بررسی تطبیقی ریاضت و تهذیب نفس در اسلام با ادیان هند و آئین بودا
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
امید صادق پور
1
(دانشجوی دکترای تاریخ اسلام، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
رضا شعبانی
2
(دانشگاه آزاد اسلامی تهران)
سینا فروزش
3
(استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران )
کلید واژه: ادیان هند, بودا, ریاضت, قرآن, نهج البلاغه, رهبانیت, تهذیب نفس,
چکیده مقاله :
یکی از پدیده های مشترک ادیان بزرگ جهان، توصیه و سفارش آنها به سلوک زاهدانه و مراقبه نفس است. ریاضت و تحقیر دنیا و پرهیز از لذائذ دنیوی از مشخصات بارز ادیان و مکاتب هندی و آئین بوداست. از طرفی در تعالیم و آموزهای اسلامی هم توصیه هایی به مسلمانان برای مراقبه نفس و خودسازی وجود دارد. مقاله حاضر به شیوه توصیفی، تحلیلی، به بررسی مقایسه ای ریاضت و تهذیب نفس در تعالیم اسلامی با مکاتب فلسفی هند و آئین بودا می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ادیان غیرتوحیدی هند و آئین بودا هم نظیر آموزه های اسلامی، تعالیمی را جهت تهذیب و تربیت انسان برای زندگی فردی، اجتماعی و رساندن او به سعادت، به پیروان خود توصیه نموده اند و شباهت هایی هم در برخی موارد میان آموزه های آنها وجود دارد، بخصوص آئین بودا که برای رساندن انسان به آرامش، برگزیدن یک راه میانه را بین بهره گیری از دنیا و ترک آن پیشنهاد می کند و از مکافات عمل سخن می گوید اما به علت اختلاف در جهان بینی، انگیزه و روح حاکم بر این اعمال در دو مکتب، بسیار باهمدیگر متفاوت است.
One of the common Phenomena of grand religions in world is their recommendation and instruction about ascetic conduct and self edification. One of the sensible characteristics of Hindu doctrines and Buddhism ethic is ascesis and universe humiliation and abstinence of secular pleasures. On the other hand, there are some recommendations about self edification to muslims in Nahj Al-Balagheh”s trainings and courses.this article proceeds the comparative studying of ascesis and self edification in nahj Al-Balagheh with philosophic doctrines in india and Buddhism ethic in an analytical and descriptive method.The results of this research show that like the Nahj Al-Balagheh ”s courses, no -theist religions and Buddhism ethic have suggest some doctrines for human cultivation and edification in individual and social life. Moreover, there are some similarities among their courses, specially Buddhism- ethic which suggests a middle way between the universe efficiency and its abandonment for human tranguility. This ethic also talks about action atonement, but due to the variation in seeing world,motivation and spirit goveming the actions in these two doctrines, thay are different from each other.
1. قرآن کریم.
2. ابوالقاسمی، سیده مریم. ( 1389 ) « بررسی تطبیقی عرفان ایرانی با ادیان و مکاتب فلسفی هند» فصلنامه تحقیقات دانشگاه الزهرا، سال هفتم، شماره 14، صص 148-115.
3. آزادیان، مصطفی. ( 1390 ) « اخلاق بودایی، مبانی و ساحت ها » مجله معرفت ادیان، سال دوم، ش 2، صص 143- 168.
4. اسدعلیزاده، اکبر ( 1383 ) « کسب توانائیهای روحی از راه ریاضت » مجله مبلغان، شماره 61، صص 74-70.
5. پاشایی، عسکر. (1383 ) چنین گوید او ( ایتی ووتکه) چاپ اول، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
6. توفیقی، حسین. ( 1394 ) آشنایی با ادیان بزرگ، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات سمت
7. خدادادیان، اردشیر. ( 1376 ) تاریخ ایران باستان ( آریایی ها و مادها )، چاپ اول، تهران: انتشارات اصالت تنشیر.
8. خواجه گیر، علیرضا و کمالی، زینب ( 1395 ) « مراتب شناخت در عرفان مولوی و آئین بودا »، فصلنامه علمی-پژوهشی ادبیات عرفانی زبان و ادب فارسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، سال دوم، شماره 3، صص 15-27.
9. داراشکوه، محمد. ( 1359 ) بهگودگیتا، تصحیح دکتر محمدعلی موحد، تهران: انتشارات خوارزمی.
10. دشتی، محمد. ( 1385 ) . ترجمه نهج البلاغه، چاپ دوم، تهران: انتشارات دارالفکر.
11. شایگان، داریوش. ( 1362 ) ادیان و مکتب های فلسفی هند، چاپ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
12. صادقی علوی، محمود. ( 1394 ) تاریخ اسلام در شبه قاره هند، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
13. طباطبایی، محمد حسین. ( 1363 ) المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
14. عدلی، محمدرضا ( 1390 ) « قوانین و آئین پاتیمکهه در رهبانیت بودایی» پژوهشنامه ادیان، سال پنجم، شماره 9، صص 69-85.
15. کازینز، ال. اس. ( 1384 ) . آئین بودا، ترجمه علیرضا شجاعی، چاپ اول، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
16. کریدرز، مایکل. ( 1373 ) بودا ، ترجمه علی محمد حق شناس، چاپ دوم ، تهران: انتشارات طرح نو.
17. مبلغی آبادانی، عبدالله. ( 1373 ) تاریخ ادیان و مذاهب جهان، جلد اول، قم: انتشارات منطق.
18. مجلسی، محمدباقر. ( 1404 ق ) بحارالانوار، جلد 8، بیروت: انطباعات موسسه الوفا.
19. مطهری، مرتضی. ( 1382 ) خدمات متقابل اسلام و ایران، چاپ سی و یکم، تهران: انتشارات صدرا.
20. ناس. جان بایر. ( 1387) تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تصحیح پرویز اتابکی ، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
21. هینلز، جان راسل. ( 1385 ) راهنمای ادیان زنده جهان، ترجمه دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، قم: انتشارات بوستان.
22. هیوم، رابرت. ( 1373 ) ادیان زنده جهان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، چاپ سوم ، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
23. یاری، سیاوش. ( 1388 ) تاریخ اسلام در هند، چاپ اول، قم: نشر ادیان.