مقایسه دیدگاههای حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین از نظر قوه و فعل و رویداد (زمان - مکان)
محورهای موضوعی : کلام اسلامیسید عبدالحسین تدین 1 , حسین سلیمانی املی 2 * , عبدالله رجایی لیتکوهی 3 , اسماعیل واعظ جوادی آملی 4
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، بابل
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، بابل
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، بابل
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، بابل
کلید واژه: حرکت جوهری, نسبیت, قوه, فعل, زمان, مکان, رویداد,
چکیده مقاله :
مفهوم فضا و زمان به عنوان ابعاد عالم طبیعت درهمتنیده هستند بررسی هر یک وابسته به بررسی دیگری است تا فهم و درک بهتر و بیشتری از هر دو حاصل شود. برای تبیین بهتر و کاملتر بحث فضا و زمان، به نوعی به بحث حرکت نیازمندیم و البته این ارتباط دوسویه است و صحبت از حرکت بدون بیان بحث فضا و زمان امکانپذیر نیست. وجوه منشور فضا، زمان و حرکت، بدون تبیین دو شق دیگر فاقد اعتبار است هدف از تحقیق حاضر، مقایسه دیدگاه¬های حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین از نظر قوه و فعل و رویداد(زمان - مکان) بوده و پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی میباشد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه¬ای بوده که با مراجعه به کتابخانه های مربوط، فیش برداری از آثار ملاصدرا، مقالات و دیگر آثار مکتوب با موضوع تحقیق، صورت گرفته است. یافته¬ها حاکی از آن بوده که صدرالمتألهین معتقد شد که جوهر اشیاء در حرکت است و اگر جوهر اشیاء در حرکت نمی‌بود، در اعراض آنها حرکت واقع نمی‌شد. زیرا وجود جوهر و عرض در خارج از تصور ما، یکی است و حرکت تجدد وجود است. وجود بر دو نوع است: وجود ثابت و وجود سیال، وجود عالم طبیعت، سیال و متجدد است که تدریجاً موجود می‌شود و معدوم می‌گردد و در عین حال، وحدت و شخصیتیش محفوظ است. «اینشتین» نیز زمان را مقدار حرکت دانسته و حرکت را در همه عالم، عمومیت می‌دهد. و لهذا زمان و مکان را توأم می‌داند و برای سنجیدن هر چیزی، زمان را مانند بعد چهارمی بحساب می‌آورد.
The concept of space and time are intertwined as dimensions of the natural world, the study of each is dependent on the study of the other in order to obtain a better and greater understanding of both. For a better and more complete explanation of the discussion of space and time, we need a discussion of movement, and of course this relationship is two-way, and it is not possible to talk about movement without discussing the discussion of space and time. The aspects of the prism of space, time and motion are invalid without explaining the other two clauses. The purpose of this research is to compare the views of Mulla Sadra essential movement and Einstein's theory of relativity in terms of force, action and event (time-space) and the research is descriptive. It is analytical. The method of collecting information is a library, which has been done by referring to the relevant libraries, extracting files from Mulla Sadra works, articles and other written works on the topic of research. The findings indicated that Sadr al-Mutalahin believed that the essence of things is in motion, and if the essence of things was not in motion, there would be no movement in their symptoms. Because the existence of substance and width outside of our imagination is one and the movement of modernity is existence. There are two types of existence: fixed existence and fluid existence, the existence of the natural world is fluid and modern, which gradually comes into existence and disappears, and at the same time, its unity and personality are preserved. "Einstein" also considers time as the amount of movement and generalizes movement in all universes. And that's why he considers time and space together and to measure anything, he considers time as a fourth dimension.
حسینی نسب، سیدرضا (1397). حرکت جوهری و نظریه نسبیت.
رضی سپیده، شانظری جعفر، شفیعی افشین. (1399). بعد چهارم عالم طبیعت در حکمت صدرایی و نسبیت اینشتن. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز. 20(77). 126-99.
شكوهي، غلام حسين (1395). تعليم و تربيت و مراحل آن. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
شمس الدین ریاض. (1396). نسبیت انیشیتن به زبان ساده. ترجمه سیروس طغرایی، انتشارات فرهنگ معاصر.
شیروانی شیری, علی. (1394). فلسفه ملاصدرا و حل چالش "هست" و "باید" تربیتی. آموزش پژوهی, 1(4). 67-54.
صدرالدين شيرازي، محمدبن ابراهيم. (1366). شرح أصول الکافي (ج 3). تهران: مؤسسه مطالعات وتحقيقات فرهنگي وابسته به وزارت فرهنگ وارشاد عالي.
صدرالدين شيرازي، محمدبن ابراهيم. (1389). اسفار. ج سوم، انتشارات دارالمعرفه الاسلامیه.
صدرالدين شيرازي، محمدبن ابراهيم. (1428). الحكمه المتعاليه في الا سفار العقليه.
صليبا، جميل. (1414 قمری). المعجم الفلسفي (جلد 1). بيروت: الشرکة العالمیة للکتا .
طباطبايي، سيدمحمدحسين (1394). الميزان في تفسير القرآن. قم: دفتر تبليغات اسلامي حوزه‌ي علميه‌ي قم.
طباطبايي، سيدمحمدحسين (1433). نهاية الحكمة. ج 1 و 2، تصحيح وتعليق: عباس علي زارعي سبزواري، قم، موسسة النشرالاسلامي، چاپ هفتم.
طباطبايي، سيدمحمدحسين (1391). اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج چهارم، انتشارات صدرا.
عابدی شاهرودی علی. (1388). حرکت تألیفی جوهر و نقد نظریه ی نسبیت انیشتین. فصلنامه نقد و نظر. 14(54).
حرکت جوهری نفس از دیدگاه حضرت استاد جوادی آملی، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، دانشکده الهیات. پایان نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما: محمدمهدی گرجیان و حسن معلمی.
عشرریه رحمان، اسماعیلی محمدعلی، عشریه حامد. (1396). پژوهشی تطبیقی در حرکت و زمان در اندیشه صدرالمتألهین و آلبرت آینشتاین. حکمت اسلامی. 4(2 پیاپی 13). 149-125.
فياضي، غلامرضا (1391). تعليقه نهاية الحكمة. ج 3، قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
قمي، حاج شيخ عباس (1394). مفاتيح الجنان. تحقيق ميرزا علي آل كوثر، قم: مجمع احياي فرهنگ اسلامي.
کاپرا، فریتیوف (1392). تائوی فیزیک. ترجمه حبیب الله دادفرما، تهران: انتشارات کیهان.
گلشنی مهدی. (1369). تحليلي از ديدگاههاي فلسفي فيزيكدانان معاصر، انتشارات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي. 1385.
مصباح يزدي، محمدتقي (1393). آموزش فلسفه. ج 2، تهران: شركت چاپ و نشر بين‌الملل.
مصطفوی نفیسه. (1396). پدیدارشناسی زمان و فضاي مثالی در حکمت متعالیه و فیزیک نسبیت. دوفصلنامه فلسفی شناخت. 1(76). 206-189.
هاشمی، سید حسن (1395). حرکت جوهری ملاصدرا و تطبیق آن با علم فیزیک. دانشگاه مازندران.
هالیدی. (1394). فیزیک هالیدی. مترجم: محمدرضا خرمی، ج 2، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هاوکینگ، استیون، لئونارد، ملودینوف (1390). طرح بزرگ. ترجمه حسین صداقت و امیر اسد آبادی، تهران: مؤسسه انتشارات فلسفه.
هايزنبرگ، ورنر. (1958). فیزیک و فلسفه. ترجمه محمود خاتمی. انتشارات: علمی. 1370.
Barbour J. (2001), The Discovery of Dynamics, Oxford University Press
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 60 ـ 29
مقایسه دیدگاههای حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین
از نظر قوه و فعل و رویداد (زمان - مکان)
سید عبدالحسین تدین 1
حسین سلیمانی املی 2
عبدالله رجایی لیتکوهی 3
اسماعیل واعظ جوادی آملی 4
چکیده
مفهوم فضا و زمان به عنوان ابعاد عالم طبیعت درهمتنیده هستند بررسی هر یک وابسته به بررسی دیگری است تا فهم و درک بهتر و بیشتری از هر دو حاصل شود. برای تبیین بهتر و کاملتر بحث فضا و زمان، به نوعی به بحث حرکت نیازمندیم و البته این ارتباط دوسویه است و صحبت از حرکت بدون بیان بحث فضا و زمان امکانپذیر نیست. وجوه منشور فضا، زمان و حرکت، بدون تبیین دو شق دیگر فاقد اعتبار است هدف از تحقیق حاضر، مقایسه دیدگاههای حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین از نظر قوه و فعل و رویداد(زمان - مکان) بوده و پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی میباشد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای بوده که با مراجعه به کتابخانه های مربوط، فیش برداری از آثار ملاصدرا، مقالات و دیگر آثار مکتوب با موضوع تحقیق، صورت گرفته است. یافتهها حاکی از آن بوده که صدرالمتألهین معتقد شد که جوهر اشیاء در حرکت است و اگر جوهر اشیاء در حرکت نمی‌بود، در اعراض آنها حرکت واقع نمی‌شد. زیرا وجود جوهر و عرض در خارج از تصور ما، یکی است و حرکت تجدد وجود است. وجود بر دو نوع است: وجود ثابت و وجود سیال، وجود عالم طبیعت، سیال و متجدد است که تدریجاً موجود می‌شود و معدوم می‌گردد و در عین حال، وحدت و شخصیتیش محفوظ است. «اینشتین» نیز زمان را مقدار حرکت دانسته و حرکت را در همه عالم، عمومیت می‌دهد. و لهذا زمان و مکان را توأم می‌داند و برای سنجیدن هر چیزی، زمان را مانند بعد چهارمی بحساب می‌آورد.
واژگان کلیدی
[1] . 1. دانشجوي دكتري گروه فلسفه و کلام، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
Email: saeidhaphez47@yahoo.com
[2] . 2. استادیار گروه فلسفه و کلام، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: soleimaniamoli@gmail.com
[3] . 3. استادیار گروه تاریخ، واحد واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
Email: abdollahrajaee@yahoo.com
[4] . 4. استادیار گروه فلسفه، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
Email: javadi@baboliau.ac.ir
تاریخ دریافت: 23/1/1402 پذیرش نهایی: 20/4/1402