رویکرد کلام فلسفی فخر رازی دربارة نظام فیض حکما
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
کلید واژه: فخر رازی, مراتب هستی, قدرت مطلق الهی, نظام فیض حکما, ارواح.,
چکیده مقاله :
تحقیق و واکاوی در خصوص آفرینش جهان،از مسائلی است که همواره ذهن حکما و متکلّمین را به خود معطوف کرده است.فلاسفه معتقد به نظام فیض بوده و هندسة جهان را مبتنی بر قاعدة «الواحد لا یصدر عنه الّا الواحد» ترسیم کرده اند و معتقد به واسطه های فیض در جهان آفرینش می باشند. امّا متکلّمین اسلامی در برخورد با نظام فیض حکما به دو گروه تقسیم شده اند: گروهی موافق نظام فیض حکما بوده و گروهی نیز مخالفت خویش با نظام فیض حکما را ابراز نموده اند.از بین متکلّمین اسلامیِ مخالف، فخر رازی، سرسخت ترین مخالفِ نظام فیض حکما به شمار آمده که انتقادات جدّی به اصلِ نظام فیضِ حکما و مبانی آن وارد کرده است.در مقالة حاضر به بررسی نظام آفرینش جهان از منظر فخر رازی پرداخته می شود و دلایل فخر بر نقد نظام فیض حکما و مبانی آن عنوان می گردد. در نهایت نظر مختار فخر رازی در باب مراتب هستی، که عبارت از صدورِ بی واسطة تمام مخلوقاتِ عالَم از ذات اقدس الهی می باشد با توجّه به مبانی مورد پذیرش وی تبیین می گردد و طبقه بندی موجودات، مطابق دیدگاه خاصّ فخر تشریح می‌شود.روش کار در مقالة حاضر توصیفی-تحلیلی می باشد.
In the present article, an attempt is made to discuss the opinion of Fakhr Razi as an Ash'ari professional commentator and theologian on the levels of existence and to explain his theological views. What can be deduced from the study of Fakhr's works is that his works can be divided into philosophical theological works and interpretive works, among which his greatest commentary work, the great commentary, has a theological color and smell. Therefore, Fakhr's beliefs in explaining the levels of existence are mostly discussed with a theological approach, and what we see in this approach is the performance of three actions by Fakhr Razi. First, Fakhr considers absolute creation for the universe to be from God and seeks to prove this point. It seeks to shake these foundations and principles, and third, it proposes the theory of "spirits" as an alternative to the theory of the "peripatetic intellect." Therefore, the author's intention in this article is to explain exactly these three actions of Fakhr Razi in explaining the levels of existence and his violations and abrasions. The working method in the present article is descriptive-analytical and has been done by referring to first-hand sources and Fakhr libraries.
حلبی،علی اصغر،1373 ش،تاریخ علم کلام در ایران و جهان اسلام،چاپ دیبا
رازی، فخرالدین، مباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیّات، 1411، بیدار، قم
ـــــــ ، المطالب العالیه من العلم الالهیه، 1407، دارالکتاب العربی، بیروت
.ـــــــ ، شرح الاشارات و التنبیهات، 1370 ش، مکتبة المرعشی، قم
ـــــــ ، الاربعین فی اصول الدین، 1986 م، مکتبة الکلیّات الازهریه، قاهره
ـــــــ ، التفسیر الکبیر، 1369، دارالمکتبة العلمیه، بیروت
ـــــــ ، سبزواری، سید محمدباقر، فی علم الکلام، 1341، انتشارات دانشگاه تهران
ـــــــ ، لوامع البیّنات شرح اسماءُ الله تعالی، 1406، مکتبة الکلیّة الازهریه، قاهره
ـــــــ ، المحصّل، 1411، دار الرازی، عمان
ـــــــ ، النفس و الروح و شرح قواهما، 1406، افست، تهران
ـــــــ ، لباب الاشارات، 1395، انتشارات مولا
ـــــــ ، رسالة الکمالیه فی الحقایق الالهیة، 1423
فارابی، ابونصر محمد بن محمد، خدیوجم، حسین، 1348، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران
خادمی،عین اله، 1383 ش، دیدگاه متکلّمان مسلمان دربارة نظام فیض،دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی
قاسمی،اعظم و یوسفی،آریا، 1396 ش، فخر رازی خاستگاه کلام فلسفی،جستارهای فلسفة دین.