روش‌شناسی شبهه‌سازی وهابیت و نقد روشمند آن
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
عبدالهادی احمدی
1
(پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق)
محمدتقی شاکر
2
(پژوهشگاه امام صادق(سلام الله علیه))
کلید واژه: روش‌شناسی, شبهه, وهابیت, شیعه.,
چکیده مقاله :
واکاوی شبهات وهابیان و دسته‌بندی و قالب‌ریزی آنها می‌تواند به استخراج گونه شناختی و آگاهی به روشِ ایجاد شبهه توسط آنان بینجامد. نگاشته پیش رو می‌کوشد افزون بر ارائه این روش‌ها، به راهکار نقد روشمند هر یک از گونه‌های شبهه‌سازی بپردازد. استقراء شبهه‌ها و دسته‌بندی آنها نمایان می‌سازد وهابیان بیشتر از چهار روش فراگیر برای ایجاد شبهه استفاده می‌کنند که عبارتند از: احیاء شبهات منسوخ گذشته، استوار کردن شبهه بر مبنای غلط اعتقادی، بهره بردن از مغالطه، استفاده از روشی غیر علمی همانند اتهام همراه با تبلیغ.
Analyzing Wahhabis' doubts and classifying them can result in extracting their different kinds and awareness of the methods of raising doubts by them. In addition to presenting these methods, the present article tries to deal with the strategy of systematic criticism of each of these kinds of raising doubts. Analysis of these doubts and classifying them reveals that Wahhabis use four methods in raising doubts including: reviving past outdated doubts, raising doubts based on wrong beliefs, making use of sophistry, and making use of non-scientific methods like accusation along with propagation.
ابن أثیر، علی بن محمّد بن محمّد بن عبد الکریم بن عبد الواحد الشیبانی(1385). الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر.
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم(1411ق). درء تعارض العقل والنقل، تحقیق: الدکتور محمد رشاد سالم، المملکة العربیة السعودیة، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم(1416ق). مجموع الفتاوى، المحقق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم، المدینة النبویة، المملکة العربیة السعودیة، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم(بی‌تا).الصارم المسلول على شاتم الرسول، المحقق: محمد محی الدین عبد الحمید، المملکة العربیة السعودیة، الحرس الوطنی السعودی.
ابن عبدالوهاب، محمد بن عبد الوهاب بن سلیمان التمیمی النجدی (بی‌تا). کتاب التوحید (مطبوع ضمن مؤلفات الشیخ محمد بن عبد الوهاب، الجزء الأول)، المحقق: عبد العزیز بن عبد الرحمن السعید وغیره، الریاض، المملکة العربیة السعودیة جامعة الأمام محمد بن سعود،.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله(1357). الاشارات و التنبیهات، قم، النشر البلاغه.
أبو نعیم، أحمد بن عبد الله بن أحمد بن إسحاق بن موسى بن مهران الأصبهانی(1415ق). الإمامة والرد على الرافضة، المحقق: د. علی بن محمد بن ناصر الفقیهی، المدینة المنورة / السعودیة، مکتبة العلوم والحکم.
إلهی ظهیر الباکستانی، إحسان(1406ق). التَّصَوُّفُ .. المنشَأ وَالمَصَادر، لاهور – باکستان، إدارة ترجمان السنة.
برنجکار، رضا(1391). روش شناسی علم کلام، قم، دارالحدیث.
بن باز، عبد العزیز بن عبد الله(بی‌تا). مجموع فتاوى العلامة عبد العزیز بن باز، أشرف على جمعه وطبعه: محمد بن سعد الشویعر.
پرسمان دانشجویی(بی‌تا). «بررسی روایت تخریب قبور از حضرت علی(ع)»، دسترسی در: http://www.vahabiat.porsemani.ir.
تویجری، حمود بن عبد الله بن حمود بن عبد الرحمن(1414ق). إتحاف الجماعة بما جاء فی الفتن والملاحم وأشراط الساعة، الریاض - المملکة العربیة السعودیة، دار الصمیعی للنشر والتوزیع.
حاتمى، محمدرضا(1390). «تحولات و ساختار منطقه خاورمیانه»، تهران: فصلنامه روابط خارجى، سال سوم 1390، شماره چهارم، ص 218 و 219.
حسینی قزوینی، سید محمد(1386). قصه الحوار الهادی مع الدکتور الوهابی احمد الغامدی، قم، موسسه ولی عصر.
خندان، سیدعلی‌اصغر(1380). مغالطات. ویرایش سوم. چاپ سوم. تهران: بوستان کتاب انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
دهلوی، عبدالعزیز(1415ق). تحفه اثنی عشریه، ترکیه، مطبعه الحقیقه.
راجحی، عبد العزیز بن فیصل(1424ق). قمع الدجاجلة الطاعنین فی معتقد أئمة الإسلام الحنابلة، الریاض، مطابع الحمیضی.
زریاب خویی، عباس(بی‌تا). «عقاید ابن تیمیه»، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج3، ص76.
سقاف، حسن بن على(1423ق). مناقشه منهج الوهابیه فى العقیده والتکفیر السلفیه الوهابیه افکارها الاساسیه وجذورها التاریخیه، عمان، دارالامام النووى.
سیلی،سید عبدالعزیز(بی‌تا). العقیدة السلفیه بین الامام ابن‌حنبل و الامام ابن‌تیمیة، قاهره، دار المنار.
صدوق، محمد بن علی بن حسین(1386). الاعتقادات، قم، المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
ضیائی بیگدلی، محمدرضا(1384). «متدولوژی حقوق بین‌الملل»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال هفتم، شماره ۱۵ و ۱۶.
طبری، محمد بن جریر(1409ق). بیروت، مؤسسة الأعلمی.
طوسى، خوجه نصیر الدین(1326). اساس الاقتباس، تهران، دانشگاه تهران.
عثیمین، محمد بن صالح بن محمد(1415ق). تعلیق مختصر على کتاب لمعة الاعتقاد الهادی إلى سبیل الرشاد، مکتبة أضواء السلف.
عسکری. مرتضی(1417ق). عبد الله بن سبا و اساطیر اخری، تهران، المجمع العلمی الاسلامی.
علیزاده موسوی، سید مهدی(1391). سلفی گری و وهابیت، جلد دوم: مبانی اعتقادی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، معاونت فرهنگی و تبلیغی، آوای منجی.
علیزاده موسوی، سید مهدی(1392). درسنامه وهابیت، تهران، سازمان حج و زیارت.
علیزاده موسوی، سید مهدی(بی‌تا). «توحید صفاتی در اندیشه اسلامی»، پایگاه پژوهشی تخصصی وهابیت شناسی، دسترسی در: http://alwahabiyah.com/.
عمرانی الیمنی، أبو الحسین یحیى بن أبی الخیر بن سالم العمرانی الیمنی الشافعی(1419ق). الانتصار فی الرد على المعتزلة القدریة الأشرار، المحقق: سعود بن عبد العزیز الخلف، الریاض، المملکة العربیة السعودیة، أضواء السلف.
غامدی، سعد حمدان(1428ق). گفتگویی آرام با دکتر قزوینی شیعی اثنی عشری، ترجمه حسینی محمد، فهرسه مکتبه الملک فهد الوطنیه.
فتح اللهی، ابراهیم(1395). روش شناسی نقد حدیث، مقاله 4، دوره 2، شماره 3، بهار و تابستان 1395، صفحه 46-56.
فرمانیان، مهدی(1388). مبانی فکری سلفیه، دانشگاه تهران.
قفاری، ناصر بن عبد الله بن علی(1414ق). أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة - عرض ونقد -، بی‌نا.
کلینی، محمدبن یعقوب(1365). الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
جمعی از نویسندگان (1393). مجموعه مقالات کنگره جهانى جریان هاى افراطى و تکفیرى از دیدگاه علماى اسلام، 7جلد، قم، دار الإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام).
اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء(بی‌تا). جمع وترتیب: أحمد بن عبد الرزاق الدویش، فتاوى اللجنه الدائمه للبحوث العلمیه و الافتاء، الریاض، رئاسة إدارة البحوث العلمیة والإفتاء - الإدارة العامة للطبع.
مشعبى، عبدالحمید بن سالم(1418ق). منهج ابن تیمیه فى التکفیر، ریاض، نشر اضواء السلف.
مصباح یزدی، محمد تقی(بی‌تا). آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامى.
مغراوی، أبو سهل محمد بن عبد الرحمن(بی‌تا). موسوعة مواقف السلف فی العقیدة والمنهج والتربیة (أکثر من 9000 موقف لأکثر من 1000 عالم على مدى 15 قرنًا)، القاهرة - مصر، المکتبة الإسلامیة للنشر والتوزیع.
منجد، محمد صالح(بی‌تا). دروس للشیخ محمد المنجد، موقع الشبکة الإسلامیة: http://www.islamweb.net.