طلاق حاکم؛ مبانی و دلایل قرآنی
محورهای موضوعی : کلام اسلامیسید محمد کاظم حسینی 1 , فائزه مقتدایی 2 *
1 - دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
کلید واژه: طلاق حاکم, تفاسیر فرقین, شیعه, اهل سنت, قانون مدنی ج.ا.ا.,
چکیده مقاله :
حقوق زنان و مسئله حق زنان در طلاق، در تفاسیر مربوط به آیات 228 تا 241 سوره بقره، مفاهیم و تفاسیر مشترک در بین فقهای شیعه و اهل سنت وجود دارد. دو مفهوم معروف و امساک در تفاسیر فرقین ناظر به طلاق شارع و حق طلاق زن در هنگام عسر و سختی است. کلمه معروف در قرآن کریم 38 مرتبه به کار رفته که 15 مرتبه آن مربوط به خانواده و همسرداری است. در آیات 228 تا 241 سوره بقره، 12 بار لفظ معروف تکرار شده و تاکیدی بر اهمیت احکامی چون عده، طلاق، شیردهی و امثالهم است تا از حدود شرعی تجاوز نکند و بر اساس معروف (تصدیق و تایید شرع و عرف) رفتار شود. مواد قانونی مصوب در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز برگرفته از آیات مربوط به طلاق بوده و مبانی معروف را در حقوق زنان و در امر طلاق لحاظ کرده و به حکام اجازه داده تا در صورت تایید شرایط برای این نوع طلاق، حکم طلاق زن را صادر نماید.
Women's Rights and the Issue of Women's Rights in Divorce in the commentaries on verses 228 to 241 of Surah Al-Baqarah, there are common concepts and interpretations between Shiite and Sunni jurists. The two well-known concepts of abstinence in the interpretations of the differences refer to the divorce of the Shari'a and the right of a woman to divorce in times of hardship. The famous word is used 38 times in the Holy Quran, 15 of which are related to family and marriage. In verses 228 to 241 of Surah Al-Baqarah, the famous word is repeated 12 times and emphasizes the importance of rulings such as' iddah, divorce, breastfeeding, etc., so that it does not exceed the shari'ah limits and is treated according to the famous (confirmation of sharia and custom). The legal provisions of the Civil Code of the Islamic Republic of Iran are also taken from the verses related to divorce and include the well-known principles in women's rights and divorce and allow the rulers to issue a divorce decree if the conditions for this type of divorce are approved.
ابن ادریس، منصور، بن یونس(بی تا). کشاف القناع عن متن الاقناع ، بیروت: انتشارات عالم الکتب.
ابن عاشور، محمد(1420) التحریر و التنویر، بیروت: موسسه التاریخ الغربی.
اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
امامی،سید حسن(1370)حقوق مدنی،تهران،انتشارات دانشگاه تهران
آلوسی، محمود(1415) روح المعانی فی تفسیر القرآن کریم، بیروت: دارالکتب.
ثقفی تهرانی، محمد(1398ق) تفسیر روان جاوید، تهران:انتشارات برهان.
جوادی آملی، عبدالله(1379) تسنیم تفسیر قرآن، قم: مرکز نشر بنیاد بین المللی اسراء
حسینی همدانی، محمد حسین(1404) انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران: کتابفروشی لطفی.
حلی، احمد بن محمد(1411). المهذب البارع فی شرح المختصر المنافع، قم: نشر اسلامی.
رازی، فخر الدین(1420) مفاتیح الغیب، بیروت: دار الحیاء التراث العربی.
راوندی، قطب الدین(1405) فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
رفیعی،علی(1380)بررسی فقهی طلاق و اثار ان در حقوق زوجین،تهران،مجمع علمی و فرهنگی مجد
زحیلی، وهبه( 1409). الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق: انتشارات دارالفکر ، الطبعه الثالثه.
زحیلی، وهبه(1418) التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، بیروت- دمشق: دارالفکر المعاصر.
سبزواری نجفی، محمد(1406) الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت، دارالتعاریف للمطبوعات.
سبزواری، عبدالاعلی(1417). مهذب الاحکام، قم: انتشارات مؤسسه منار، چاپ چهارم.
سورآبادی، ابوبکر عتیق(1380) تفسیر سورآبادی، تهران: فرهنگ نشر نو.
شاه عبدالعظیمی، حسین(1363) تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات.
شیرازی، عبدالله(1398). ذخیره الصالحین، مشهد: انتشارات مدرسه علمیه امام امیرالمؤمنین،چاپ پنجم.
صادقی تهرانی، محمد(1365) الفرقان فی التفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، سیدعلی(1404). ریاض المسائل، قم : انتشارات موسسه آل البیت.
طبرسی، فضل بن حسن(1372) مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جریر(1412) جامع البیان فی تأویل ای القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا) التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طیب، عبدالحسین(1378) اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلامی.
عاملی ، محمد بن حسن(1416). وسائل الشیعه، قم : انتشارات موسسه آل البیت لا حیاء الترات، الطبعه الثالثه.
علم الهدی، مرتضی(1391). الانتصار، نجف: منشورات حیدریه نجف.
فضل الله،محمدحسین(1419) تفسیر من وحی القرآن، بیروت: دارالملاک للطباعه و النشر.
قاسمی، محمدعلی(1426). فقیهان امامی و عرصه های ولایت فقیه، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ اول.
قرائتی، محسن(1383) تفسیر نور، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن.
قرشی، علی اکبر(1374) تفسیر احسن الحدیث، تهران: نشر بنیاد بعثت.
کاشانی، محمد بن مرتضی(1418) الاصفی فی تفسیر القرآن، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
محقق داماد،سید مصطفی(1372)حقوق خانواده،تهران،نشر علوم انسانی
مدرسی، محمدتقی(1419) من هدی القرآن، تهران: نشر دار محبی الحسین.
مدنی تبریزی، سید یوسف(1412). منهاج الاحکام، قم: انتشارات اسماعیلیان، چاپ دوم.
مصباح یزدی، محمدتقی(1380) اخلاق در قرآن، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
مفید، محمدبن محمد (1417). المقنعه، قم: نشر اسلامی، چاپ چهارم.
مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از فضلا(1386) برگزیده تفسیر نمونه ، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه.
نجفی، محمدحسن(1412). جواهر الکلام، بیروت : انتشارات دارالمورخ العربی.
نر افزار جامع ا تفاسیر نور نسخه 3
هاشمی رفسنجانی، اکبر(1386) تفسیر راهنما، قم: بوستان کتاب.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 122 ـ 91
طلاق حاکم؛ مبانی و دلایل قرآنی
سید محمد کاظم حسینی 1
فائزه مقتدایی 2
چکیده
حقوق زنان و مسئله حق زنان در طلاق، در تفاسیر مربوط به آیات 228 تا 241 سوره بقره، مفاهیم و تفاسیر مشترک در بین فقهای شیعه و اهل سنت وجود دارد. دو مفهوم معروف و امساک در تفاسیر فرقین ناظر به طلاق شارع و حق طلاق زن در هنگام عسر و سختی است. کلمه معروف در قرآن کریم 38 مرتبه به کار رفته که 15 مرتبه آن مربوط به خانواده و همسرداری است. در آیات 228 تا 241 سوره بقره، 12 بار لفظ معروف تکرار شده و تاکیدی بر اهمیت احکامی چون عده، طلاق، شیردهی و امثالهم است تا از حدود شرعی تجاوز نکند و بر اساس معروف (تصدیق و تایید شرع و عرف) رفتار شود. مواد قانونی مصوب در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز برگرفته از آیات مربوط به طلاق بوده و مبانی معروف را در حقوق زنان و در امر طلاق لحاظ کرده و به حکام اجازه داده تا در صورت تایید شرایط برای این نوع طلاق، حکم طلاق زن را صادر نماید.
واژگان کلیدی
طلاق حاکم، تفاسیر فرقین، شیعه، اهل سنت، قانون مدنی ج.ا.ا.
[1] . دانشجوی‌دکتری‌فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: Kazem.h6511@yahoo.com
[2] . استادیار، دانشکده الهیات، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Faezehmoghtadaee@yahoo.com
تاریخ دریافت: 9/11/1400 پذیرش نهایی: 10/2/1401