بررسی و تحلیل توقیفیت اسماء و صفات حق تعالی در کلیات سعدی
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
انور ضیائی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی تبریز)
کلید واژه: اسماء, صفات, توقیفیت, سعدی, اشاعره,
چکیده مقاله :
اصطلاح اسماء و صفات، مانند اکثر قریب به اتفاق اصطلاحات معارف اسلامی ، ریشه قرآنی دارد .از جمله اندیشه های پر سابقه در کلام اسلامی ، قول به توقیفی بودن اسماء و صفات الهی است که از این میان اهل حدیث، اهل ظاهر و حتی اشاعره و ماتریدی عقیده دارند که باید خداوند را تنها با نام‌ها و صفاتی که در کتاب و سنت وارد شده است، نامگذاری و وصف کرد و اسماء و صفات دیگر را بدعت می‌دانند. از دیدگاه معتزله، أسماء و صفات الهی توقیفی نیست و نامیدن و توصیف حق تعالی به نام ها و صفاتی که در قرآن و روایات نیامده است نیز رواست ،در حالی که عرفا و صوفیه و بسیاری از نزدیکان به آنها، عقیده دارند که خداوند را به هر نام نیکویی می‌توان خواند. سعدی که تحت تأثیر افکار و اعتقادات اشاعره بوده به کرّات، خداوند را به نام ها و توصیفاتی می خواند که در کتاب و سنت عیناً ذکر شده است . لذا در این تحقیق با توجه به اشعری مسلک بودن سعدی، به روش توصیفی –تحلیلی با استخراج اسماء و صفات در کلیات، به بررسی دیدگاههای او در خصوص توقیفیت اسماء و صفات خواهیم پرداخت تا ببینیم سعدی تا چه اندازه افکار و عقایدش در خصوص توقیفیت اسماءو صفات با اشاعره مطابقت دارد
The term nouns and attributes, like most Islamic terminology, have a Quranic origin. Among the prevailing ideas in Islamic theology are promises of the arrest of divine names and attributes, including those from the hadith, the Za'ir and even the Ash'arites. Matrides believe that God should be named and described only by the names and attributes in the book and the tradition, and that they know the names and other attributes of heresy. From the Mu'tazilite point of view, the divine attributes and attributes are not forbidden, and the name and attribution of transcendence to the names and attributes not mentioned in the Qur'an and traditions is valid, while mystics and Sufis and many close to them believe that God Any good name can be read. Saadi, inspired by the Ash'arites' beliefs, repeatedly reads God in the names and descriptions mentioned in the book and tradition. Therefore, in this research, considering the Ash'arism of Saadi's professionalism, we will examine descriptive-analytic method by extracting nouns and attributes in general, to see to what extent Sa'adi's thoughts and beliefs regarding the arrest of Asmau are discussed. The traits correspond to the Ash'arites.
قرآن مجید
ابراهیمی دینانی، غلامحسین ،1393، اسماء و صفات حق ، تهران ، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی ، چاپ ششم
ابن عربی، محی الدین،1366، فصوص الحکم، ابوالعلا عفیفی، انتشارات الزهرا
ابن منظور،محمدبن مکرم،1414، لسان العرب، 15 جلد، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، بیروت، دار صادر ، چاپ سوّم
احمدیان ، عبدالله ،1391 ، سیرتحلیلی کلام اهل سنت ،تهران ، انتشارات احسان، چاپ چهارم
بدوی ، عبدالرحمن ، 1374، تاریخ اندیشه های کلامی در اسلام ، مشهد ،انتشارات آستان قدس رضوی ، چاپ اوّل
برنجکار،رضا،1394، کلام وعقاید، تهران ،انتشارات سمت
جهانگیری، محسن، 1359،محی الدین بن عربی چهره برجسته عرفان اسلامی ، انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ اوّل
خالدیان،محمدعلی،1388، تحلیل وتطبیق اندیشه های کلامی در مثنوی مولوی،تهران ، انتشارات احسان
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412ق، المفردات ، دمشق، نشر دار العلم الدار الشامیه، چاپ اول
رمضانی، رضا، 1379، اسماء الهی از دیدگاه قرآن و عرفان، قم ، انتشارات نسیم حیات ، چاپ اوّل
سامی محمود ، سلیمان ،1387، اسماءالحسنی، مترجم مجتبی دو روزی ، نشر احسان ، چاپ اوّل
سعدی،شیخ مصلح بن عبدالله، (1383)،کلیات ،به اهتمام محمدعلی فروغی،تهران، انتشارات امیرکبیر
سعیدی مهر،محمد ، 1392،آموزش کلام اسلامی، قم ، انتشارات طه ، چاپ یازدهم
سمعانی،منصور ، 1362، روح الارواح فی شرح اسما الملک ، به تصحیح نجیب مایل هروی، انتشارات علمی فرهنگی
شریف کاشانی،ملا حبیب الله ، 1384، ترجمه استاد محمد رسول دریایی، خواص و مفاهیم اسماءالله الحسنی، تهران ، انتشارات صائب ، چاپ اوّل
شنکائی، مرضیه، 1388، بررسی تطبیقی اسمای الهی، تهران ، انتشارات سروش ، چاپ دوّم
مفید (شیخ)، 1364، اوائل المقالات ، تبریز ، مکتبه سروش
ملاصدرا، مفاتیح الغیب، 1363،تعلیقات مولی علی النوری، تصحیح محمد جواد خواجوی
قرشی ، سید علی اکبر،1354، قاموس قرآن، قم ، دارالکتب اسلامیه
قرشی بنایی،علی اکبر،1412، قاموس قرآن ، 7جلد، تهران، دارالکتب السلامیه ، چاپ ششم
قونوی، ابن حمزه ، 1371، الفکوک ، تهران، انتشارات مولی
لاهیچی، عبدالرزاق، 1364، گزیده گوهر مراد ، به اهتمام صمد موحد، تهران ، انتشارات کتابخانه طهوری ، چاپ اوّل
ماتریدی، ابومنصور ، 1970، التوحید ، طبع بیروت
محمدی، حسنعلی، 1382،فرهنگ آسمانگر، قم ، انتشارات فراگفت ، چاپ اوّل
محمدی،علی،1390، شرح کشف المراد، قم ،انتشارات اندیشه مولانا ، چاپ اول.
وهبه، مصطفی ، 1391، اسماء الحسنی، ترجمه روفیا توفیقی، شیراز ، انتشارات ایلاف، چاپ اوّل.