فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - ویژگی های فرهنگی مهاجرین و بازتاب آن در قرآن و احادیث
ماندانا ازوجی محمدعلی میر مهدی افچنگی حامد خانیمسأله هجرت یکی از مهمترین مسائلی است که در آغاز اسلام، اساسی‌ترین نقش را در شکل‌گیری حکومت اسلامی ایفا کرد و از اهمیّت فوق العاده‌ای برخوردار است که از یک سو مؤمنان را از تسلیم در برابر فشار و خفقان مشرکان باز می‌دارد و از سوی دیگر عامل صدور اسلام به شبه جزیره العرب می چکیده کاملمسأله هجرت یکی از مهمترین مسائلی است که در آغاز اسلام، اساسی‌ترین نقش را در شکل‌گیری حکومت اسلامی ایفا کرد و از اهمیّت فوق العاده‌ای برخوردار است که از یک سو مؤمنان را از تسلیم در برابر فشار و خفقان مشرکان باز می‌دارد و از سوی دیگر عامل صدور اسلام به شبه جزیره العرب می‌شود. مهاجرین به کسانی می‌گویند که ساکن مکه بودند و بعد از مسلمان شدن به امر پیامبر اکرم(ص) به مدینه هجرت کردند و با توجه به این موضوع مهاجرین با هجرت خود در ترویج اسلام و همچنین اشاعه فرهنگ‌ها، باورها، ارزش‌ها، اعتقادات و آداب و رسوم جدید نقش داشتند و در این راه نیز متحمل سختی‌های بسیاری شدند. به همین سبب پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) به مهاجرین توجه و التفات ویژه‌ای داشتند، چراکه آنان زندگی مادی و اموال خود را در خدمت دعوت او قرار دادند و با هجرت خود صدای اسلام را به گوش جهان رساندند و قرآن کریم نیز از آنان به نیکی یاد کرده است که در قرآن کریم آیاتی در بیان ویژگی‌های مهاجرین وارد شده از جمله خصوصیات بارز مهاجران: اخلاص، صبر، استقامت و توکل به خداوند متعال را می‌توان برشمرد. از این رو در این مقاله به ویژگی های فرهنگی مهاجرین و بازتاب آن در قرآن و احادیث پرداخته شده است و روش این تحقیق کتابخانه ای است. تلاش شده است تا ابعاد مختلف فرهنگی و رابطه بین جایگاه مهاجرین و تاثیر حضور آنان در جامعه مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - نقش منجی گرایی در برون رفت از بحران معنا در عصر مدرن
لیلا افسرینگاهی مادی گرایانه و تک بعدی به جهان و انسان شاید تا حدی حلال مشکلات مادی انسان در عصر حاضر باشد ولی مشکلات مضاعفی در عرصه معنا و معنا بخشی زندگی خواهد نمود که خود ، به مراتب بسیار مشکل آفرین تر از کمبود های مادی می باشد به گونه ای که بحران بزرگتری به نام «بحران معنا» ا چکیده کاملنگاهی مادی گرایانه و تک بعدی به جهان و انسان شاید تا حدی حلال مشکلات مادی انسان در عصر حاضر باشد ولی مشکلات مضاعفی در عرصه معنا و معنا بخشی زندگی خواهد نمود که خود ، به مراتب بسیار مشکل آفرین تر از کمبود های مادی می باشد به گونه ای که بحران بزرگتری به نام «بحران معنا» ایجاد می نماید . زیرا پیشرفت تکنولوژی ، دنیا را به سمت تبدیل شدن به یک واحد جهانی می برد و به جهانی شدن می رساند و این قضیه با در نوردیدن فواصل مکانی ، فرهنگ ها و هویت جوامع را دچار تغییر و دگرگونی می نماید که حاصل آن سردرگمی انسان عصر مدرن می باشد . از سوی دیگر بررسی دقیق متون مقدس در ادیان ، حاکی از آن است که همه ادیان اعم از توحیدی و غیر توحیدی در فحوای آموزه های خود ، از انگیزه و رسالت جهانی شدن برخوردار می باشند که این جهانی شدن ادیان غیر از جهانی شدن مدرنیته بوده که با مولفه منجی گرایی نگاهی امید بخش به آینده ایجاد می کنند . فلذا توجه به منجی گرایی و تمرکز بر این اندیشه نقش تاثیر گذاری در مواجهه با بحران معنای عصر مدرن داشته و آینده ای روشن برای بشریت ترسیم می کند. اما تنها نگاه امیدبخش به آینده کافی نبوده و نیازمند بررسی درست اعتقاد به منجی گرایی می باشد تا با برداشت صحیح از این موضوع مقدمات جهانی شدن ادیان را فراهم کرده و زمینه را برای ظهور منجی آخرالزمان فراهم نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - شاخصه‌های بُعد کُنشی فرهنگ زمینه‌ساز ظهور امام زمان(عج) (با نگرشی به آموزه‌های انطباقی دعای ندبه و قرآن)
مرتضی پهلوانی فاطمه رضائی مهدی عبداللهی پور روح الله جهانگیری مقدمدعای ندبه از دعاهای مشهور با موضوع استغاثه از آخرین منجی عالم بشریت است. ادله‌ای را که بر نقش انسان‌ها در فرهنگ مهدوی اقامه شده در آیاتی از قرآن و ادعیه آمده است. ندبه و استغاثه از امام عصر(عج) در این دعا به جملات و کلماتی از قرآن اشاره شده است. پژوهش حاضر با روش توصیف چکیده کاملدعای ندبه از دعاهای مشهور با موضوع استغاثه از آخرین منجی عالم بشریت است. ادله‌ای را که بر نقش انسان‌ها در فرهنگ مهدوی اقامه شده در آیاتی از قرآن و ادعیه آمده است. ندبه و استغاثه از امام عصر(عج) در این دعا به جملات و کلماتی از قرآن اشاره شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی و بر مبنای آموزه¬های قرآنی در دعای ندبه، به تبیین شاخصه¬های بُعد کُنشی فرهنگ زمینه¬ساز ظهور امام زمان(عج) پرداخته است. نتایج به دست آمده از پژوهش بدین قرار است: 1. محتوای دعای ندبه در قالب چهار فراز «حمد و صلوات»، «ثنای برقضاء»، «تاریخ از آغاز تا تکامل» و «استغاثه و طلب» و با بیان مطالبی فصیح، حماسی و عاطفی، به تاریخ¬ رنج¬نامۀ شیعه می¬پردازد و در فراق امام زمان(عج)، می¬تواند تنبّه افراد در راستای اصلاح اوضاع اجتماعى و مبارزه با ظلم و فساد را برانگیزد و زمینه¬سازِ ظهور آن حضرت باشد؛ 2. دعای ندبه، لزوم وجود رهبر الهی برای جامعه¬ اسلامی و لزوم نجات انسان از سرگردانی و ظلالت باکمک رهبر الهی و فراموشی احکام الهی را شاخصه¬های بُعد کُنشی فرهنگ ظهور می¬داند؛ 3. عوامل زمینه¬سازی ظهور، مسئله شناخت امام زمان(عج)، شناخت وظایف و عمل به آن و مطیع امر بودن و فداکاری است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - گونه‌شناسی رفتار ائمه(ع) در اظهار ادله عقلی بر امامت خویش
قاسم ترخان کوثر سادات هاشمیآگاهی یافتن مردم از صداقت افرادی که مدعی منصب الهی هستند، متوقف بر اظهار دلایل عقلی و نقلی است. نبی اکرم(ص) درباره ائمه اثنی عشر(ع)، دلایل نقلی و عقلی متعددی بیان فرمود؛ به علاوه هر یک از ائمه(ع) نیز بر حقانیت امام بعدی دلایلی را اظهار داشتند. فارغ از استدلال‌هایی که دی چکیده کاملآگاهی یافتن مردم از صداقت افرادی که مدعی منصب الهی هستند، متوقف بر اظهار دلایل عقلی و نقلی است. نبی اکرم(ص) درباره ائمه اثنی عشر(ع)، دلایل نقلی و عقلی متعددی بیان فرمود؛ به علاوه هر یک از ائمه(ع) نیز بر حقانیت امام بعدی دلایلی را اظهار داشتند. فارغ از استدلال‌هایی که دیگر معصومان در این خصوص مطرح نمودند، هر امام گاهی به احادیث وارده از جانب پیامبر(ص) یا امام پیشین و گاهی به ادله عقلی استناد و خود را به عنوان امام و جانشین پیامبر(ص) معرفی کرده است. پژوهش حاضر که در جمع‌آوری مطالب از شیوه کتابخانه‌ای و در حوزه اندیشه‌ورزی از روش تحلیلی استفاده کرده، به دنبال شناخت این مطلب است که فرآیند رفتاری ائمه(ع) در استفاده از ادله عقلی بر اثبات حقانیت خود چگونه بوده است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ائمه اطهار(ع) در اظهار ادله عقلی به مناسبات زمانی و سطح ادراکی مخاطبان فرآیند پنج‌گانه زیر را طی کرده است: اظهار شایستگی نسبت به خلافت، تلاش در حفظ ارزش‌ها، معرفت افزایی، برتری علمی، اظهار افضلیت در برقراری حکومت توحیدی جهانی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تكفير منافقین
عباسعلی رستمیمسئله تكفيربيشتر جنبه كلامي دارد تا فقهي و خا ستگاه آن نيز اعتقادي است بسياري از متكلمان بين كفر و ايمان را ملكه و عدم ملكه مي دانند يعني اگر مو من به خدا نباشد كافر خواهد بود، نفاق وصفات منافقین در سیزده سوره از قرآن مطرح شده است. دراوایل سوره بقره نیز خداوند افراد چکیده کاملمسئله تكفيربيشتر جنبه كلامي دارد تا فقهي و خا ستگاه آن نيز اعتقادي است بسياري از متكلمان بين كفر و ايمان را ملكه و عدم ملكه مي دانند يعني اگر مو من به خدا نباشد كافر خواهد بود، نفاق وصفات منافقین در سیزده سوره از قرآن مطرح شده است. دراوایل سوره بقره نیز خداوند افراد را به سه گروه مومن، کافر و منافق تقسیم و به جهت پیجیدگی شخصیت منافقان، خصوصیات آنان را مورد توجه قرار داده است ودر سوره نهم از قران که نام های متعد دی دارد ومعرو ف ترین آنها(براءت،توبه،فاضحه) است برائت به این جهت که آغاز آن بیزاری خداوند از مشرکان است ، توبه به خاطر اینست که در این سوره از توبه سخن فروان به میان آمده و نام گذاری به( فاضحه) به جهت آنست که آیات مختلفی از آن بیان کننده رسوایی و فضاحت منافقان و پرده بر داری از باور ها و اعمالشان بوده.دراین پژوهش بررسی مي شود منافق کافر است وخارج از اسلام؟ یا کفرش دارای مفهومی است عام؟ (پنهان کردن حق) برخی اعتقاد دارند اسلام ظاهری برای مسلمان بودن فرد کافی است وایمان درونی لازم نیست. از این منظر منافق مسلمان است و می تواند ارث ببرد و با مسلمان ازدواج کند، برخی دیگر معتقدند ارتکاز ذهنی از اسلام، ایمان و باور های درونی اوست و اسلام ظاهری کفایت نمی کند؛ در نتیجه منافق کافر است احکام وآثا ر کفر بر او جاری است وحق شهروندی در جامعه اسلامی از او سلب می گردد و در آخرت عذابی جاودانه دارد.گفتنی است پیامدها وآثار مربوط به نفاق در حوزه باورها واعتقادات است. لکن درحوزه رفتار و عمل همچون ریاء با کفراصطلاحی متفاوت است و به معنی خروج از اسلام نمی‌باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - نقد و بررسی مدعای خانم لمبتون در موضوع تطوّر آموزه عصمت نزد شیعه
عزالدین رضانژاد ميثم درگاهيعصمت امامعليه السلام از جمله مباحث کهن در کلام اسلامی است و علی¬رغم تأکیدات فراوان و استدلال بر آن و مسلّم¬دانستن آن به عنوان منصبی الهی و در راستای نبوّت، همچنان آماج هجمه¬ها و شبهات قرار دارد تا جایی¬که، اخیرا، خانم لمبتون، با ادعای مطالعه‌ی تاریخی تفکر شیعه، تلاش دار چکیده کاملعصمت امامعليه السلام از جمله مباحث کهن در کلام اسلامی است و علی¬رغم تأکیدات فراوان و استدلال بر آن و مسلّم¬دانستن آن به عنوان منصبی الهی و در راستای نبوّت، همچنان آماج هجمه¬ها و شبهات قرار دارد تا جایی¬که، اخیرا، خانم لمبتون، با ادعای مطالعه‌ی تاریخی تفکر شیعه، تلاش دارد تا مسأله امامتِ پیشوایانی معصوم را فاقد ریشه تاریخی و ناشی از غلوّ در عقاید غالیان معرفی کند که از اواخر قرن دوم با مقداری تعدیل از سوی متکلمان شیعه، به تدریج، اندیشه‌ی غالب شیعه گشته است و حتی پا را فراتر گذاشته و مدعی آن¬است که اعتقاد به عصمت امام را نمی¬توان به هیچ کدام از امامان، اصحاب ائمه و حتی عموم شیعیان در قرن نخست هجری نسبت داد! واکاوی مدعای مذکور و شواهد ارائه¬شده حاکی از عدم تحلیلی صحیح و عقلانی از تطوّر مبانی فکری تشیّع¬است و نقد و بررسی آن نشان¬می¬دهد که او بین فرآیند تکامل در مبانی فکری تشیع با توسعه در مبانی فکری از اجمال به تفصیل خلط کرده¬است. این تحقیق با هدف شناخت خلط و خطای لمبتون با تتبع در کلمات و عبارات بر جای مانده از او در کتاب «دولت و حكومت در اسلام» انجام شده و نیل به این مَقصد در سایه بررسی، توصیف و تحلیل دقیق کلام او با گرد¬آوری داده¬های کتابخانه¬ای میسّر است و نتیجه¬ی آن، نقد و بررسی مدعای او در موضوع تطوّر فکری تشیع در آموزه عصمت، و اثبات خطا و خلط او در فهم اندیشه مدافعان اندیشه¬های کلامی شیعه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - مواجهات انتقادی فلسفه سینوی و کلام اشعری در نفس‌شناسی و تأثیر آن در مسأله معاد
نرجس رودگر زهرا ضیائی فاطمه شریف فخرهدف از این پژوهش بررسی مواجهات انتقادی فلسفه سینوی و کلام اشعری در نفس‌شناسی و تأثیرآن در موضع¬گیری هر یک در مسأله معاد است. متکلمین اشاعره به منظور دفاع از آموزه معادجسمانی، با اتخاذ رویکرد جسمانیت نفس و تطابق آن با آموزه¬های وحیانی، معادشناسی کلامی خود را تأسیس نمودند چکیده کاملهدف از این پژوهش بررسی مواجهات انتقادی فلسفه سینوی و کلام اشعری در نفس‌شناسی و تأثیرآن در موضع¬گیری هر یک در مسأله معاد است. متکلمین اشاعره به منظور دفاع از آموزه معادجسمانی، با اتخاذ رویکرد جسمانیت نفس و تطابق آن با آموزه¬های وحیانی، معادشناسی کلامی خود را تأسیس نمودند. دیدگاه اشاعره مورد نقد ابن سینا قرار گرفت. ابن سینا با تدوین ماهیت جدیدی از علم¬النفس در الهیات و طبیعیات، نتیجه نوینی در اثبات¬ناپذیری عقلی معادجسمانی و اثبات عقلی معادروحانی دست یافت. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی، افزون بر انعکاس دیدگاه¬های هر یک، به مواجهه انتقادی ابن سینا با اشاعره در نفس‌شناسی و معاد¬شناسی پرداخته است. ابن سینا با ایجاد رابطه منطقی میان دستاوردهای عقلی با ظواهر شرع مقدس، افق¬های جدیدی در فلسفه گشود. قبول فی¬الجمله معادجسمانی وارد در شرع و اثبات معاد روحانی محض از جمله این موارد است. اشاعره نیز با هدف هماهنگی میان مبانی کلامی و ظواهر شریعت، در مسیر مشابه با ابن سینا گام برداشتندکه به اثبات جسمانیت معاد منتهی گردید. درنهایت در اثر اصطکاکات نظری میان اشاعره و ابن سینا دیدگاه‌های مختلف آنان در مورد معاد شکل گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - اندیشههای ایرانی در عرفان ابن عربی
اردلان زمانی محمد محمد رضاییاین پژوهش بر آن است تا ارتباط اندیشههای باستانی سرزمین ایران را با عرفان مسلمانان نشان دهد و از بررسی ارتباط این ایدهها با سایر مکاتب سخنی نمی‌رود. روش این بررسی توصیفی ـ تحلیلی و موضوعمحور است و چندان از ارتباط تاریخی این اندیشهها سخنی گفته نمی شود. همچنین برای دو چکیده کاملاین پژوهش بر آن است تا ارتباط اندیشههای باستانی سرزمین ایران را با عرفان مسلمانان نشان دهد و از بررسی ارتباط این ایدهها با سایر مکاتب سخنی نمی‌رود. روش این بررسی توصیفی ـ تحلیلی و موضوعمحور است و چندان از ارتباط تاریخی این اندیشهها سخنی گفته نمی شود. همچنین برای دوری از پراکندگی بحث و پرهیز از بررسی تاریخی چرخش ایدههای عارفانه میان اهل عرفان در اینجا تنها ابنعربی به‌عنوان نقطهای از عرفان نظری در میان مسلمانان گزیده شده است که ایدههای عرفانی در آن به نحوی ساختارمند در کنار هم قرار می گیرند. واژه نظری اشاره به نظری بودن این ایدهها دارد و عرفان عملی را از قلم میاندازد. در این نوشته چند انگاره کلان عرفانی که مبانی اصلی عرفان مسلمانان هستند از جمله اسماء و صفات، اعیان ثابته و عالم خیال، انسان کامل و هسته اصلی این انگارهها یعنی وحدت وجود مورد واکاوی قرار میگیرد و پیش از آن آنچه که گمان می‌شود که قرین این ایدهها در فرزانش ایرانی است یعنی سخن از امشاسپندان،زروان، فروهرها و انسان نخستین بررسی خواهد شد. نتیجهای که از این نوشته گرفته می‌شود این است که ارکان اصلی عرفان مسلمانان کم و بیش تفصیلی بر انگارههای فرزانش ایرانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بررسی ابعاد و آثار ایمان در ارتقای سلامت روانی افراد مبتلا به کرونا
روح الله شاطری حمید ستودهابتلا به بیماری واگیردار کرونا و پیامدهای ناشی از شیوع آن، تهدیدی برای سلامت روان و زمینه‌ساز اختلال اضطرابی کرونا ویروس شده که قهرا، آثار روان‌شناختی این بیماری در سطوح مختلف جامعه، اهمیت به سزایی دارد و حتی می‌تواند به‌عنوان یک بحران فردی و اجتماعی تلقی شود. از این رو چکیده کاملابتلا به بیماری واگیردار کرونا و پیامدهای ناشی از شیوع آن، تهدیدی برای سلامت روان و زمینه‌ساز اختلال اضطرابی کرونا ویروس شده که قهرا، آثار روان‌شناختی این بیماری در سطوح مختلف جامعه، اهمیت به سزایی دارد و حتی می‌تواند به‌عنوان یک بحران فردی و اجتماعی تلقی شود. از این رو، توجه به پیامدهای کارکردی باورهای دینی برای شناخت پیشگیرانه، و نحوه مواجهه با این مصیبت و نیز کاستن از آلام و رنج‌های بیماران، راهنمای ارزشمندی باشد. این مقاله، با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و اسنادی به روش توصیفی - تحلیلی و کارکردگرایی، به بررسی برخی از مهمترین مبانی کمال‌گرایی نفس انسان از منظر توحیدی می‌پردازد که توجه به آن می‌تواند تأثیر مثبتی در ارتقای سلامت روانی بیماران کرونایی داشته باشد. این تحقیق که با رویکرد کیفی انجام شده، ضمن تبیین ماهیت و حقیقت ایمان دینی، نشان می‌دهد که افزایش سطح تاب‌آوری و پیشگیری از ابتلا به فشارهای روحی و روانی ناشی از ابتلا به بیماری‌های حاد همانند کووید 19، در پرتو اعتماد به خداوند و صبر بر ابتلائات قرین خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بررسی تطبیقی فطرت به مثابه‌ی یکی از پیامدهای عوالم پیشین در حکمت متعالیه و معارف دینی
محمد شریفانی علی عباس آبادی محمدکاظم خواجه احسنیآیات و روایات فراوانی که درباره‌ی آموزه‌ی عوالم پیشین وارد شده، اندیشمندان مسلمان را در طول تاریخ به نظریه‌پردازی پیرامون آن وا داشته است. حکمت متعالیه نیز به عنوان یک دستگاه معرفتی مبتنی بر روش‌شناسی فلسفی و الهام‌گرفته از آموزه‌های ناب دینی، از این قاعده برکنار نیست؛ چکیده کاملآیات و روایات فراوانی که درباره‌ی آموزه‌ی عوالم پیشین وارد شده، اندیشمندان مسلمان را در طول تاریخ به نظریه‌پردازی پیرامون آن وا داشته است. حکمت متعالیه نیز به عنوان یک دستگاه معرفتی مبتنی بر روش‌شناسی فلسفی و الهام‌گرفته از آموزه‌های ناب دینی، از این قاعده برکنار نیست؛ لذا ملاصدرا نظریه‌ی ویژه‌ای در مورد عوالم پیشین و نحوه‌ی حضور انسان در آن‌جا ابراز داشته است. او معتقد است انسان‌ها در رتبه‌ای (نه زمانی) پیش از ظهور در عالم دنیا، هویات عقلی‌ای داشته‌اند که از پشت پدران عقلی‌شان بیرون کشیده شده و با شهود ربوبیت پروردگار، با زبان حال «بلی» گفته‌اند و میثاق سپرده‌اند. در روایات شیعی نیز به وضوح از دو عالم «ارواح» (روح‌های بدون بدن) و «ذر» (طینت‌های دارای اراده و ادراک) سخن به میان آمده است. اما یکی از پیامدهای کلامی-معرفتی باور به این آموزه، مسأله‌ی فطرت است. بر اساس نظریه‌ی صدرالمتألهین، حضور در عوالم پیشین تأثیری در پیدایی و نیز کیفیت این حقیقت در انسان ندارد؛ زیرا فطرت عبارت است از خلقت ویژه‌ی آدمی که در همه‌ی انسان‌ها مشترک و یکسان است. اما با توجه به روایات شیعی، فطرت انسان نتیجه‌ی حضور و معرفت او در عوالم پیشین است؛ از این رو اولاً فطرت‌های انسان‌ها کاملاً یکسان نیستند، ثانیاً اختیار و انتخاب‌های انسان در نحوه‌ی شکل‌گیری فطرت او نقش دارد، و ثالثاً برخی فطرت‌ها ممدوح و برخی دیگر مذمومند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - نقش «توحید اجتماعی» در فلسفه علوم اسلامی با محوریت آیات قرآن مورد مطالعه: علم کلام و عرفان
محمد عرب صالحی فریده پیشوایی«توحید اجتماعی» که رویکردی نوین در فهم بنیادی¬ترین آموزه اسلام یعنی «توحید» بوده و مبانی نظری تحقق جامعه توحیدی را پشتیبانی می¬کند، کارویژه¬ها و کارکردهای مختلفی دارد که با توجه به اهمیتشان و نیز خلاء پژوهشی در این باره، پرداختن به آنها ضرورت دارد. ازجمله کارکردهای نظری چکیده کامل«توحید اجتماعی» که رویکردی نوین در فهم بنیادی¬ترین آموزه اسلام یعنی «توحید» بوده و مبانی نظری تحقق جامعه توحیدی را پشتیبانی می¬کند، کارویژه¬ها و کارکردهای مختلفی دارد که با توجه به اهمیتشان و نیز خلاء پژوهشی در این باره، پرداختن به آنها ضرورت دارد. ازجمله کارکردهای نظری توحید اجتماعی، تاثیر در علوم اسلامی و فلسفه آن بوده و این نوشتار با نگاه تحلیلی و بهره¬گیری از داده¬های کتابخانه¬ای و تمرکز بر فهم اجتماعی از آیات توحیدمحور عهده¬دار تبیین آن است. یافته¬های این مقاله که براساس رویکرد تحلیلی و روش کتابخانه¬ای سامان یافته، این فرضیه را ثابت می¬کند که غلبه گفتمان توحید اجتماعی بر فضای علمی حوزه و دانشگاه، با اثرگذاری بر موضوعات، غایات و اهدافِ علوم اسلامی مانند کلام و عرفان می¬تواند زمینه¬ساز تحول در این علوم ¬باشد. به برخی از شواهد و مصادیق آن اشاره شده است. نتیجه اینکه با خوانش اجتماعی از توحید که ریشه در آیات قرآن دارد، علوم اسلامی می¬توانند با رویکرد جدید توحیدی و متناسب با نیازهای جوامع اسلامی معاصر بازنگری شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - تفسیر سوره حمد در مقارنه بین دیدگاه امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی
عقیله موسی نیا علی اکبر افراسیاب پور مریم بختیارمهمترین منبع آموزه‌های دینی اسلام، قرآن است که تفسیر و بررسی سورهها و آیات آن از صدر اسلام تاکنون محور بحث محافل علمی و دینی بوده است. یکی از مهمترین سوره‌های قرآن سوره حمد است که عالمان دینی و مفسران حتی اگر تمامی سورهها و آیات قرآن را تفسیر نکرده‌اند اهتمام خاصی به چکیده کاملمهمترین منبع آموزه‌های دینی اسلام، قرآن است که تفسیر و بررسی سورهها و آیات آن از صدر اسلام تاکنون محور بحث محافل علمی و دینی بوده است. یکی از مهمترین سوره‌های قرآن سوره حمد است که عالمان دینی و مفسران حتی اگر تمامی سورهها و آیات قرآن را تفسیر نکرده‌اند اهتمام خاصی به تفسیر این سوره داشته و با روش‌ها و منابع گوناگون به تبیین و تفسیر آیات نورانی آن پرداخته‌اند. امام خمینی به‌عنوان یکی از شخصیت‌های اثرگذار در قرن اخیر و علامه طباطبایی از مفسران برجسته قرآن کریم از جهات مختلفی موردتوجه بوده‌اند و یکی از نمونه‌های بارز آثار امام خمینی)ره( تفسیر هنرمندانه سوره حمد است. در این تحقیق که به شیوه کتابخانه‌ای و تحلیلی و توصیفی بوده به بررسی ویژگی‌های تفسیر امام در این زمینه پرداخته‌شده و تفاوت‌های تفسیر ایشان با تفسیر علامه طباطبایی تبیین می‌شود. از ویژگی‌های مشترک هر دو مفسر استناد به روایات در تفسیر آیات و از وجوه افتراقشان، مختلف بودن روش تفسیر در این سوره می‌باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - درجات زینت آسمان بین قرآن کریم و علم اخترشناسی
صالح نبی حمدامین عزیز جوانپور هروی حسین نوروزی تیمورلوییپژوهش حاضر با هدف بررسی درجات زینت آسمان بین قرآن کریم و علم اخترشناسی به نگارش درآمده است. پژوهش به¬لحاظ ماهیت کیفی و به¬لحاظ روش، توصیفی¬ـ¬تحلیلی می¬باشد که به¬صورت کتابخانه¬ای (اسنادی) گردآوری شده است. یافته¬ها حاکی از آنست که زینت آسمان بهره¬های زیادی مانند هدایت در چکیده کاملپژوهش حاضر با هدف بررسی درجات زینت آسمان بین قرآن کریم و علم اخترشناسی به نگارش درآمده است. پژوهش به¬لحاظ ماهیت کیفی و به¬لحاظ روش، توصیفی¬ـ¬تحلیلی می¬باشد که به¬صورت کتابخانه¬ای (اسنادی) گردآوری شده است. یافته¬ها حاکی از آنست که زینت آسمان بهره¬های زیادی مانند هدایت در زمین و دریا، تعیین جهات ویژه و ماهیانه¬های خورشیدی و فصلهای سال دارد. تنوع رنگ ستارگان نشان¬دهنده تفاوت درجه طلوع و غروب آنهاست و رنگ زینت آسمان با استفاده از سیارات، ستارگان و منزلگاهها و قوانین آن، درجه نزدیکی و دوری از زمین را مشخص می¬کند؛ نزدیکترین به زمین، کمترین درجه ظاهر شدن را دارد و هرچه کمتر درجه ظاهر شود، نشانه نزدیک بودن به زمین است و بالعکس. همچنین، اندازه ستاره¬ها در درجه ظاهر شدن آن تاثیر دارد و ستاره-های بزرگتر زودتر ظاهر می¬شوند. علاوه بر این، موقعیت ماه، نور آن را مشخص می¬کند و هرچه ماه از زمین دورتر شود، نور آن افزایش می¬یابد و بالعکس. می¬توان گفت، قرآن کریم اسبقیت خود را پیش از حقایق علمی ثابت (مفاهیم علمی و اخترشناسی) درباره زینت آسمان و تطابق زمانی آنها با معیارهای فیزیکی معاصر، تایید کرده است. پرونده مقاله