واکاوی مبانی کلامی حجیت ظن مطلق درعلم اصول فقه
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
هرمز اسدی کوه باد
1
(آزاد اسلامی رامهرمز)
کلید واژه: حجیت ظن مطلق, مبانی‌کلامی, علم‌اصول, علم‌وعلمی, انسداد حکومتی و کشفی,
چکیده مقاله :
مبحث حجیت ظن مطلق در عصر غیبت از موضوعات کاربردی است که دراجتهاد و استنباط احکام نقش بسزایی دارد و به مثابه معرکه الاراء دربین اصولیین از زمان های سابق بوده وهست، و از آنجایی که این مسئله برزخ میان کلام و اصول فقه است، ضرورت ایجاب نمود که مبانی کلامی این مسئله در اصول فقه به جهت تقویت حجیت ظن مطلق واکاوی شود؛ ازاین رو این نوشتار با بررسی سه مبنا از مبانی مهم کلامی، یعنی حسن و قبح عقلی، جامعیت اسلام و جاودانگی احکام اسلام در صدد تحلیل و تطبیق آن با حجیت ظن مطلق در علم اصول فقه بوده و با روش توصیفی- تحلیلی که این در این نوشتار دنبال شده، دستاورد آن عبارت است از حجیت بی قید و شرط ظن مطلق، بویژه در زمانی که دست امت از امام معصوم کوتاه است و ما در زمان انسداد به سر می بریم..
The issue of the theological principles of the authority of absolute suspicion in the Occultation is one of the practical issues with a significant role in ijtihad and inference of rulings and has been and is as a battle of opinion among the Usulis, and since this issue is the boundary between theology and the principles of jurisprudence, necessitated that the theological foundations of this issue be examined in the principles of jurisprudence in order to strengthen the authority of absolute suspicion; Therefore, the current paper aims at investigating the authority of absolute suspicion in the science of the principles of jurisprudence. This is a descriptive-analytical paper. The findings indicate the unconditional authority of absolute suspicion, especially when the Ummah is deprived of the presence of the Infallible Imam.
قرآن کریم
شیخ مفید،محمدابن نعمان (413)تصحیح اعتقادات الامامیه، قم ،کنگره
تفتازانی،سعدالدین (793)شرح المقاصد،قم چاپ اول،شریف رضی
طوسی ،نصیرالدین، (672)تجریدالاعتقاد،قم،نشراسلامی
طبرسی،ابومنصور،(548)احتجاج،تهران،اسلامیه
صدوق،محمد بن علی بن بابویه،(1371ش)اعتقادات،ترجنه سید محمد علی حسنی،تهران ،انتشارات رضوی
علامه حلی،حسن بن یوسف بن مطهر،(726)کشف المراد فی شرح التجرید الاعتقاد،قم،نشر اسلامی
انصاری،شیخ مرتضی،(1420ق)فرائد الاصول، قم ،مجمع الفکر الاسلامی
مظفر،محمدرضا،(1395ش)اصول الفقه،قم،مرکز مدیریت حوزه علمیه
علامه حیدری،سید علی نقی،(1412ه.ق)اصول الاستنباط،قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه
ایجی،عضدالدین عدالرحمن،(1412ه)،المواقف و شرحها ،قم،انتشارات الشریف رضی
ابن خلدون،عبدالرحمن،(1398)مقدمه،تهران،دارالعلم بیروت
شیخ صدوق،محمد بن باویه،(386)،التوحید،قم،نشر اسلامی
شیخ مفید،محمدبن نعمان،(413)،الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد،قم، کنگره شیخ مفید
طوسی،نصیرالدین،(672)،آغاز و انجام ،تهران،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
ولایی،عیسی،(1387)،فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول،تهران ،نشر نی
هیثم ،هلال،(1424ق)معجم مصطلح الاصول،بیروت،دارالجلیل
موسوی خمینی،روح اله،(1388)اجتهاد و تقلید،ترجمه وهاب دانش پژوه،تهران، چاپ و نشر.
گرجی،ابولقاسم (1375)،تاریخ فقه و فقهاء،چاپ اول،تهران،انتشارات سمت
فیض،علیرضا،(1391)،مبادی فقه و اصول،چاپ بیست وسوم،تهران،موسسه انتشارات دانشگاه تهران
سبحانی،جعفر،(1424)،الاسلام و متطلبات الاصل اودوره الزمان و المکان فی الاستنباط،قم موسسه الامام الصادق(ع)
جناتی،محمد ابراهیم،(1374)،ادوار فقه و کیفیت بیان آن ،تهران،سازمان انتشارات کیهان
محمد ،یحیی،(1387)،درامدی برفهم روش مند اسلام ،ترجمه سید ابوالقاسم حسینی ژرفا،تهران ،پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
مهدوی ،اصغر آقا ،(1389)،مبانی نقش زمان و مکان در استنباط احکام از دیدگاه امام خمینی و شهید صدر ،تهران، دانشگاه امام صادق (ع)
طوسی ،ابوجعفر،(1351)،شرح العبارات المصطلحه عندالمتکلمین،تحقیق محمد تقی دانش پژوه ، مشهد،الذکری الالفیه للشیخ المفید
مطهری ،مرتضی،اشنایی با علوم اسلامی (کلام و عرفان )،انتشارات صدرا
حلی، ابو القاسم نجم الدین، جعفر بن الحسن (محقق حلی) شرائع الاسلام ، انتشارات استقلال
نجفی، شیخ محمّدحسن جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، دارالکت بالاسلامیۀ، چاپ چهارم1373
نجفی، محمّدحسن، مقال ۀ نگاهی به مبانی وجوه شرعی در حاکمیت فقیه، فصلنامه فقه، شمارۀ3
قمی، ابوالقاسم گیلانی (محقّق قمی) ، قوانین المحکمۀ، به اهتمام استادعلی تبریزی1303
ﺮﺟﺎﻧﯽ، ﻋﻠﯽ،1370 ، ﺷﺮح اﻟﻤﻮاﻗﻒ، ﻗﻢ، اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﺮﯾﻒ رﺿﯽ.
ﺣﻠﯽ، ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﯾﻮﺳﻒ (ﻋﻼﻣﻪ ﺣﻠﯽ)، 1360، ﮐﺸﻒ اﻟﻔﻮاﺋﺪ، ﺗﺒﺮﯾﺰ، اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﮑﺘﺐ اﺳﻼم.
ــــــــــــــ ، 1407اﻟﻒ، ﮐﺸﻒ اﻟﻤﺮاد ﻓﯽ ﺷﺮح ﺗﺠﺮﯾﺪ اﻻﻋﺘﻘﺎد، ﻗﻢ ، اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎﻣﻌﻪ
ــــــــــــــ ، 1407، ﻧﻬﺞ اﻟﺤﻖ و ﮐﺸﻒ اﻟﺼﺪق، ﻗﻢ، داراﻟﻬﺠﺮة.
ﻓﯿﻮﻣﯽ، اﺣﻤﺪ،1347 ، اﻟﻤﺼﺒﺎح اﻟﻤﻨﯿﺮ، ﺑﯽ ﺟﺎ.
ﻗﻮﺷﭽﯽ، ﺑﯽ ﺗﺎ، ﺷﺮح ﻗﻮﺷﭽﯽ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﯾﺪ اﻻﻋﺘﻘﺎد، ﺑﯽ ﺟﺎ.
ﮐﺎﻇﻤﯽ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ، ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ، 1406، ﻓﻮاﺋﺪ اﻻﺻﻮل )ﺗﻘﺮﯾﺮات ﻣﺮﺣﻮم آﯾﮥ اﷲ ﻣﯿﺮزا
ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﻧﺎﺋﯿﻨﯽ(، ﻗﻢ، اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﯿﻦ.
ﮐﻼﻧﺘﺮي، اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ، ﺑﯽ ﺗﺎ، ﻣﻄﺎرح اﻻﻧﻈﺎر )ﺗﻘﺮﯾﺮات درس ﻣﺮﺣﻮم ﺷﯿﺦ اﻋﻈﻢ اﻧﺼﺎري(،
ﻣﻈﻔﺮ، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ،1373 ، اﺻﻮل اﻟﻔﻘﻪ، ﻗﻢ، اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯿﺎن.
ﻣﻘﺮﯾﺰي، اﺣﻤﺪ، ﺑﯽ ﺗﺎ، اﻟﻤﻮاﻋﻆ و اﻻﻋﺘﺒﺎر، ﺑﯿﺮوت، دار ﺻﺎدر.
ﻫﻤﺪاﻧﯽ اﺳﺪآﺑﺎدي، ﻗﺎﺿﯽ ﻋﺒﺪاﻟﺠﺒﺎر، 2001، ﺷﺮح اﻻﺻﻮل اﻟﺨﻤﺴﻪ، ﺑﯿﺮوت، اﻧﺘﺸﺎرات
ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ, ﻣﺤﻤد حسین، فرازهایی از اسلام , ﺑﯽﺗﺎ.
هادی خسرو شاهی، اسلام، دین آینده و جهان، قم، انتشارات نسل جوان، 1351
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، تهران.