نقد تطبيقي رابطه ايمان و عمل صالح در انديشه سلفيه وهابي و جهادي
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
امیرعباس مهدوی فرد
1
*
,
امید امیدیان
2
1 - دانشگاه قم
2 - قم
کلید واژه: سلفيه وهابي, سلفيه جهادي, ايمان, عمل صالح, سلف,
چکیده مقاله :
علی‌رغم قرابت مباني عام کلامی سلفيان وهابي و جهادي، انكار مدخليت عمل در تحقق ايمان از سوي وهابيت و اصرار بر مدخليت عمل در تحقق ايمان از سوي جهاديون، اين دو گرايش سلفيه معاصر را در مسئله ايمان و كفر در مقابل يكديگر قرار داده است. اين نوشتار با روش تحليل كتابخانه اي پس از تبیین محل نزاع سلفيان وهابي و جهادي، به واكاوي اهم نقدهاي متقابل اين دو جريان سلفي در اين مسئله پرداخته است. تحليل نقدهاي متقابل سلفيان وهابي و جهادي روشن مي دارد كه هر دو گروه ادعاي استناد باورهاي خود به فهم سلف از كتاب و سنت را دارند و در عين حال بر دو موضع كاملا متضاد پافشاري مي-كنند كه همين امر گواه روشني بر تشتت مباني فكري سلفيه معاصر به طور عام و سلفيان وهابي و جهادي به طور خاص است. از سوی دیگر تشبیه جهادیون به خوارج از طرف وهابیون و تشبیه وهابیون به مرجئه از طرف جهادیون به این معناست که بطلان باورهاي خوارج و مرجئه را واضح مي دانند و در نتیجه هر دو جریان اجماع مرکب بر فاسدالعقیده بودن خود دارند. اگرچه مرتبا علماي وهابي، ضمن تبرئه خود از تكفيرگرايي، سلفيان جهادي را بدليل تكفير اهل معصيت، مروج تكفيرگرایی معرفي مي كنند، اما عملكرد تاريخي سلفيه وهابي و جهادي نشان می‌دهد هر دو طيف نوعي از خوارج مسلكي را در مسئله ايمان و كفر اتخاذ کرده و بدون پشتوانه منطقی به تکفیر مسلمین رو آورده‌اند. با این تفاوت که جنس تكفير وهابيت، كفر در امور عبادي فردي و جنس تكفير جهاديون عموما كفر در امور اجتماعي و حكومتي است.
Despite the closeness of the theological foundations of Wahhabi and Jihadist Salafis, the Wahhabism's denial of the inclusion of action in the realization of faith and the jihadists' insistence on the inclusion of action in the realization of faith have placed these two trends of contemporary Salafism against each other in the issue of faith and disbelief. After explaining the place of conflict between Wahhabi and Jihadi Salafis, this article has analyzed the main criticisms of these two Salafi currents in this issue with the method of library analysis. The analysis of the mutual criticisms of Wahhabi and Jihadi Salafists makes it clear that both groups claim to base their beliefs on the Salaf's understanding of the Book and the Sunnah, and at the same time they insist on two completely opposite positions, which is a clear proof of the confusion of intellectual foundations. Contemporary Salafism in general and Wahhabi and Jihadi Salafists in particular. On the other hand, the Wahhabis' comparison of the Jihadists to the Khawarij and the Jihadists' comparison of the Wahhabis to the Marjie means that they clearly understand the invalidity of the Kharijite and Marjie's beliefs, and as a result, both of them have a mixed consensus on their corrupt beliefs. Although Wahhabi scholars, while exonerating themselves from takfirism, often introduce Jihadi Salafis as the promoters of takfirism due to the takfir of the people of sin, but the historical performance of Wahhabi and Jihadi Salafis shows that both spectrums of Kharijites adopted a kind of profession in the issue of faith and disbelief. And they have excommunicated Muslims without logical support. With the difference that the type of takfir of Wahhabism is disbelief in individual religious affairs and the type of takfir of jihadists is generally disbelief in social and governmental affairs.
قرآن كريم
ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحليم، (1423)، تفسير الکامل، بيروت: دارالفکر.
ابن‌کثیر، اسماعيل بن عمر، (1419)، تفسير القرآن العظيم، بيروت: دار الكتب العلمية.
آل شريف، سيد امام، (بی‌تا الف)، العمده فی اعداد العده، بي جا: سايت منبر توحيد و جهاد.
آل شريف، سيد امام، (بی‌تا ب)، الجامع في طلب العلم الشريف، بي جا: سايت منبر توحيد و جهاد.
آلوسي، شهاب الدين، (1415)، روح المعاني، بيروت: دار الكتب العلمية.
بن‌باز، عبدالعزيز، (1420)، مجموع فتاوی و مقالات متنوعه، رياض: دارالقاسم.
بن‌باز، عبدالعزيز، (1414)، المعلوم من واجب العلاقة بين الحاكم و المحكوم، رياض: دارالمنار.
بن‌لادن، اسامه، (2006)، الارشيف الجامع لكلمات و خطابات إمام المجاهدين، بي جا: مكتبة خير أمة الإسلامية.
رفعت، سيد احمد، (1991)، النبی المسلح، لندن: ریاض الریس للکتب و النشر.
سوری، ابو مصعب، (بی‌تا)، دعوة المقاومة الاسلامیة، بي جا: سايت نوربوك.
سيد قطب، ابراهيم، (1413)، فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق.
صنهاجی، ابو جندل، (بی‌تا)، اثر ابن‌‌عباس کفر دون کفر، بي جا: سايت آرشيو.
الظواهری، ايمن، (بی‌تا)، فرسان تحت رأیة النبی، بی جا: مؤسسة السحاب الإعلامية.
اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء، (بی‌تا)، فتاوى اللجنه الدائمة - المجموعة الأولى، رياض: رئاسة إدارة البحوث العلمية والإفتاء.
محمد بن جرير طبري، (بی‌تا)، جامع البيان في تفسير القرآن، مكه: دار التربية والتراث.
عبدالوهاب، محمد، (1418)، کشف الشبهات، ریاض: وزارة الشؤون الإسلامية والأوقاف والدعوة والإرشاد.
محمد قطب، (1410)، منهج علم توحيد، الجزائر: دار البعث للطباعة والنشر.
مدخلی، ربيع هادي، (بی‌تا)، من أصول سيد قطب الباطلة المخالفة لأصول السلف، بي جا: سايت ربيع نت.
مقدسی، ابو محمد، (1420)، إمتاع النظر في كشف شبهات مرجئة العصر، بي جا: جهاد اصدرات غرفه الفجر.
مقدسی، ابو محمد، (بی‌تا)، الرسالة الثلاثينية في التحذير من الغلو في التكفير، بي جا: سايت منبر توحيد جهاد.
نيشابوري، حاكم، (1411)، المستدرك علي الصحيحين، بيروت: دار الكتب العلمية.
نيشابوري، مسلم، (1374)، صحيح مسلم، بيروت: دار إحياء التراث العربي.
صفحات 226 ـ 207
نقد تطبيقي رابطه ايمان و عمل صالح در انديشه سلفيه وهابي و جهادي
اميرعباس مهدوي فرد 1
اميد اميديان 2
چکيده
علی‌رغم قرابت مباني عام کلامی سلفيان وهابي و جهادي، انكار مدخليت عمل در تحقق ايمان از سوي وهابيت و اصرار بر مدخليت عمل در تحقق ايمان از سوي جهاديون، اين دو گرايش سلفيه معاصر را در مسئله ايمان و كفر در مقابل يكديگر قرار داده است. اين نوشتار با روش تحليل كتابخانهاي پس از تبیین محل نزاع سلفيان وهابي و جهادي، به واكاوي اهم نقدهاي متقابل اين دو جريان سلفي در اين مسئله پرداخته است. تحليل نقدهاي متقابل سلفيان وهابي و جهادي روشن ميدارد كه هر دو گروه ادعاي استناد باورهاي خود به فهم سلف از كتاب و سنت را دارند و در عين حال بر دو موضع كاملا متضاد پافشاري ميكنند كه همين امر گواه روشني بر تشتت مباني فكري سلفيه معاصر به طور عام و سلفيان وهابي و جهادي به طور خاص است. از سوی دیگر تشبیه جهادیون به خوارج از طرف وهابیون و تشبیه وهابیون به مرجئه از طرف جهادیون به این معناست که بطلان باورهاي خوارج و مرجئه را واضح ميدانند و در نتیجه هر دو جریان اجماع مرکب بر فاسدالعقیده بودن خود دارند. اگرچه مرتبا علماي وهابي، ضمن تبرئه خود از تكفيرگرايي، سلفيان جهادي را بدليل تكفير اهل معصيت، مروج تكفيرگرایی معرفي ميكنند، اما عملكرد تاريخي سلفيه وهابي و جهادي نشان می‌دهد هر دو طيف نوعي از خوارج مسلكي را در مسئله ايمان و كفر اتخاذ کرده و بدون پشتوانه منطقی به تکفیر مسلمین رو آورده‌اند. با این تفاوت که جنس تكفير وهابيت، كفر در امور عبادي فردي و جنس تكفير جهاديون عموما كفر در امور اجتماعي و حكومتي است.
واژگان کلیدی
[1] . استاديار دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ايران. (نویسنده مسئول)
Email: aa.mahdavifard@qom.ac.ir
[2] . دانشجوي دكتري رشته مدرسي معارف اسلامي گرايش مباني نظري اسلام، دانشگاه قم، قم، ايران.
Email: Omidian.ac@gmail.com
تاریخ دریافت: 30/2/1401 پذیرش نهایی: 27/5/1401