تحلیل احادیث معرفت به حقّ امام
aliasghar parsamoghaddam
1
(
)
Keywords: امامت, حقوق اهل‌بیت , معرفت به حق امام, آثار معرفت به حق امام, پیامدهای غفلت از حق امام.,
Abstract :
خداوند متعال مجموعه‌ای از حقوق را برای اهل‌بیت علیهم‌السلام مقرر فرموده است که شناخت و رعایت آن‌ها از ضروریات دین برشمرده می‌شود. روشن است که رعایت این حقوق در گرو آگاهی به آن‌هاست که در روایات با عنوان «معرفت به حق امام» مطرح شده و از الزامات اساسی در مراتب معرفت امام به‌شمار می‌آید. این پژوهش، به روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع حدیثی، تفسیری و تاریخی، اوصاف، ضرورت، کارکرد و پیامدهای عدم آن را بررسی نموده است. نتایج نشان از آن دارد که امامان معصوم‰ بر اهمیت این معرفت تأکید فرموده و آن را بزرگ‌ترین واجب الهی و شرط قبولی اعمال دانسته‌اند. همچنین، معرفت به حق امام دارای اوصافی همچون: قلبی بودن، متقابل بودن حقوق امام و امت، و استیفاپذیری آن تنها از سوی خداوند است. کارکردشناسی نشان از آن دارد که این نوع از معرفت به تقویت ایمان، افزایش حسنات، ایجاد آرامش درونی، معنویت‌افزایی و انسجام اجتماعی می‌انجامد. در مقابل، غفلت از آن به محرومیت از رحمت الهی و ضعف در اعمال عبادی منجر می‌گردد. این پژوهش با بهره‌گیری از روایات معتبر و تحلیل آن‌ها، تلاش نموده تا اهمیت معرفت به حق امام را به‌عنوان یکی از ارکان هدایت الهی و تقرب به خداوند روشن سازد و تأثیر آن را بر زندگی فردی و اجتماعی تبیین نماید.
قرآن کریم#
نهج‌البلاغه#
ابن شاذان، محمد بن احمد، مائة منقبة من مناقب أمير المؤمنين علي بن ابی طالب و الأئمة من ولده عليهم السلام من طریق العامة، ایران - قم: مدرسة الإمام المهدي (علیه السلام)، 1407ق.#
ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، ایران - قم: دار إحیاء الکتب العربیة | مکتب الإعلام الإسلامي. مرکز النشر، 1404.#
ابن‌بابویه، محمد بن علی، أمالی شیخ صدوق، ترجمه‌ی محمدباقر کمرهای، کتابچی، 1376ق.#
---، التوحيد، هاشم حسینی طهرانی، قم: جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامي، 1398ق.#
---، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ایران - قم: دار الشريف الرضي للنشر، 1406ق.#
---، علل الشرائع، قم: المکتبة الحيدرية | مکتبة الداوری، 1385ق.#
---، عيون أخبار الرضا عليه السلام، مهدی لاجوردی، تهران: جهان، 1378ق.#
---، معاني الأخبار، علیاکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.#
---، من لا يحضره الفقيه، علیاکبر غفاری و علیاکبر غفاری، قم - ایران: جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامي، 1413ق.#
ابن‌شعبه، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیهم، ایران - قم: جامعه مدرسين، 1404ق.#
ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، قم - ایران: علامه، 1379ق.#
ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، عبدالحسین امینی، نجف اشرف - عراق: دار المرتضوية، 1356ق.#
ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، لبنان - بیروت: دار إحياء التراث العربي، 1421ق.#
برقی، احمد بن محمد، المحاسن، دار الکتب الإسلامیة، 1371ق.#
جلیلی، نعمت الله؛ غلامعلی، مهدی؛ و محمودی، ضیاءالدین، الأصول الستة عشر، قم - ایران: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث. سازمان چاپ و نشر، 1423ق.#
جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، لبنان - بیروت: دار العلم للملايين، 1404ق.#
حسن بن علی (علیه‌السلام)، امام یازدهم، تفسیر منسوب به امام حسن عسگری علیه‌السلام، ایران - قم: مدرسة الإمام المهدي عجل الله تعالى فرجه الشريف، 1409ق.#
حسینی، سید محمد حسین، فرهنگ لغات و اصطلاحات فقهی، ایران - تهران: سروش، ۱۳۸۲ق.#
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، درآمدی بر حقوق اسلامی، ایران - قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۴ق.#
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان - بیروت: دار الشامیة | دار القلم، 1412ق.#
زبیدی، سید مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، لبنان - بیروت: دار الفکر، 1414ق.#
سلیم بن قیس هلالی، اسرار آل محمد عليهم السلام، ترجمه‌ی اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی، ایران - قم: نشر الهادی، 1405ق.#
صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم، قم - ایران: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، چاپ دوم، ق1404.#
طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ایران - مشهد مقدس: نشر المرتضی، 1403ق.#
طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرين، احمد حسینی اشکوری، ایران - تهران: مکتبة المرتضوية، 1375ق.#
طوسی، محمد بن حسن، الأمالي، بنیاد بعثت. واحد تحقیقات اسلامی، قم: دار الثقافة، 1414ق.#
---، تهذيب الأحكام، علی آخوندی، محمد آخوندی، و حسن خرسان، تهران - ایران: دار الکتب الإسلامیة | مطبعة النعمان | دار صعب |، 1407ق.#
عسکری، حسن بن عبد الله، الفروق فی اللغة، لجنة إحیاء التراث العربی، لبنان - بیروت: دار الآفاق الجديدة، 1400ق.#
عیاشی، محمد بن مسعود، تفسير العيّاشي، 2 ج. تهران - ایران: مکتبة العلمية الاسلامية، 1380ق.#
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم - ایران: مؤسسة دار الهجرة، 1409ق.#
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، لبنان - بیروت: دار الکتب العلمية، 1414ق.#
فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر في غریب الشرح الکبیر للرافعي، ایران - قم: مؤسسة دار الهجرة، 1414ق.#
کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، محمد بن حسن طوسی و حسن مصطفوی، ایران - مشهد مقدس: دانشگاه مشهد. دانشکده الهیات و معارف اسلامی. مرکز تحقیقات و مطالعات، 1409ق.#
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافي، 8 ج. تهران - ایران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.#
مصطفوى، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران - ایران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، چاپ اول، 1368ق.#
مفید، محمد بن محمد، الأمالي، حسین استادولی و علیاکبر غفاری، ایران - قم: كنگره شيخ مفيد، 1413ج.#
---، الإختصاص، علیاکبر غفاری و محمود موسوی زرندی، قم - ایران: جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامي، 1413ب.#
---، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ایران - قم: كنگره شيخ مفيد، 1413الف.#