تبیین رویکردهای عطار در حصول به فناء فی الله در الهی نامه
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
افسانه آقاحسنی مهابادی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه)
رضا فهیمی
2
(دانشگاه آزاد واحد ساوه)
منیژه فلاحی
3
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه)
کلید واژه: عطار, طریقت, رهرو, فناء فی الله, الهی نامه,
چکیده مقاله :
تجارب دین بر سه محور استوار می گردد: خدا، جهان و انسان. سیر تحول انسان به سطح متعالی، نوعی رها شدن از خود و حضور در اجتماع است. به عقیدۀ عطار مهم ترین مرحله در عرفان، فناء فی الله است. رهرو در طی طریق الی الله با طلب معرفت حق، کیمیای عشق الهی را می یابد و با جذبۀ عنایات ربّ، سیر کمال را به شوق قُرب حق طی می کند تا در حق الیقین به مرحلۀ فناء فی الله برسد، به شهادت، حد اعلای مقام انسان. پژوهش حاضر با تحلیل محتوا، به تبیین رویکردهای عطار در الهی نامه، برای حصول به مرحلۀ فناء فی الله پرداخته است. حاصل جستجو آن که عارف برای رسیدن به مرحلۀ فنا و قُرب حق نیازمند لوازمی است که بدون آن نیل به این مرحله امکان پذیر نیست، از جمله: ترک تعلقات، صبر بر سختی ها، خاموشی، حضور قلب، بصیرت و عنایت خداوند.
قرآن مجید، ترجمۀ حسین انصاریان
نهج البلاغه، ترجمه و شرح فیض الاسلام ، ( 1378 ) ، چاپ نوبت هشتم، انتشارات فیض الاسلام
آشتیانی، سید جمال الدین، ( 1372 ) ، شرح مقدمۀ قیصری بر فصوص الحکم، چاپ سوّم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم
اشرف زاده، رضا، ( 1373) ، تجلی رمز و روایت در شعر عطار نیشابوری، تهران، انتشارات اساطیر
انصاری، خواجه عبدالله ، ( 1372 ) ، مجموعه رسائل ، به تصحیح محمد سَرور مولایی ،چاپ اوّل ، انتشارات توس
----------- ، ( 1373 ) ، شرح منازل السائرین ، نگارش شیروانی، چاپ اوّل، انتشارات الزهراء
برتلس، یوگنی ادواردویچ ، ( 2536 ) ، تصوف و ادبیات تصوف، ترجمۀ سیروس ایزدی، انتشارات امیرکبیر
بهجت تبریزی ، سید محمد حسین، (بی تا ) ، کلیات دیوان شهریار ( مجموعۀ پنج جلدی)، چاپ شفق تبریز
حسن زاده، حسن، ( 1365) ، هزار و یک نکته ، انتشارات رجاء ، تهران
رازی، نجم الدین، ( 1371 ) ، مرصاد العباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، چاپ چهارم، انتشارات علمی و فرهنگی
راستگو، سید محمد، ( 1389) ، عرفان در غزل فارسی، چاپ دوم، انتشارات علمی و فرهنگی
ریتر، هلموت ، ( 1388) ، دریای جان، ترجمۀ عباس زریاب خویی و مهر آفاق بابیوردی، چاپ سوم ، انتشارات بین المللی الهدی
زرین کوب، عبدالحسین، ( 1386 ) ، صدای بال سیمرغ ، چاپ پنجم ، انتشارات سخن سمنانی، علاءالدوله ، ( 1362 ) ، العروه لاهل الخلوه والجلوه ، به تصحیح و توضیح نجیب مایل هروی ، چاپ اول ، انتشارات مولی شیمل، آنه ماری ، ( 1384 ) ، ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه و توضیحات عبد الکریم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ضیاءنور، فضل الله ، ( 1369 ) ، وحدت وجود ، چاپ اوّل ، انتشارات زوّار عبادی، قطب الدین ، ( 1368 ) ، صوفی نامه التصفیه فی احوال المتصوفه، به تصحیح غلامحسین یوسفی ، چاپ دوّم ، انتشارات علمی عراقی، فخرالدین ، ( 1390 ) ، لمعات، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی ، چاپ چهارم ، انتشارات مولی عطارنیشابوری، فریدالدین 1، ( 1394) ، اسرار نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد رضا شفیعی کدکنی، چاپ هفتم، انتشارات سخن عطارنیشابوری ، فریدالدین 2، ( 1394 ) ، الهی نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد رضا شفیعی کدکنی، چاپ هفتم، انتشارات سخن فروزانفر، بدیع الزمان ، ( 1370 ) ، احادیث مثنوی، چاپ پنجم ، انتشارات امیر کبیر
قشیری ، ابوالقاسم ، ( 1361 ) ، رسالۀ قشیریه، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، چاپ دوم، انتشارات علمی و فرهنگی
قمی، عباس، ( 1384) ، مفاتیح الجنان، چاپ سوم، انتشارات آل علی(ع)
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، (1366 )، الکافی، ج 5 ، دارالکتاب الاسلامیه
منزوی ، علینقی ، ( 1359 ) ، سی مرغ و سیمرغ ، چاپ اول ، انتشارات سحر
هجویری غزنوی، علی بن عثمان، ( 1371 ) ، کشف المحجوب ، تصحیح ژوکوفسکی ، با مقدمۀ قاسم انصاری ، چاپ دوّم ، کتابخانۀ طهوری
فدوی ، طیبه ، اسحاق طغیانی ، ( 1389 ) «بررسی و تحلیل بازتاب فنا در منطق الطیر عطار»، فصلنامۀ آینه معرفت ، شمارۀ 22 ، صص 89-119
مجیدی، فاطمه، فاطمه ابویسانی، ( 1398 )« اَشکال تقابل های عرفانی در غزلیات عطار»، پژوهشنامۀ عرفان ، دو فصلنامۀ علمی، سال یازدهم ،
محمودی، مریم ، ( 1388 ) «فنا و بقا از دیدگاه عطار»، فصلنامۀ تخصصی عرفان ، سال پنجم، شمارۀ 19، صص107-126
نوروز، مهدی، رضا جلیلی، ( 1395 ) «فنا در نگاه عطار نیشابوری»، فصلنامۀ تخصصی ادبیات فارسی ، دورۀ 12 ، شمارۀ 5، صص 41-60
0
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 68 ـ 47
تبیین رویکردهای عطار در حصول به فناء فی الله در الهی نامه
افسانه آقاحسنی مهابادی 1
رضا فهیمی 2
منیژه فلاحی 3
چکیده
تجارب دین بر سه محور استوار می گردد: خدا، جهان و انسان. سیر تحول انسان به سطح متعالی، نوعی رها شدن از خود و حضور در اجتماع است. به عقیدۀ عطار مهم ترین مرحله در عرفان، فناء فی الله است. رهرو در طی طریق الی الله با طلب معرفت حق، کیمیای عشق الهی را می یابد و با جذبۀ عنایات ربّ، سیر کمال را به شوق قُرب حق طی می کند تا در حق الیقین به مرحلۀ فناء فی الله برسد، به شهادت، حد اعلای مقام انسان. پژوهش حاضر با تحلیل محتوا، به تبیین رویکردهای عطار در الهی نامه، برای حصول به مرحلۀ فناء فی الله پرداخته است. حاصل جستجو آن که عارف برای رسیدن به مرحلۀ فنا و قُرب حق نیازمند لوازمی است که بدون آن نیل به این مرحله امکان پذیر نیست، از جمله: ترک تعلقات، صبر بر سختی ها، خاموشی، حضور قلب، بصیرت و عنایت خداوند.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد ساوه، ساوه، ایران.
Email: A_a_mahabadi@yahoo.com
[2] . استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد ساوه، ساوه، ایران. (نویسنده مسئول)
Emai: Fahimi.ltr@Gmail.com
[3] . استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد ساوه، ساوه، ایران.
Email: Mahdisfallahj@Gmail.com
تاریخ دریافت: 28/9/1401 پذیرش نهایی: 27/12/1401