نسبت سنجی محاربه و اعتراضات مدنی از منظر مذاهب اسلامی
محورهای موضوعی : کلام اسلامیمصطفی قیوم زاده 1 , احمد مرادخانی 2 * , علیرضا عسگری 3
1 - دانشجوی‌دکتری فقه و حقوق در اندیشه امام‌خمینی، واحد قم(پردیسان)، دانشگاه‌آزاد اسلامی،قم، ایران
2 - دانشیار گروه‌‌فقه و مبانی‌حقوق اسلامی، واحد قم(پردیسان)، دانشگاه‌آزاد اسلامی،قم،ایران
3 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم (پردیسان)، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
کلید واژه: محاربه, اعتراضات مدنی, افساد فی الارض, بغی, مذاهب اسلامی. ,
چکیده مقاله :
نظم اجتماعی و آرامش و آسایش عمومی مردم از مسائل مهم و اساسی بوده که هم مورد توجه دین اسلام است و هم قانون‌گذاران در همه کشورها نسبت به آن حساسیت دارند و به همین نسبت برهم زدن این نظم مورد عتاب و حساسیت است و لذا در عین توجه به این نکته که نقد و اعتراض به صورت مسالمت آمیز مورد حمایت دین و قانون است،باید مرزی بین اعتراض مدنی و اعتراضات مدنی گذاشت که عناوینی چون محاربه و بغی و فساد برای آن در نظر گرفته شده است و لازم است مرز‌بندی بین مفاهیم و مصادیق آن مشخص شود. و لذا باید گفت: محاربه کشیدن سلاح سرد یا گرم به قصد ارعاب مردم به نحوی که موجب ناامنی در آن محیط یا راه شود. اعتراضات در نقطه مقابل اطاعت و فرمانبری، به معنی سرپیچی از دستورات و اعتراض به قوانین است. این مفاهیم وجوه تشابه و تمایزی دارند و دارای احکام معینی هستند تا انسان،به سوی مسیر کمالش حرکت کند که این جرائم مانع این حرکت می‌شوند. لذا این پژوهش به بررسي تمایز مفهومی و حکمی محاربه و اعتراضات مدنی از دیدگاه مذاهب اسلامی پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می¬دهد: رابطه محاربه و اعراض مدنی، عموم و خصوص من وجه است؛ یعنی بعضاً در محاربه اعتراض مدنی هم صورت می‌گیرد و برخی از آنها توام با محاربه می‌باشند..
Social order and general peace and comfort of the people is one of the important and fundamental issues that is the concern of Islam and the legislators in all countries are sensitive to it, and in this regard, disturbing this order is reprehensible and sensitive, and therefore, while paying attention To the point that criticism and protest in a peaceful manner is supported by religion and law, a border should be drawn between civil protest and civil protests, for which titles such as muharibeh, sedition, and corruption are considered, and it is necessary to demarcate between concepts and examples. It should be specified. And therefore it should be said: using cold or hot weapons with the intention of intimidating people in a way that causes insecurity in that environment or road. Protests, on the opposite side of obedience, means disobeying orders and protesting laws. These concepts have similarities and differences, and they have certain rules so that a person can move towards his perfection, and these crimes prevent this movement. Therefore, this research has investigated the conceptual and ruling distinction of moharebeh and civil protests from the perspective of Islamic religions. The results of this research show: the relationship between war and civil, public and private issues is significant; That is, sometimes civil protest takes place in Moharebeh, and some of them are combined with Moharebeh..
قرآن کریم ترجمه ناصر مکارم شیرازی
نهج البلاغه
ابن حزم ابو محمد احمد ،المحلی ،بیروت، دار الآفاق الجديدة، بيتا.
ابن قدامه، عبدالله بن ،احمد ،المغنی ،بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۴ق.
ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۳۸۸) لسان العرب، بیروت: دارصادر.
بجنوردي، سيدمحمد، قواعد فقهيه، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، 1379ش.
شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (بی تا) التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احياء التراث العربي ج 5: 458_457
عوده عبد القادر (بی تا) التشريع الجنائی ،الاسلامی، بیروت: دار الكتب العربي 29
حلی، جعفر بن حسن (محقق حلی)، شرایع الاسلام، قم، انتشارات استقلال، 1409ق، 986
محمد بن مکی (شهید اول)، (بی‌تا)، القواعد و الفواعد، انتشارات مکتب المفید،قم، 263
خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، نجف، مطبعه الاداب، بی تا، ج 1: 318م 260
حلّى، محمد بن احمد بن ادريس، السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي، قم، مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين،1410ق، ج 41: 564
موسوی بجنوردی، سیدمحمد، فقه تطبیقی (بخش جزایی)، تهران، انتشارات سمت، 1384ش، 159
طباطبايی، سيد محمد حسين، المیزان، ترجمه سيد محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعهی مدرسين حوزه علميه قم، 1374ش، ج 5: 540.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائده و البرهان، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۶ق، 664
ابن قدامه، عبدالله، المغنى، بيروت، بی‌نا، 1404ق، ۵۲۵/۷
عوده، عبد القادر التشريع الجنائی ،الاسلامی ،بیروت، دار الکتب العربي، ۱۴۱۲ق.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 178 ـ 161
نسبت سنجی محاربه و اعتراضات مدنی از منظر مذاهب اسلامی
مصطفی قیوم زاده 1
احمد مرادخانی 2
علیرضا عسگری 3
چکيده
نظم اجتماعی و آرامش و آسایش عمومی مردم از مسائل مهم و اساسی بوده که هم مورد توجه دین اسلام است و هم قانون‌گذاران در همه کشورها نسبت به آن حساسیت دارند و به همین نسبت برهم زدن این نظم مورد عتاب و حساسیت است و لذا در عین توجه به این نکته که نقد و اعتراض به صورت مسالمت آمیز مورد حمایت دین و قانون است،باید مرزی بین اعتراض مدنی و اعتراضات مدنی گذاشت که عناوینی چون محاربه و بغی و فساد برای آن در نظر گرفته شده است و لازم است مرز‌بندی بین مفاهیم و مصادیق آن مشخص شود. و لذا باید گفت: محاربه کشیدن سلاح سرد یا گرم به قصد ارعاب مردم به نحوی که موجب ناامنی در آن محیط یا راه شود. اعتراضات در نقطه مقابل اطاعت و فرمانبری، به معنی سرپیچی از دستورات و اعتراض به قوانین است. این مفاهیم وجوه تشابه و تمایزی دارند و دارای احکام معینی هستند تا انسان،به سوی مسیر کمالش حرکت کند که این جرائم مانع این حرکت می‌شوند. لذا این پژوهش به بررسي تمایز مفهومی و حکمی محاربه و اعتراضات مدنی از دیدگاه مذاهب اسلامی پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد: رابطه محاربه و اعراض مدنی، عموم و خصوص من وجه است؛ یعنی بعضاً در محاربه اعتراض مدنی هم صورت می‌گیرد و برخی از آنها توام با محاربه می‌باشند..
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی‌دکتری فقه و حقوق در اندیشه امام‌خمینی، واحد قم(پردیسان)، دانشگاه‌آزاد اسلامی،قم، ایران.
Email: ghayoomzade.m75@gmail.com
[2] . دانشیار گروه‌‌فقه و مبانی‌حقوق اسلامی، واحد قم(پردیسان)، دانشگاه‌آزاد اسلامی،قم،ایران. (نویسنده‌مسئول)
Email: ah.mor@iau.ac.ir
[3] . دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم (پردیسان)، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
Email: alireza.asgari88@gmail.com
تاریخ دریافت: 15/3/1403 پذیرش نهایی: 18/6/1403