درآمدی بر مراتب اهداف خلاقیت هنر دینی با نگاهی به آراء فارابی
محورهای موضوعی : کلام اسلامیسپیده عباسی یوسف‌آباد 1 , بهناز امین زاده 2 * , محمد نقی زاده 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران
2 - استاد، دانشکده شهرسازی، دانشکده‌گان هنرهای زیبای دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - استادیار گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: خلاقیت هنری, فارابی, هنر, هنر دینی, خلاقیت. ,
چکیده مقاله :
فارابی از جمله اندیشمندانی است که تحت¬تأثیر آراء ارسطو در باب هنر مباحثی ارزشمند ارائه داده است.. فارابی معتقد است تمامی انسان¬ها توانایی و استعداد کسب معرفت منتهی به تعالی را ندارند و در این راستا هنرمندان در مقام افراد توانمند با تمثیل و زمینه¬سازی تخیل برای افراد جامعه وظیفه و شأنی مهم دارند. لذا اصلی¬ترین هدف این مقاله، تبیین مراتب خلاقیت در هنر دینی بر مبنای نظریات فارابی است. روش تحقیق پژوهش حاضر تحليلي –توصيفي و با استفاده از منابع کتابخانه¬اي و رجوع به آثار مکتوب از جمله رسالات فارابی و پژوهش¬های مرتبط، تدوین گردیده است. نتایج نشان می¬دهد: انواع هنر نیکو از نگاه این فیلسوف را می¬توان بر مبنای قوس صعود تکامل و با هدف سیر از فطرت نخست به فطرت ثانی از یکسو و باور وی به نقش تعلیم¬دهندگی هنر از سوی دیگر، مرتبه-بندی نمود. در ادامه با توجه به اینکه خلاقیت هنری و خلق اثر نو به شدت به تعریف، اهداف و معیارهای هنر در هر مکتب فکری وابسته است و از مراتب آن تبعیت می¬کند؛ مراتب اهداف خلاقیت در هنر دینی از منظر فارابی نیز بصورت مرتبه زمینه¬ساز، راهبردی و آرمانی قابل استخراج است
Farabi is among the thinkers who have presented valuable topics on art under the influence of Aristotle's opinions.. Farabi believes that not all people have the ability and talent to gain knowledge that leads to excellence, and in this regard, artists have an important duty and dignity as capable people by representing and contextualizing the imagination for the people of society. So the main purpose of this article is to explain the hierarchy of creativity in religious art based on Farabi theories. The research method of the present research is analytical-descriptive and has been compiled using library sources and references to written works, including Farabi papers and related research. The results show that the types of fine art from the philosopher's point of view can be classified according to the arc of evolution and with the aim of moving from first to second nature on the one hand and his belief in the role of art education on the other. Further, given that artistic creativity and the creation of new works are highly dependent on the definition, goals and criteria of art in each school of thought and follow its ranks, the ranks of creative goals in religious art can also be extracted from the perspective of Farabi in a groundbreaking, strategic and idealistic way.
قرآن کریم
جلالیان، سمیه، کشاورز افشار، مهدی، "نقش اجتماعی و سیاسی هنر در مدینه فاضله فارابی با توجه به مفهوم سعادت"، فصلنامه الهیات هنر، شماره 9، تابستان 1396، ص 89-108.
جوادی آملی، عبدالله، (1385)، تفسیر موضوعی قرآن، چاپ دوم، قم، انتشارات اسراء، 1385.
ربیعی، هادی، جستارهایی در چیستی هنر اسلامی، مجموعة مقالات و درس¬گفتارها، دفتر اول، تهران، مؤسسة تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن، 1388.
فاخوری، حنا، جر، خلیل، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمه عبدالصمد آیتی، چاپ یازدهم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1393.
فارابی، ابونصر، اندیشه-های اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیه جعفر سجادی، چاپ دوم، تهران، طهوری، 1361.
فارابی، ابونصر، تحصیل السعاده، ترجمه علی¬اکبر جابری مقدم، قم، دارالهدی، 1384.
فارابی، ابونصر، فصول منتزعه، ترجمه حسن ملکشاهی، چاپ دوم، تهران، انتشارات سروش، 1388.
فارابی، ابونصر، احصاءالعلوم، ترجمه حسین خدیو جم، چاپ چهارم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1389الف.
فارابی، ابونصر، سیاست المدینه، ترجمه حسن ملکشاهی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سروش، 1389ب.
فارابی، ابونصر، رسائل فلسفی، ترجمه سعید رحیمیان، چاپ دوم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1390.
فارابی، ابونصر، موسیقی کبیر، ترجمه آذرتاش آذرنوش، چاپ دوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1391.
کاندا، زیوا، شناخت اجتماعی، ترجمه حسین کاویانی، تهران، نشر مهر کاویان، 1388.
لالاند، آندره، فرهنگ علمی و انتقادی فلسفه، ترجمة غلامرضا وثیق، تهران، مؤسسة انتشاراتی فردوسی ایران، 1377.
مفتونی، نادیا، "مفهوم¬سازی هنر دینی در فلسفة فارابی"، خردنامه صدرا، شمارة 63، بهار 1390، ص 113-103.
مفتونی، نادیا، فارابی و فلسفه هنر دینی، تهران، سروش، 1393.
مفتونی، نادیا، نوری، محمود، "بررسی تطبیقی نظریه فارابی و بوعلی سینا پیرامون هدفمندی هنر و کارکرد سرگرمی، شگفتی و لذت در آن"، دوفصلنامه حکمت سینوی، شماره 59، بهار و تابستان 1397، ص 40-27.
مفتونی، نادیا، "نظریه هنر فاضله فارابی و رهیافت¬های معاصر"، دوفصلنامه پژوهش¬های عقلی نوین، شماره 6، پاییز و زمستان 1397، ص 116-97.
موسوی گیلانی، سید رضی، آرام، علیرضا، "نقش تعلیمی هنر از نگاه فارابی و نسبت آن با آموزه انتظار"، فصلنامه عصر آدینه، شماره 20، زمستان 1395، ص 26-5.
Cropley, H., Kaufman, James & Cropley, Arthur, "Measuring Creativity for Innovation Management", Journal of Technology Management & Innovation, Universidad Alberto Hurtado, Facultad de Economía y Negocios, 6(3),13-30, 2011.
Feist, G. J., & Gorman, M. E., "The Psychology of Science: Review and integration of a nascent discipline", Review of General Psychology, 2(1), 3–47, 1998.
Pessoa. Luiz, "On the Relationship between Emotion and Cognition", Natural review neuroscience, 9(2), 148-158, 2008.
Reiter-Palman, R., Illies Young, M., Kobe, L., Buboltz, C. and Nimps, T., "Creativity and Domain Specificity: The effect of task type of multiple indices on creative problem solving", Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 3, 73-80, 2009.
Runco, M. A, Creativity: Theories, Themes, and Issues. San Diego, CA, Academic Press, 2014.
Scheidegger, M., Henning, A., Walter, M., Boeker, H., Weigand, A., Seifritz, E. & Grimmb, S., "Effects of Ketamine on Cognition–emotion Interaction in the Brain", NeuroImage, 124, 8–15, 2016.
Sternberg, Robert & Lubart, Todd, The Concept of Creativity: prospects and paradigms, Handbook of Creativity. New York, Cambridge University Press, Cambridge, 1st edition, 1999.
مؤسسه لغت¬نامه دهخدا و مرکز بین¬المللی آموزش زبان فارسی
https://dehkhoda.ut.ac.ir
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 306 ـ 289
درآمدی بر مراتب اهداف خلاقیت هنر دینی با نگاهی به آراء فارابی
سپیده عباسی یوسف‌آباد 1
بهناز امین‌زاده 2
محمد نقی‌زاده 3
چکيده
فارابی از جمله اندیشمندانی است که تحتتأثیر آراء ارسطو در باب هنر مباحثی ارزشمند ارائه داده است.. فارابی معتقد است تمامی انسانها توانایی و استعداد کسب معرفت منتهی به تعالی را ندارند و در این راستا هنرمندان در مقام افراد توانمند با تمثیل و زمینهسازی تخیل برای افراد جامعه وظیفه و شأنی مهم دارند. لذا اصلیترین هدف این مقاله، تبیین مراتب خلاقیت در هنر دینی بر مبنای نظریات فارابی است. روش تحقیق پژوهش حاضر تحليلي –توصيفي و با استفاده از منابع کتابخانهاي و رجوع به آثار مکتوب از جمله رسالات فارابی و پژوهشهای مرتبط، تدوین گردیده است. نتایج نشان میدهد: انواع هنر نیکو از نگاه این فیلسوف را میتوان بر مبنای قوس صعود تکامل و با هدف سیر از فطرت نخست به فطرت ثانی از یکسو و باور وی به نقش تعلیمدهندگی هنر از سوی دیگر، مرتبهبندی نمود. در ادامه با توجه به اینکه خلاقیت هنری و خلق اثر نو به شدت به تعریف، اهداف و معیارهای هنر در هر مکتب فکری وابسته است و از مراتب آن تبعیت میکند؛ مراتب اهداف خلاقیت در هنر دینی از منظر فارابی نیز بصورت مرتبه زمینهساز، راهبردی و آرمانی قابل استخراج است
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکتری، گروه معماری ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران.
Email: Se.abbasi@iau.ac.ir
[2] . استاد، دانشکده شهرسازی، دانشکده‌گان هنرهای زیبای دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Bgohar@ut.ac.ir
[3] . استادیار گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: drmnaghizadeh@srbiau.ac.ir
تاریخ دریافت: 30/6/1403 پذیرش نهایی: 25/9/1403