بررسی امکان دانش فراحسی«انقذافی و موهبتی» الهی از منظر روایات اسلامی با عنایت به نقش ان در تعالی علوم انسانی
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
عباس خادمیان
1
(دانشگاه اراک، اراک)
کلید واژه: شناخت, انسان, تحول علوم, قلب, ملکوت, موهبت. ,
چکیده مقاله :
همواره نخبگان بشریت دغدغه توسعه دانش های خود را داشته اند در این میان، ادراک های فراحسی و موهبتی که با تقوی و ایمان الهی رابطه جدی دارد، می تواند معرفت‌بخش و واقع‌نما باشند. هدف: بررسی امکان علوم فراحسی موهبتی الهی و نقش انها در تعالی علوم انسانی می باشد. روش: این نوشتار خواهد کوشید با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی در پرتو نگرش استنتاجي از منابع دینی، به تبیین مفهوم، نقش و قابلیت های دانشهای موهبتی در باروری علوم انسانی بپردازد. يافته ها: بشر جدید با نفی بهره مندی دانش های انسانی از هرگونه اندیشه قدسی و متافیزیکی، در نظام شناختی خود در بحرانها و چالشهای عمیق و بنیادین همچون محدودیت ابزار شناختی، نگاه حداقلی، برای ابعاد زندگی انسان فرو رفته است. از سوی دیگر با عنایت به مبادي معرفت شناسی، هستي شناسي، انسان شناسي، اندیشه ایتایی الهی و با باور به فرونکاستن این اموزه ها در حد مسائل نمادین و همچنین امکان احاطة فراگیر آنها بر ساختار وجودي و نيازهاي حقيقي انسان، کمک به تدوين و ساختمند نمودن علوم ارزشمند انساني حداکثری، تاکید داشته است. نتیجه گیری: اندیشه های موهبتی، حاوی گزاره‌های، کاشف از احوال و واقعیت های انسان می باشد. نحو حضور این معارف در قلوب مستعد پاک، می تواند به صورت ایتایی و الهی، پدیدار گردد.
Elites have always been concerned with the development of their knowledge. Among the others, divine intuitive cognition directly associated with divine faith and virtu plays an important role. The study of the possibility of divine intuitive cognition and its role in the development of humanities. Method: This article will try to explain the concept, roles and capabilities of divine intuitive cognition in the development of humanities To do so, it will make use of Islamic sources with a deseriptive analytical approach in the light of inferential attitude. Man has recently ignored the role of divine intuitive cognition in the improvement of humanities, which has resulted in not meeting the challenges such as limitation of cognition ways and not being satisfied with materialistic needs. However, the principles of epistemology Ontology and anthropology based on divine intuitive cognition can improve humanitia Conclusion: Divine intuitive cognition, which shows the real human nature better can help us to know man better 3 which is the aim of humanities.
قرآن كریم.
نهج البلاغه.
اریک فروم، ( 1368ش)، انقلاب امید، ترجمه مجید روشنگر، انتشارات مروارید، تهران.
-------، (1363)، روانکاری و دین، ترجمه آرسن نظریان،انتشارات پویش، تهران.
ابن‌سینا، حسین، ( 1375ش). شرح‌الاشارات و التنبیهات، با شرح خواجه نصیرالدین طوسی، انتشارات البلاغه، قم.
ابن حزم، علی بن احمد، (1416 ق ) دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون، بیروت
اتکینسون، ریتاال و دیگران،( ١٣٨٨) .متن کامل زمینه روانشناسی هیلگارد، ترجمه محمدتقی براهنی و دیگران، چاپ دوازدهم، انتشارات رشد، تهران .
امامی کاشانی محمد، ( 1386ش)، خط امان،. انتشارات مؤلف، مشهد
ابوعلی فضل بن الحسن طبرسی، بی تا، مجمع البیان، داراحیاء التراث العربی، بیروت.
ایان باربور، (1362 ش) علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، نشر دانشگاهی، تهران.
ابن عربى، محى الدين،(بی‌تا) الفتوحات المكية (4 جلدى)، دار صادر، بيروت.
- ـــــ، (1366ش)، فصوص الحکم، تعلیقه ابوالعلا عفیفی، انتشارات الزهراء، تهران.
امین، حسن(1376)، وحدت وجود در فلسفه و عرفان اسلامی، نشر بعثت، تهران.
الوین تافلر (1380ش)، موج سوم، ترجمه شهین‌دخت خوارزمی، نشر فاخته، تهران.
بحرالعلوم، سيد محمد، (1390ش) بلغةالفقيه رسالات فىالولايات، نشر مركز اسناد آستان قدس رضوي. مشهد.
بنیاد علوم و معارف اسلامی دانش‌پژوهان،(1381)، عارف کامل، ناشر، عارف کامل، تهران.
توماس هابز و جان لاک،(1383) شرح افکار و آثار برگزیده، مترجم: محمد بقائی (ماکان)، نشر اقبال، تهران.
پارسا واجه محمد، (1366 ش)، شرح فصوص الحكم، مركز نشر دانشگاهى، تهران
پارسانیا، حمید، (1391)، جهان هاى اجتماعى، نشر کتاب فردا قم.
ـــــ ( 1389)، رئالیسم انتقادى صدرایى، کتاب فرد، قم.
جعفری محمد، 1385 عقل و دین از منظر روشنفکران معاصر، صهبای یقین قم.
جزایری، نعمت‌الله(1429ق)، انوار النعمانیه فی بیان معرفه النشاه الانسانیه دار القاریء بیروت لبنان
جوادی آملی عبداللّه، (1379ش)، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، انتشارات اسراء، قم.
ـــــ، ( 1380ش)، دین شناسی، نشر اسراء، قم.
ـــــ، (1381ش)، نسبت دین و دنیا، نشر اسراء، قم.
ـــــ، (1382). گستره شریعت، نشر معارف، تهران.
ـــــ، (1386) منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، نشراسراء، قم.
حق شناس علی محمد، حسین سامعی، نرگس انتخابی، ( 1387ش)، فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی ـ فارسی، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران.
حسین زاده محمد، (1393)مولفه ها و ساختارهای معرفت بشری، موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)، قم.
: حسن زاده صادق، (۱۳۸۰) در جستجوی استاد، نشر آل علی (ع)، قم.
ـــــ، (1385) اسوه عارفان نشر. آل علی (ع)، قم.
خادمیان، عباس، (1393ش)، حکومت جهانی از پندار تا واقعیت، انتشارات سخنوران. تهران.
خسرو پناه عبدالحسین،(1382ش)، انتظارات بشر از دین، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تهران.
ـــــ ، (1389)، کلام جدید با رویکرد اسلامی، نشر معارف، قم.
ـــــ ،(1393ش)، در جستجوی علوم انسانی اسلامی، نشر معارف، قم.
خمینی روح الله، (1373ش)، مصباح الهدایه الی الخلافه و ولایه،موسسه تنظیم اثار امام خمینی، چاپ اول،
ـــــ (1368)، تعلیقات على شرح فصوص الحکم و مصباح الانس،دفتر تبلیغات اسلامی قم
ـــــ ( 1365 ش)، شؤون و اختیارات ولی فقیه، ارشاد اسلامی، تهران
ـــــ (1377ش). جهاد اکبر یا مبارزه با نفس، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران،
------(بی تا) صحیفه امام، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران،
خليل بن احمد فراهيدي (1414ق )العين، انتشارات اسوه چاپ اول، قم.
سجادي جعفر،(1375)، فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، نشر اميركبير، تهران.
سبحانى جعفر (13430ق)، ارشاد العقول، انتشارات مؤسّسه امام صادق(ع)، قم.
سروش عبدالکریم، (1375ش) قبض و بسط تئوریک شریعت،چاپ پنجم، موسسه فرهنگی صراط، تهران
سعیدی محمد باقر 1379«روزنی به روشنایی، قبسات، ش 18، صص50-57، سال پنچم)
سبزواری حاج ملا هادی1391، شرح الاسماء الحسنی، علی شیخ‌الاسلامی دانشگاه تهران، تهران
سون اریک لیدمن، ( 1387ش)، در سایه آینده تاریخ اندیشه مدرنیته، ترجمه سعید مقدم، نشر اختران، تهران
شجاعی، محمد،1395 مقالات، مبانی نظر تزکیه، انتشارات سروش، تهران
شيرازي، ناصر مكارم،) 1413 ق( الأمثل في تفسير كتاب اللّه المنزل، مؤسسة البعثة، بيروت.
شیرازی ملاصدرا،(1366)،الشواهدالربوبیه، به قلم جواد مصلح، انتشارات سروش، تهران.
شهید ثانی، زین الدین بن علی، (1409ق)؛منیة المرید، محقق، مصحح، مختاری، رضا، مکتب الإعلام الإسلامی، قم.
شووان، فريتيوف، (1362) شناخت اسلام، ترجمه‌ي سيدضياء الدين دهشيري، مؤسسه‌ي مطالعات و تحقيقات فرهنگي، تهران.
راسل، برتراند،(1335ش) ترجمه ي مهدي افشار، تأثير علم بر اجتماع، زرين، تهران،
رنه گنون، ترجمه ضیاءالدین دهشیری، 1372ش، بحران دنیای متجدد، انتشارات امیرکبیر، تهران.
طاهری ابوالقاسم (1379ش) تاریخ اندیشه‌های سیاسی در غرب، نشر قومس، تهران.
طباطبايى سيد محمد حسين، ( 1417 ق) الميزان فى تفسير القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم.
ـــــ، (1378ش) شيعه در اسلام، ناشر دفتر انتشارات اسلامى ،قم
ـــــ،(1381ش)اصول فلسفه وروش رئالیسم، با پاورقی مرتضی مطهری، ص 33، انتشارات صدرا
علی صفایی حایری،( 1382ش) از معرفت ديني تا حكومت ديني، ناشر الیله القدر، قم.
عالم عبدالرحمن،( 1373ش)، بنیادهای علم سیاست، نشر نی، تهران
علامه حلى، (1382 ش)، كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد مؤسسه امام صادق (ع) قم.
علامه حلى(1365 ش) الباب الحادي عشر مؤسسه مطالعات اسلامى، تهران.
غزالى، محمد بن محمد، بی‌تا؛ إحیاء علوم الدین، بیروت، دار الکتب العربى، چاپ اول،
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی(۱۳۷۶ش) ، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، چاپ چهارم ، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
ربانى گلپايگانى على، (1374)، رابطه علم و دين در مسيحيت، مجله كيهان انديشه، ش 64.
رجبی، محمود، (1379)انسان¬شناسی، قم: مؤسسه امام¬خمینی(ره)،
رندال هرمن،(1376) سیر تکامل عقل و نوین، ترجمه ابوالقاسم پاینده، علمی و فرهنگی، تهران.
صدوق محمد بن علی بن حسین بن بابویه (1380ق) كمال‌الدین و تمام‌النعمة،، انتشارت دارالحدیث، قم.
طباطبائى سيد محمّدحسين،( 1405) نهاية الحكمة، در راه حق قم.
طوسی، محمدبن حسن، (۱۳۶۲ش) کتاب تمهیدالاصول فی علم الکلام، چاپ عبدالمحسن مشکوة الدینی، تهران.
ـــــ، (1365ق) تهذيبالأحكام دار الكتب الإسلاميه تهران.
فارابی ابونصر (1361ش.)، آرا اهل مدینه فاضله، ترجمه سجادی،نشر طهوری، چ2، تهران،
فخر رازی، محمد بن عمر: (1420) التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)،چاپ سوم، نشر دار احیاء التراث العربی، لبنان، بیروت،
فرانسیس فوکویاما،( 1363 ش).ترجمه حبیبالله فقیهینژادآینده پساانسانی ما، انتشارات مؤسسه انتشاراتی ایران، تهران
فروند، ژولین، (1372).نظریه‌های مربوط به علوم انسانی، ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی،، فردریک کاپلستون،ترجمه بهاالدین خرمشاهی،( 1376)
قيصرى رومى محمد داوود (1375 ش)، شرح فصوص الحكم، شركت انتشارات علمى و فرهنگى، چاپ اول،
غرویان محسن، وزنامه رسالت، شماره 7217 به تاريخ 12/12/89، صفحه 17)
کلانتری، (1389). ادراکات فراحسی و قران، مجله پژوهشهای قران و حدیث دانشگاه تهران، تهران.
كلینی محمد بن یعقوب، (1365ش).الكافی، چاپ چهارم: انتشارات دارالكتب الاسلامیه، تهران
كوربن، هانري،(1377)، تاريخ فلسفه‌ي اسلامي، ترجمه‌ي جواد طباطبايي، انتشارات كوير تهران.
گلشني مهدي،( بی تا) از علم سكولار تا علم ديني، بی نا، بی جا.
هادوي مهدي تهراني،(۱۳۷۷ش). مبانی كلامي اجتهاد در برداشت از قرآن كريم، موسسه خانه فرهنگ خرداد، قم.
مصباح، محمدتقى، 1383، وحى شناسى، کوثر،ش15،ص17ـ22.
ـــــ ـــــ (1391) آموزش فلسفه، موسسه اموزشی پژوهشی امام خمینی، قم.
---------- (1392) رابطه علم و دین، موسسه امام خمینی، 1392قم
مجلسی محمدباقر، (1404ق)، بحارالأنوار موسسه الوفا، بیروت.
مفید محمدبن محمدبن النعمان، (۱۴۱۳ق) النكت الاعتقاديه، المؤتمرالعالمي لالفيه الشيخ المفيد، قم
مطهرى، مرتضى، 1380الف، مجموعه آثار، چ ششم، تهران، صدرا.
نراقی ملا احمد، (1375ش) عوائد الایام، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
ـــــ، (1371)، معراج السعاده، انتشارات هجرت، قم.
نصر، سيدحسين، (1380ش).معرفت و معنويت، ترجمه‌ي انشاءالله رحمتي، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردي،
مینو افشاری‌راد، علی‌اکبر آقابخشی، (1387) ناشر: چاپار. تهران
نینیان اسمارت، (1383)، تجربه دینی بشر، ترجمه مرتضی گودرزی، انتشارات سمت، تهران.
یثربی سید یحیی،(1372)، عرفان نظری، انتشارات دفتر تبلیغات، قم.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 148 ـ 127
عباس خادمیان 1
|
همواره نخبگان بشریت دغدغه توسعه دانش های خود را داشته اند در این میان، ادراک های فراحسی و موهبتی که با تقوی و ایمان الهی رابطه جدی دارد، می تواند معرفت‌بخش و واقع‌نما باشند. هدف: بررسی امکان علوم فراحسی موهبتی الهی و نقش انها در تعالی علوم انسانی می باشد. روش: این نوشتار خواهد کوشید با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی در پرتو نگرش استنتاجي از منابع دینی، به تبیین مفهوم، نقش و قابلیت های دانشهای موهبتی در باروری علوم انسانی بپردازد. يافته ها: بشر جدید با نفی بهره مندی دانش های انسانی از هرگونه اندیشه قدسی و متافیزیکی، در نظام شناختی خود در بحرانها و چالشهای عمیق و بنیادین همچون محدودیت ابزار شناختی، نگاه حداقلی، برای ابعاد زندگی انسان فرو رفته است. از سوی دیگر با عنایت به مبادي معرفت شناسی، هستي شناسي، انسان شناسي، اندیشه ایتایی الهی و با باور به فرونکاستن این اموزه ها در حد مسائل نمادین و همچنین امکان احاطة فراگیر آنها بر ساختار وجودي و نيازهاي حقيقي انسان، کمک به تدوين و ساختمند نمودن علوم ارزشمند انساني حداکثری، تاکید داشته است. نتیجه گیری: اندیشه های موهبتی، حاوی گزاره‌های، کاشف از احوال و واقعیت های انسان می باشد. نحو حضور این معارف در قلوب مستعد پاک، می تواند به صورت ایتایی و الهی، پدیدار گردد.
واژگان کلیدی
[1] . عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
Email: a-khademiyanrizi@araku.ac.ir
تاریخ دریافت: 12/6/1400 پذیرش نهایی: 17/9/1400