مناسبات زیدیه و امامیه در دوره آل کیا
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
کلید واژه: گيلان, آل كيا, امامیه, زیدیه,
چکیده مقاله :
زيديه و اماميه از ديرينه ترين مذاهب اسلامي اند و مناسبات میان آنها از همان آغاز شکل گیری این دو گرایشْ وجود داشته است. آگاهي از روابط اين دو مذهب اثرگذار، براي شناخت بهتر تاريخ فكريِ تشيع رهگشاست. در اين نوشتار سعي شده است، تعاملات اجتماعي، سياسي و فرهنگي و نيز تقابل اين دو گروه در دوره حکومت آل کیا بررسي شود. با توجه به فترت سياسي موجود، آل كيا با اتكا به مذهب تشيع زيدي كه خود را متوليان رسمي آن مي ديدند، قدرت رابه دست گرفتند اما با رسمیت یافتن شیعه ی دوازده امامی در ایران از زمان شاه اسماعیل اول، با تغییر گرایش مذهبی، سهم زیادی در گسترش آن در قلمرو خود داشتند. واكاويِ گزارشهاي تاريخي نشانگر اين است كه در اين دوره، همكاري زيديان و اماميان بیشتر در عرصه ی سیاسی، بوده؛ حتی تعارضات هم بیشتر جنبه ی سیاسی دارد.
Shiite Zaidi and most ancient religions of Islam and relations between them from the very beginning of the formation of these two tendencies existed. Understanding the relationship between these two religious influence, for better understanding of the intellectual history of Shi'ism important to give value. In this article we have tried, social interaction, political and cultural, as well as the conflict between these two groups in the reign of Al Kia investigated. According to recess political, Al Kia relying on Shiite Zaydi themselves custodians of the official saw, power to seized but by recognizing Shia Twelver Shi'ism in Iran since the Shah Ismail I, with the change of religious affiliation, contributions much of it in their own territory.
احمدي، حسين.(1384). تالشان، تهران، وزارت امور خارجه.
ابن اسفنديار .(1361) . تاريخ طبرستان، تصحيح عباس اقبال، تهران، پديده.
ابن حوقل ، ابوالقاسم محمد . (1366). سفرنامه ابن حوقل ( ایران در صوره الارض )، ترجمه و تصحیح جعفر شعار ،تهران ،انتشارات امیر کبیر.
ابن عنبه،جمال الدین احمد.(1417ق) .عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب،قم،انصاریان.
باسورث، کلیفورد ادموند.(1395). تاریخ غزنویان ،مترجم حسن انوشه ، تهران، امیر کبیر ، نوبت چاپ هفتم.
پاینده ، محمود . (1357). قیام غریب شاه گیلانی مشهور به عادلشاه در دوره صفویه ، انتشارات سحر .
حافظ ابرو . (1380). زبده التواریخ ، تصحیح سید کمال سید جوادی ، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 4 جلد
الحسینی قمی، قاضی احمد بن شرف الدین.(1359 و 1363). خلاصة التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، تهران، دانشگاه تهران، ج 1و2.
الحسینی، خورشاه بن قباد.(1379). تاریخ ایلچی نظام شاه، تصحیح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه دا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
خواندمیر،غیاث الدین بن همام الدین الحسینی.(1362). تاریخ حبیب السیر،زیر نظر محمد دبیر ،تهران،خیام.
جعفریان، رسول.(1387). اطلس شیعه، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
خنجی اصفهانی ، فضل الله روزبهان . (1382). تاریخ عالم آرای امینی ، تصحیح محمد اکبر عشیق ، تهران ، انتشارات میراث مکتوب .
خوافی ، فصیح . (1386). مجمل فصیحی ، تصحیح سید محسن ناجی نصرآبادی ، تهران ، انتشارات اساطیر . 3 جلد .
جمعى از نويسندگان.(1388). تاريخ تشيع،ج 2.
دینوری ، ابو حنیفه احمد بن داود . (1368) .اَخبارُ الطّوال ، ترجمه محمود مهدوی دامغانی ، تهران ، نشر نی .
رابینو، هـ . ل.(1369) .فرمانروایان گیلان، ترجمه جکتاجی و رضا مدنی، رشت، گیلکان.
رابینو .(1374). ولایت دارالمرز ایران گیلان، ترجمه جعفر خمامی زاده ، رشت، طاعتی. چ4 .
ستوده، منوچهر.(1351).از آستارا تا استرآباد، تهران، انجمن آثار ملی،ج 2.
سجادی، صادق.(1369). «خان احمد خان گیلانی»، گیلان نامه، مجموعه مقالات گیلان شناسی، به کوشش جکتاجی، رشت، طاعتی، ج 2.
شیروانی ، میرزا زین العابدین . (1339). ریاض السیاحه ، تصحیح و مقابله اصغر حامد ربانی ، تهران ، انتشارات سعدی .
شبانکاره ای ، محمد بن علی بن محمد . (1363). مجمع الانساب ، تصحیح میر هاشم محدث ، تهران ، انتشارات امیر کبیر .
شريعتي فوكلايي، حسن.(1388). حكومت شيعي ال كيا در گيلان، قم، مؤسسه شیعه‌شناسی.
شوشتری، قاضی سید نورالله. (1377). مجالس المؤمنین، تهران، کتاب فروشی اسلامیه، ج 1 و 2.
نویسنده نامعلوم ،عالم آرای شاه طهماسب.(1370) کوشش ایرج افشار، تهران، دنیای کتاب.
عالم آرای صفوی.(1362). به کوشش یدالله شکری، تهران، اطلاعات.
غفاری قزوینی، احمد. (1343).تاریخ جهان آرا، کوشش مجتبی مینوی، تهران، حافظ.
فرهنگ مهر ، محمود. (1369). بررسی جمعیت گیلان ، انتشارات پاژنگ .
فومنی، عبدالفتاح.(1350). تاریخ گیلان، تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
قزوینی، رازی، عبدالجلیل.(1371).کتاب النقص معروف به بعض مثالب النواصب فی نقص بعض فضایع الروافض،مقدمه و تعلیق جلال الدین حسینی ارموی، بی جا،بی نا.
کسروی ، احمد . (1377). شهریاران گمنام ، انتشارات جامی .
لاهیجی، علی بن شمس الدین.(1352). تاریخ خانی، تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
مجد، مصطفی.(1380). مرعشیان در تاریخ ایران، تهران، رسانش،1380.
مرعشی، میر تیمور.(1364). خاندان مرعشی مازندران، تصحیح منوچهر ستوده، تهران، اطلاعات.
مرعشی، سید ظهیرالدین.(1364). گیلان و دیلمستان، تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده، تهران اطلاعات، چ2.
-------- .(1368).طبرستان، رویان و مازندران، کوشش محمد تسبیحی، تهران، شرق.
مستوفی ، حمدالله . (1364). تاریخ گزیده ، به اهتمام عبدالحسین نوائی ، تهران، انتشارات امیر کبیر .
مقدسی ، ابو عبدالله محمدبن احمد . (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم ، ترجمه علینقی منزوی ، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران .
منزوی ، علینقی . (1369). « خاندان کارکیا در گیلان » ، گیلان نامه ( مجموعه مقالات گیلان شناسی ) جلد2 .
میرابوالقاسمی، محمدتقی.(1354). «وقفنامه سوهان» ، تهران، فرهنگ ایران زمین، چاپ دوم،ج 11و12.
مؤلف گمنام.(1364) . تاریخ جهانگشای خاقان، تصحیح الله مضطردتا، اسلام‌آباد، بنیاد فرهنگی ایران و پاکستان.
نوایی، عبدالحسین (اهتمام).(1350). شاه تهماسب صفوی (مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی، همراه با یادداشت های تفضیلی)، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
نوزاد، فریدون.(1373). نامه های خان احمد خان گیلانی، تهران، بنیاد موقوفات محمود افشار.
نویدی، زین العابدین علی عبدی بیک شیرازی.(1369). تکملة الاخبار تاریخ صفویه از آغاز تا 978 هجری، مقدمه و تصحیح و تعلیقات عبدالحسین نوائی، تهران، نی.
واله اصفهانی، محمدیوسف.(1372).خلد برین( ایران در روزگار صفویان)، به کوشش میر هاشم محدث،تهران، بنیاد موقوفاتی دکتر محمود افشار.