قیام صدوری ادراک حسی و یقین آوری آن: ارزیابی تأثیر فلسفه رواقی بر ملاصدرا
محورهای موضوعی : کلام اسلامیابراهیم آرش 1 , محسن فهیم 2 * , مجتبی جعفری اشکاوندی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در این تحقیق نظریه ملاصدرا درباره اتحاد حاس و محسوس در ادراک حسی بر اساس موضوع صدوری بودن ادراک حسی و یقین آور بودن آن بررسی شد. اهمیت موضوع از این لحاظ است که ملاصدرا در رابطه با این موضوع، متأثر از نظریه رواقیان بوده، و خود به این موضوع تصریح داشته است. نظریه ملاصدرا درباره معرفت حسی، به فعلیت درآمدن صور محسوسات برای نفس و به فعال بودن نفس حاسه در عالم حسی است. این نوع رویکرد به معرفت به عنوان شکلی هستی شناسانه که رابطه حاس با محسوس را نوعی رابطه تکاملی می داند، متفاوت از نظریه مشائیان است. در نظریه مشائیان، صور محسوسات در نفس مقدمه ای برای معرفت عقلانی از طریق تجرید این صور است. در صورتیکه نزد ملاصدرا نفس در مرتبه حس از این رو که صادر کننده صور محسوسات است، بجای منفعل بودن، فعال است و بنابراین معرفت در این مرحله نیز علمی و یقینی است. ملاصدرا بیان کرده که پیش از او نیز بسیاری متفکران به این قول قائل بوده اند. بنا بر همین گفته، در این تحقیق نظریه معرفت حسی ملاصدرا با نظریه انطباع معرفتی رواقیان تطبیق داده شده است. در نظریه انطباع معرفتی، رواقیان متقدم ادراک حسی را صورت برای مادۀ نفس می دانند که بر آن حک می شود. رواقیان متقدم یقینی بودن انطباع معرفتی را همسنخ بودن آن با نفس می دانند و از آن در جهت تعالی حکمت و اخلاق در افراد سود می برند. نتایج تحقیق نشان دهندۀ توجه ملاصدرا و رواقیان متقدم درباره همسنخ بودن حاس و محسوس و همچنین فعال بودن نفس در ادراک حسی برای بدست دادن معرفت یقینی حسی است. روش انجام تحقیق تحلیل محتوای آراء و نوآوری تحقیق در زمینه بدست دادن امکان گفتگو میان آراء ملاصدرا و فلسفه رواقی متقدم در زمینه معرفت شناسی است.
In this research, Mulla Sadra's theory about the union of sensory and senses in sensory perception was examined based on the issue of the emanation of sensory perception and its certainty. The importance of the issue is in the sense that Mulla Sadra was influenced by the Stoic theory in relation to this issue, and he himself clarified this issue.. Mulla Sadra's theory about sensory knowledge is the actualization of the forms of sensations for the soul and its realization in the sensory world. This kind of approach to knowledge as an ontological form that considers the relationship between the senses and the sensory perceptions as a kind of evolutionary relationship is different from the peripatetic theory. In Peripatetic theory, the forms of sensations in the soul are a prelude to rational knowledge through the abstraction of these forms. According to Mulla Sadra, the soul is active in the level of sense because it is the issuer of forms of sensations instead of being passive and therefore knowledge at this stage is also scientific and certain. Mulla Sadra has stated that, many thinkers before him had believed this promise. Accordingly, in this research Mulla Sadra's theory of sensory knowledge has been matched with the theory of epistemological impression of the early Stoics. In the theory of epistemological impression, the early Stoics consider sensory perception as the face for the matter of the soul on which it is engraved. The early Stoics consider the certainty of an epistemological impression to be synonymous with the soul and use it for the excellence of wisdom and morality in individuals. The results of the research show that Mulla Sadra and the early Stoics paid attention to the homogeneity of the senses and the activity of the soul in sensory perception to obtain sensory certainty. The method of conducting the research is content analysis and innovation of research is the possibility of dialogue between Mulla Sadra's views and early Stoic philosophy in the field of epistemology.