بررسی دیدگاه ابنسینا و انتقادات ابوالبرکات درباره عقل و نقّادی آنها
محورهای موضوعی : Islamic theologyمستانه بیرانوند 1 , محمدرضا شمشیری 2 * , مهدی دهباشی 3
1 - دانشجویدکتری،گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاهآزاد اسلامی، خوراسگان، ایران
2 - گروه فلسفه و کلام اسلامی ، دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد اصفهان
3 - گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاهآزاد اسلامی، خوراسگان، ایران
کلید واژه: ابنسینا, ابوالبرکات, الهیات, عقل, نقد.,
چکیده مقاله :
در جهان اسلام مؤسس فلسفه مشاء ابنسیناست که دارای ویژگیهای مخصوص به خود است. متأخرین ابنسینا هم از این فلسفه بهره بردهاند و هم بر آن نقد وارد کردهاند. یکی از این متأخرین ابوالبرکات بغدادی است که خوانشی منتقدانه از اندیشههای ابنسینا عرضه کرده است و با چنین خوانشی اندیشههایی نو از خود بهجای گذاشته است. در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی نخست دیدگاه ابنسینا در باره عقل تا آنجا که مورد نقد ابوالبرکات بوده، تبیین و تحلیلشده سپس نقدهای ابوالبرکات بر آن مسائل تشریح شده است و در آخر با ارزیابی و نقد دیدگاه ابوالبرکات، میان آن دو داوری شده است. انتقادات ابوالبرکات بر ابنسینا در باره عقل عبارتاند از یکی بودن نفس و عقل و عقل نظری و عملی، فاعلیت عقل فعال، تعداد عقول، عقل نامیدن خداوند و نظریه آفرینش. با ارزیابی میان ابنسینا و ابوالبرکات در مورد مسائل پیشگفته این نتیجه به دست آمد که بسیاری از نقدهای ابوالبرکات بر ابنسینا قابلدفاع و برخی از آنها نادرست به نظر میرسد.
In the Islamic world, the founder of the philosophy of Masha' is Ibn Sina, which has its own unique characteristics. The later scholars of Ibn Sina have both benefited from this philosophy and criticized it. One of these later scholars is Abu'l-Barakat Baghdadi, who has presented a critical reading of Ibn Sina's thoughts and with such a reading has left behind new thoughts of his own. In this article, using a descriptive-analytical method, first Ibn Sina's view of reason is explained and analyzed to the extent that it was criticized by Abu'l-Barakat, then Abu'l-Barakat's criticisms of those issues are explained, and finally, by evaluating and criticizing Abu'l-Barakat's view, a judgment is made between the two. Abu al-Barakat's criticisms of Ibn Sina regarding reason include the oneness of the soul and reason, theoretical and practical reason, the efficacy of the active reason, the number of minds, calling God reason, and the theory of creation. By evaluating Ibn Sina and Abu al-Barakat on the aforementioned issues, it was concluded that many of Abu al-Barakat's criticisms of Ibn Sina appear to be defensible and some of them appear to be incorrect..
ابنسینا، حسین، (۱۳۷۹)، الاشارات و التنبیهات، مع الشرح للمحقق نصیرالدین الطوسی و شرح الشرح للعلامه قطب الدین الرازی، ج ۳ و ۲، تهران، دفتر نشر کتاب.
ابنسینا، بوعلی (1364)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حسین بن عبدالله، (1404)، الشفاء، الالهیات، قم: منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
محقق ابراهیم مدکور.
حسین بن عبدالله، (1404)، الشفاء، النفس، قم: منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی، محقق ابراهیم مدکور.
ابن سینا، (۱۳۶۳)، مبدا و المعاد، تصحیح عبدالله نورانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ابنسینا، بوعلی (1379)، التعلیقات. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسالمی، الطبعه االولی.
ابنسینا، حسین(1361)، روانشناسی شفا: الفن السادس من کتب الشفا ترجمه اکبرداناسرشت، نشر: امیرکبیر تهران.
ابنسینا، بوعلی (1383)، دانشنامه علایی، رساله منطق، مقدمه و حواشی و تصحیح: دکتر محمد معین و سید محمد مشکوه، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و دانشگاه همدان.
ارسطو، (1366)، متافیزیک، ترجمه: شرف الدین خراسانی (شرف)، تهران: گفتار.
بغدادی، ابوالبرکات، المعتبر، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
سهروردی، شهابالدین یحیی (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد یکم، تصحیح و مقدمه از هانری کربن، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهابالدین یحیی (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد دوم، تصحیح و مقدمه از هانری کربن، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهابالدین یحیی (1380) مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد سوم، تصحیح و مقدمه از سید حسین نصر، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سیاح، احمد، (1371) فرهنگ بزرگ جامع نوین، تهران، انتشارات اسلام، چاپ پانزدهم.
صلیبا، جمیل، (۱۳۶۶) فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، تهران، حکمت.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1383)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة، ج 8، تصحیح علی اکبر رشاد، چاپ اول، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1383.
یزدانپناه، یدالله، و مجید احسن، (زمستان ۱۳۸۹) «عالم عقول از منظر ابنسینا و شیخ اشراق»، در مجله معرفت فلسفی، شماره ۲.