و کیخا، نجمه (1394) ، مفهوم آزادی از منظر قرآن کریم ، فصلنامه سپهر سیاست، شماره 4، سال دوم، ص 166-89 .
مطهري ، مرتضي(1381) ؛ مجموعه آثار ، ج2 . قم: انتشارات صدرا .
مکارم شیرازی ، ناصر و دیگران(1373) ؛ تفسیر نمونه ، چاپ سی و یکم، تهران : دارالکتب الاسلامیه .
-------------------- (1376) ؛ ترجمه و شرحی گویا از نهج البلاغه، قم: انتشارات مدرسه امیرالمؤمنین(ع).