نقد روش تاریخی نگری دارمستتر در مطالعات مهدویت
محورهای موضوعی : کلام اسلامیمصطفی سلیم خانی 1 , محسن احتشامی نیا 2 * , محمدرضا آرام 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 - دانشیار، گروه علوم قرآن و‌حدیث، دانشکده الهیات، حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: مهدویت, مستشرقان, دارمستتر. ,
چکیده مقاله :
مهدویت از جمله باورهای اسلامی است که توجه مستشرقان و محققان غربی را در 150 سال گذشته به طور ویژه به خود معطوف کرده است. موضوع "مهدویت در اسلام" و به طور خاصتر "نگاه شیعه به مهدویت" تقریباً به یک اندازه مورد توجه محققان و نویسندگان غربی قرار گرفته است. يكى از مهم¬ترین آسيبها و تخريبهایی که در حوزه مهدویّت دارای آثار و پیامدهای زیادی می باشد، تحريفهايى است كه توسط مستشرقان پديد آمده است. متأسفانه مستشرقان به دلایل مختلف اطلاعات دقیق و صحیحی در زمینه مهدویت نداشتند و بدین علت اظهارنظر بسیاری از ایشان، سطحی یا همراه با اشکالات فراوان است؛ چراکه منبع بسیاری از مستشرقان این دوره در این موضوع از منابع دست دوم (مانند دارمستتر) یا حتی مسموعات عمومی (همچون گوبینو) بوده که البته چندان قابل اعتماد نیست. آنان مغرضانه يا بدون مراجعه به منابع اصيل، مطالبى را به نام دين و مهدويت ارائه مىدهند و در پى آن، افرادى نيز با مطالب و مقالههاى آنان برخورد علمى كرده و آن را يك كار علمى و تحقيقى و بدون هيچ عيب و نقص مىپندارند و در كتابها و مقالات خويش از آن بهره مىگيرند. این رویکرد می تواند دارای پيامدهایی باشد که از مهمترین آنها می-توان به دورماندن جوامع غيراسلامى از مطالب اصيل اسلامى به طور كلى و مهدويت به طور خاص كه مورد بحث ماست و ايجاد شك و ترديد يا تنفّر در ميان معتقدان كماطلاع اشاره کرد. بنابراین ما در این پژوهش برآنیم تا به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی روش تاریخی نگری دارمستتر در مطالعات مهدویت بپردازیم.
Mahdism is one of the Islamic beliefs that has attracted the attention of Orientalists and Western researchers in the last 150 years. The subject of "Mahdism in Islam" and more specifically "Shia's view of Mahdism" has received almost equal attention from Western researchers and writers. One of the most important damages and destructions that have many effects and consequences in the field of Mahdism is the distortions created by Orientalists. Unfortunately, for various reasons, Orientalists did not have accurate and correct information about Mahdism, and for this reason, many of their opinions are superficial or with many problems; Because the source of many orientalists of this period in this matter is from second-hand sources (such as Darmstetter) or even public hearings (such as Gobineau), which of course are not very reliable. Biasedly or without referring to original sources, they present materials in the name of religion and Mahdism, and after that, some people have dealt scientifically with their materials and articles and considered it a scientific and research work without any flaws. They consider it a flaw and use it in their books and articles. This approach can have consequences, the most important of which is that non-Islamic communities stay away from authentic Islamic content in general and Mahdism in particular, which is the subject of our discussion, and create doubt or hatred among the uninformed believers. Therefore, in this research, we intend to investigate Darmstetter's historical approach in Mahdavi studies using a descriptive-analytical method.
ابراهیم، علی رضا، (1381)، مهدویت در اسلام و دین زرتشت، تهران، انتشارات مرکز بازشناسی اسلام ایران.
ابن خلدون، عبدالرحمن، (1366)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه: محمد پروین گنابادی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
بدوی، عبدالرحمن، (1377)، دائرۀ المعارف مستشرقان، ترجمه: صالح طباطبایی، تهران، انتشارات روزنه.
دارمستتر، جیمز، (1317)، مهدی از صدر اسلام تا قرن سیزدهم هجری، ترجمه: محسن جهانسوز، تهران، انتشارات کتابفروشی ادب.
راشد محصل، محمدتقی، (1369)، نجات بخشی در ادیان، تهران، انتشارات مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
فخاری، عبدالحسین، (1385)، ذهنیت مستشرقین، تهران، نشر آفاق، چاپ پنجم.
موسوی گیلانی، سید رضی، (1385)، مهدویت از دیدگاه دین پژوهان غربی، قم، انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 174 ـ 155
نقد روش تاریخی نگری دارمستتر در مطالعات مهدویت
مصطفی سلیم خانی 1
محسن احتشامی نیا 2
محمدرضا آرام 3
|
مهدویت از جمله باورهای اسلامی است که توجه مستشرقان و محققان غربی را در 150 سال گذشته به طور ویژه به خود معطوف کرده است. موضوع "مهدویت در اسلام" و به طور خاصتر "نگاه شیعه به مهدویت" تقریباً به یک اندازه مورد توجه محققان و نویسندگان غربی قرار گرفته است. يكى از مهمترین آسيبها و تخريبهایی که در حوزه مهدویّت دارای آثار و پیامدهای زیادی می باشد، تحريفهايى است كه توسط مستشرقان پديد آمده است. متأسفانه مستشرقان به دلایل مختلف اطلاعات دقیق و صحیحی در زمینه مهدویت نداشتند و بدین علت اظهارنظر بسیاری از ایشان، سطحی یا همراه با اشکالات فراوان است؛ چراکه منبع بسیاری از مستشرقان این دوره در این موضوع از منابع دست دوم (مانند دارمستتر) یا حتی مسموعات عمومی (همچون گوبینو) بوده که البته چندان قابل اعتماد نیست. آنان مغرضانه يا بدون مراجعه به منابع اصيل، مطالبى را به نام دين و مهدويت ارائه مىدهند و در پى آن، افرادى نيز با مطالب و مقالههاى آنان برخورد علمى كرده و آن را يك كار علمى و تحقيقى و بدون هيچ عيب و نقص مىپندارند و در كتابها و مقالات خويش از آن بهره مىگيرند. این رویکرد می تواند دارای پيامدهایی باشد که از مهمترین آنها میتوان به دورماندن جوامع غيراسلامى از مطالب اصيل اسلامى به طور كلى و مهدويت به طور خاص كه مورد بحث ماست و ايجاد شك و ترديد يا تنفّر در ميان معتقدان كماطلاع اشاره کرد. بنابراین ما در این پژوهش برآنیم تا به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی روش تاریخی نگری دارمستتر در مطالعات مهدویت بپردازیم.
واژگان کلیدی
[1] 2. دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: Mostafasalimkhani2018@gmail.com
[2] 2. استادیار گروه علوم قرآن و حدیث واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Moh.Ehteshami_neya@iauctb.ac.ir
[3] 2. دانشیار، گروه علوم قرآن و‌حدیث، دانشکده الهیات، حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Email: moh.aram@iauctb.ir.ac
تاریخ دریافت: 12/3/1402 پذیرش نهایی: 5/6/1402