ماهیت عقل در مکتب تفکیک و سیر تحولی آن

چکیده مقاله :

مکتب تفکیک از جمله مکاتب و نحله‌های فکری معاصر است که با پیش‌کشیدن بحث‌هایی پیرامون ناب‌سازی و خالص‌گردانی معرفت قرآنی، چالشی جدید برای فلسفه اسلامی دانسته می‌شود. هدف ازاین نوشتار که ضمن تبیین منطقی تصورات و توضیح معنای مفاهیم و تببیین گزاره‌های اعتقادی و نظری اهالی تفکیک فرآیند نظری آنان درباره عقل و نقش و جایگاه آن در انگاره‌ها و سامان عقیدتی‌شان مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. روش این ‍پژوهش مطالعات کتابخانه ای به شیوه ی توصیفی و تحلیلی انجام گرفته است.نتایج این تحقیق نشان داده است ؛ عقل فطری کاشف حقایق و جزییات و نوری مجرّد و خارج از حقیقت انسان تعریف شده و هیچ حجیّتی ذاتی بر آن مترتب نیست. از سوی دیگر در اندیشه مکتب تفکیک حکم بر ابطال عقل برهانی داده شده و براهین فلسفی و برهانی فاقد حجیّت فرض می‌گردند و بنابراین، قادر نخواهند بود نقشی در فهم معارف دینی ایفا نمایند.

چکیده انگلیسی :

The school of separation is one of the contemporary schools and schools of thought that, by putting forward discussions about the purification and refinement of Quranic knowledge, is considered a new challenge for Islamic philosophy. The purpose of this article is to logically explain the concepts and explain the meaning of the concepts and explain the doctrinal and theoretical propositions of the sectarians, to examine and analyze their theoretical process regarding reason and its role and position in their ideas and ideological systems. The method of this research is library studies in a descriptive and analytical manner. The results of this research have shown that innate reason is defined as the discoverer of facts and details and an abstract light outside of human reality and has no inherent validity. On the other hand, in the thought of the school of separation, a ruling has been given to the invalidation of demonstrative reason and philosophical and demonstrative arguments are assumed to be without validity and therefore, they will not be able to play a role in understanding religious knowledge.

 

منابع و مأخذ:

۱- ارشادی‌نیا، محمـد رضا. نقد و بررسـی نظریه تفکیک، چـاپ اول، قم، بوستان کتاب. ۱۳۸۲
۱۰- ملكى میانجی، محمدباقر، توحيـد الاماميــه، تنظیم: محمـد بيابانی اسکویی، بـه اهتمـام علی ملكـى‌میانجی، چاپ اول، تهران، موسسه چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشـاد. ۱۳۷۳ هـ ش.
۱۱- ابراهیمی دینانی، غلامحسین (۱۳۷۹) ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: انتشارات طرح نو.
۱۲- پارسانیا، حمید. روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم: انتشارات کتاب فردا،۱۳۹۰
۱۳- سیدان، سید جعفر. بررسی نسبت عقل و وحی از منظر فلسفه و مکتب تفکیک، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. ۱۳۸۸
۱۴- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دارالمعرفه. ۱۴۰۸
۱۵- سهروردی، یحیی. مجموعه مصنفات شیخ اشراق، به کوشش هانری کربن، تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ۱۳۸۰
۱۶- جوهری، ابونصر. الصحاح تاج‌اللغه و صحاح العربیة. محقق: عبدالغفور عطار. بیروت. دارالعلم للملایین. ۱۴۰۷
۱۷- جرجانی، علی بن محمد. کتاب التعریفات. تهران. انتشارات ناصرخسرو. ۱۳۷۰
۱۸. علامه قزوینی. مجموعه رسائل و مقالات. تهران. مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه. ۱۳۸۶
۲- اصفهانی، میرزا مهدی، ابواب الهدی، تحقیق و تعلیق حسین مفید، چاپ اول، تهران، مرکز فرهنگ انتشاراتی منیر، ۱۳۸۷
۳- اصفهانی، میرزا مهدی، ابواب الهدی، به قلم سید محمدباقر نجفی. بی‌جا. ۱۳۶۳
۴- اصفهانی، میرزامهدی، مصباح الهدی، به ضمیمه اعجاز قرآن، تحقیق حسن جمشیدی، چاپ دوم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶
۵- جوادی آملی، عبدالله، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، انتشارات اسراء. ۱۳۸۷
۶- جوادی آملی، عبدالله، تسنیم. جلد اول، چاپ هشتم، قم، مرکز نشر اسراء، ۱۳۸۶
۷- حکیمی، محمدرضا، عقل خود بنیاد دینی، خردنامه همشهری، چاپ اول، بهار ۱۳۸۴
۸- کلینی، ابی جعفر محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اهل بیت. بی‌تا
۹- مرواید، حسنعلی، تنبیهات حول المبداء و المعاد، ۱۴۱۸، چاپ دوم، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۴۱۸ هـ.ق.