مبانی کلامی نظریه‌ی ولایت فقیه
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
علی شمس
1
(دانشگاه اراک)
کلید واژه: ولایت فقیه, ولایت الهی, ربوبيّت الهي, حکمت الهی, لطف الهی, امامت, علم کلام,
چکیده مقاله :
بر اساس ادله‌ی کلامی، منشأ حاکميت و ولايت، خداوند متعال است، اوست که خالق، مالک، وليّ و ربّ مطلق در عالم است. بر همين اساس هر گونه حاکميت و ولايت از جانب غير خدا باطل، ظلم و تجاوز به حقوق ديگران است، مگر اين که در طول حاکميت خداوند و با اذن او باشد. بعثت انبيا و حفظ خطّ نبوّت به وسیله‌ی امامان معصوم، اين ولایت را متجلّي ساخته است. در عصر غيبت، اين حكمت و لطفْ پابرجاست؛ چرا كه لطف از صفات الهي است و صفات خداوند در طول زمان و در آبستن حوادث، دست خوشِ تغيير و تحوّل نخواهد شد. بنابراين اِعمال اين لطف از سوي خداوند، در زمان غيبت نیز، همانند زمان حضور معصومين لازم و ضروري است؛ و اين جاست كه ضرورت وجود فقها به عنوان نزديك‌ترين افراد به ويژگي‌هاي معصومين، و امين‌ترين افراد در جهت به دست گرفتن عنانِ اسبِ سركشِ قدرتْ، براي حفظ خطّ امامت، شريعت و رهبريِ مردم احساس مي شود و اين نيز لطفي است كه از جانب خداوند ضروري به نظر می‌رسد
According to the theological arguments, guardianship and authority in its origin belongs to Allah SWT. He is the creator, the Lord, the Guardian of the whole existence. Therefor authority or guardianship of anyone else is illicit, unless the one that is permitted by Him. Having authority over others without His permission is regarded to be unacceptable, false, oppression and transgressing other people’s rights. This guardianship of Allah SWT is manifested as a divine Grace by sending of the prophets and is maintained by the infallible Imams. Since divine Grace is one of the attributes of Allah SWT and His attributes are not subject to alteration, this wise Grace is to be constant at the time of occultation as well. Here the necessity of the guardianship of the jurists as the closest people to the attributes of the infallible Imams and the most trustworthy one’s to handle the tempting position of leadership, in order to protect and continue the course of Imamate and guidance, is comprehended. This also seems to be a necessary Grace from Allah SWT.
1. قرآن کریم.
2. اراكي، محسن، (1413ق)، الولاية الالهية و ولاية الفقيه، مجمع¬الفكر الاسلامي، چاپ اوّل، قم.
3. امام خميني، سید روح الله، (بی‌تا)، کتاب البيع، مؤسّسه¬ي اسماعيليان، بی‌چا، قم.
4. ــــــــــ، (1318ق)، المکاسب المحرمة، المطبعة العلميّة، بی‌چا، قم.
5. ــــــــــ، (373ش)، ولايت فقيه، مؤسّسه‌ي تنظيم و نشر آثار امام خميني، چاپ اوّل، تهران.
6. باهنر، محمّدجواد، (1373ش)، مواضع ما در ولايت و رهبري، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ دوم، تهران.
7. جوادي آملي، عبدالله، (1378ش)، ولايت فقيه فقاهت و عدالت، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، قم.
8. حائري، سيّد كاظم، (1399ق)، اساس الحكومة الاسلامية، الدّار الاسلاميّه، چاپ اوّل، بی‌جا.
9. حلبي، ابو‌الصّلاح، (1362ش)، الكافي في الفقه، مكتبة الامام امير المؤمنين، بی‌چا، قم.
10. حلّي، (1419ق)، كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، تحقيق حسن‌زاده آملي، مؤسسة النشر الاسلامي، بی‌چا، قم.
11. ــــــــــ، (1351ش)، ترجمه‌ي ابوالحسن شعراني، چاپ اسلاميّه، بی‌چا، تهران.
12. شهيد ثاني، (1416ق)، مسالک الافهام، مؤسسة المعارف الاسلامية، الطبعة الاولي، قم.
13. شيخ انصاري، (1415ق)، القضاء و الشهادات، مطبعة الباقري، الطبعة الاولي، قم.
14. شیخ مفيد، (1410ق)، المقنعه، مؤسّسه‌ي نشر اسلامي، چاپ دوّم، قم.
15. شیخ صدوق، (1405ق)، کمال الدين و تمام النعمة، مؤسسة النشر الاسلامي، بی‌چا، قم.
16. طباطبایی، سید محمد حسین، (1360ش)، شیعه در اسلام، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، بی‌چا، قم.
17. طبرسي، ابومنصور، (بی‌تا)، الاحتجاج، دار النعمان، بی‌چا، نجف.
18. طوسي، ابوجعفر، (1411ق)، كتاب الغيبة، مؤسّسه¬ي معارف اسلامي، چاپ اوّل، قم.
19. ــــــــــ، (1390ق)، النّهايه فی مجرّد الفقه و الفتاوی، دار الكتاب العربي، چاپ اوّل، بیروت.
20. محقق اردبيلي، (1409ق)، مجمع الفائدة و البرهان، مؤسّسه‌ي نشر اسلامي، چاپ اوّل، قم.
21. مصباح يزدي، محمّدتقي، (1376ش)، آموزش عقايد، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، چاپ پانزدهم، تهران.
22. ــــــــــ، (1372ش)، حكومت اسلامي و ولايت فقيه، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، چاپ دوم، تهران.
23. مطهري، مرتضي، (1373ش)، امامت و رهبري، انتشارات صدرا، بی‌چا، تهران.
منتظري، حسين‌علي، (1378ق)، البدرالزّاهر، چاپخانه‌ي حكمت، بی‌چا، قم.