مسئلۀ عصمت پیامبران از گناه از مسائلی است که نقشی بهسزا در اثبات یا انکار دیگر عقاید دینی دارد؛ از اینرو، همواره یکی از دغدغههای فکری مسلمانان بوده وهست. نظر به اهمیت این مسئله، قرآن کریم نیز به آن پرداخته است. در این میان، برخی متفکران غیر مسلمان، آیات قرآن را دلیلی چکیده کامل
مسئلۀ عصمت پیامبران از گناه از مسائلی است که نقشی بهسزا در اثبات یا انکار دیگر عقاید دینی دارد؛ از اینرو، همواره یکی از دغدغههای فکری مسلمانان بوده وهست. نظر به اهمیت این مسئله، قرآن کریم نیز به آن پرداخته است. در این میان، برخی متفکران غیر مسلمان، آیات قرآن را دلیلی بر انکار عصمت پیامبران پنداشتهاند؛ در حالیکه اغلب دانشمندان مسلمان آیات یادشده را توجیهی قابل قبول کردهاند. در این میان، برخی از عالمان مسلمان نیز با ارائۀ آیاتی چند از قرآن، به اثبات عصمت پیامبران از گناه همت گماشتهاند. ما در این نوشتار به دنبال بررسی مهمترین آیاتی هستیم که به آنها برای اثبات عصمت پیامبران از گناه استناد شده است. در این میان، از میان متفکران مسلمان، علامه طباطبایی با روش تفسیری قرآن به قرآن، به طور مستقل به اثبات عصمت پیامبران از گناه پرداخته است؛ از اینرو، محوریت این نوشتار، بررسی دیدگاه این متفکر بزرگ است، هرچند در مواردی نیز به دیدگاه دیگر متفکران استناد کردهایم. بر اساس مهمترین یافتههای این تحقیق، عصمت پیامبران از گناه، تنها بر اساس برخی آیات قرآن کریم، قابل اثبات است و اغلب آیات مورد استناد در این باره، توانایی اثبات چنین آموزهای را ندارند.
پرونده مقاله
جايگاه ويژه و گستردگي فضايل حضرت فاطمه زهرا در قرآن و احاديث بسيار چشمگير است. این مقاله با تبيين، تحليل و نقد ديدگاههاي دانشمندان اهل تسنن و شيعه در زمينه حدیث «فاطمةُ بَضعَةٌ مِنّی» كه به صورتهاي گوناگون در جوامع روايي اهل تسنن و شيعه از پيامبر اكرم نقل شده است، ب چکیده کامل
جايگاه ويژه و گستردگي فضايل حضرت فاطمه زهرا در قرآن و احاديث بسيار چشمگير است. این مقاله با تبيين، تحليل و نقد ديدگاههاي دانشمندان اهل تسنن و شيعه در زمينه حدیث «فاطمةُ بَضعَةٌ مِنّی» كه به صورتهاي گوناگون در جوامع روايي اهل تسنن و شيعه از پيامبر اكرم نقل شده است، به اثبات و تبيين گسترده و قلمرو عصمت فاطمه زهرا پرداخته و به این نتیجه دستیافته است که از میان تفسیرها و خوانشهای گوناگون از این حدیث، برمیآید که فاطمه زهرا در تمامی کمالات به جز نبوت و رسالت وارث کمالات نبوی است و با توجّه به پس گزارههای متعدّد حدیث نه تنها از این حدیث، عصمت فاطمه زهرا از گناه و انجام عمل مکروه و ترک اولی که عصمت آن حضرت از هر گونه تمايل و صفت نفساني ناپسند كه مورد خشنودي خداوند نيست، اثبات ميگردد
پرونده مقاله
پژوهش در باب فقه امامیه و کلام شیعه، از دیرباز در میان اهل سنت طرفدارانی داشته است، چنان که متکلم معتزلی؛ قاضی عبدالجبار در کتب خود از جمله المغنی، به نقد آرای امامیه پرداخته است. از همان دوران، شیعه با استقبال از این متون، ضمن احترام به نویسنده، به نقد آنها اقدام کرده؛ چکیده کامل
پژوهش در باب فقه امامیه و کلام شیعه، از دیرباز در میان اهل سنت طرفدارانی داشته است، چنان که متکلم معتزلی؛ قاضی عبدالجبار در کتب خود از جمله المغنی، به نقد آرای امامیه پرداخته است. از همان دوران، شیعه با استقبال از این متون، ضمن احترام به نویسنده، به نقد آنها اقدام کرده؛ شرح یا ردیه نوشته است. چنانکه سیدمرتضی در آثار خویش، به این شبهات پاسخ گفته است. در عصر کنونی که تقریب مذاهب در کشورهای اسلامی به عنوان اصلی اخلاقی و دینی پذیرفته شده است، این جدل های مذهبی جای خود را به یافتن موارد مشترک در اصول عقاید و تأکید بر آنها داده است. در عربستان سعودی، جریانات فکری وهابی، که اعتقادی به تقریب مذاهب ندارند، با حمایت جدی حاکمیت، ناجوانمردانهترین اتهامات را به مذهب شیعه وارد می کنند و شبهاتی مطرح می نمایند که از اساس، رنگ و بوی سفسطی دارد. کتاب اصول مذهب الشیعه الامامیه اثنی عشریه، رساله دکتری تخصصی ناصر القفاری از علمای وهابی سعودی، همچنان که از نام کتاب پیداست، به بررسی بنیادهای فکری و فرهنگی و دینی شیعه پرداخته است. نگارنده، با توجه به شبهه مطرح شده در باب «عصمت» در کتاب مذکور، کوشیده است با آرای دو تن از متکلمان شیعه مذهب؛ سیدمرتضی و جرجانی به این شبهه، پاسخ دهد. با توجه به اینکه آرای جرجانی در کتاب قفاری ذکر نشده است و گویا از وجود وی بی خبر بوده، این مقاله، نخستین مقالهای است که بر اساس آرای مطرح شده در باب عقائد شیعه در کتب فارسی کهن را به عنوان اساس پاسخ گویی به شبهات علمای وهابی در کنار کتب عربی برگزیده است. در این مقاله علاوه بر آرای این دو بزرگوار شیعه، از آرای سایر فقها و متکلمان شیعه نیز ذکر شده است.
پرونده مقاله
یکی از مسائلی که درباره پیامبر بحث می کنند، عصمت پیامبراسلام(ص)است. اگرچه درمباحث اعتقادی وکلامی دارای قدمت می باشد، اما از مهمترین مباحث کلام اسلامی دربین متکلمان و مفسران مسلمان بوده است. عده ای از علماء عصمت پیامبر را در قبل و بعد از بعثت ضروری میدانند ولی عده ای دیگ چکیده کامل
یکی از مسائلی که درباره پیامبر بحث می کنند، عصمت پیامبراسلام(ص)است. اگرچه درمباحث اعتقادی وکلامی دارای قدمت می باشد، اما از مهمترین مباحث کلام اسلامی دربین متکلمان و مفسران مسلمان بوده است. عده ای از علماء عصمت پیامبر را در قبل و بعد از بعثت ضروری میدانند ولی عده ای دیگر آن را شرط نمی دانند.
دراین پژوهش کلیاتی درمقوله عصمت،تعریف مسأله، پیشینه عصمت، طرح پرسشهاي اصلی و فرعی، حدود ، فرضیات، اهداف وروش پژوهش مطرح گردیده است. سپس به مبانی نظری تحقیق شامل زندگی علمي علامه طباطبایی وفخر رازی، ادبیات تحقیق شامل واژه شناسی عصمت، معنای لغوی واصطلاحی عصمت، عصمت درقرآن، عصمت ازدیدگاه دومفسرپرداخته شده است. منشأ ومراتب عصمت ازدیدگاه دومفسرشيعه وسني به بحث گذاشته شده است.
و همچنين دلایل لزوم عصمت پیامبر اسلام ازديدگاه آنان با استناد به آیات قرآن کریم بيان شده ومقایسه ای بین دو دیدگاه مطرح گردیده است. ودرپايان نيزمهمترین دلایل درباره مسأله سهو ونسيان نسبت به پیامبر اسلام وديدگاه علامه طباطبايي و فخررازي نيز طرح گرديده است.
پرونده مقاله
مقاله حاضر در پی آن است تا مسئله عصمت انبیاء را ازمنظر علامه طباطبایی (ره) با محوریت تفسیرگرانسنگ المیزان، تبیین ودیدگاه این مفسر بزرگ امامیه در این راستا را تشریح نماید. مفسر بزرگوار مسأله عصمت راازدومنظر دنبال کرده است: یکی ازمنظر دلالت آیات قرآن کریم ودیگری ازمنظرش چکیده کامل
مقاله حاضر در پی آن است تا مسئله عصمت انبیاء را ازمنظر علامه طباطبایی (ره) با محوریت تفسیرگرانسنگ المیزان، تبیین ودیدگاه این مفسر بزرگ امامیه در این راستا را تشریح نماید. مفسر بزرگوار مسأله عصمت راازدومنظر دنبال کرده است: یکی ازمنظر دلالت آیات قرآن کریم ودیگری ازمنظرشبهاتی که با خدشه وارد کردن به دلالت آیات نسبت به عصمت انبیاء مطرح شده است. ازنظرعلامه طباطبایی آیه های:فتح: 1و2، توبه :32، ص : 82و 83.، نساء: 64 ، احزاب: 33، انبیاء: 27-26 ،دلالت روشن برعصمت انبیاء دارندوشبهاتی که برخی بر آیات یاد شده وارد کرده ویا آیات دیگری برای نفی ونقص عصمت مطرح کرده اند، مردود است. روش پژوهشی در این مقاله توضیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانهای میباشد
پرونده مقاله
اثبات امامت حضرت علی ع بواسطه قول و فعل حضرت زهراء س معصومه هدف مقاله بوده که ادله افضلیت و علم یا عصمت را نیز شامل است لذا عصمت حضرت زهراء س و همچنین ضرورت اطاعت امام حق بنابر حدیث «من مات ولم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه» از پیش فرض های این مقاله است. مدعای مقاله ب چکیده کامل
اثبات امامت حضرت علی ع بواسطه قول و فعل حضرت زهراء س معصومه هدف مقاله بوده که ادله افضلیت و علم یا عصمت را نیز شامل است لذا عصمت حضرت زهراء س و همچنین ضرورت اطاعت امام حق بنابر حدیث «من مات ولم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه» از پیش فرض های این مقاله است. مدعای مقاله با دو قیاس استثنایی و اقترانی ثابت شده و در هر قیاس مقدمهای بدیهی و مقدمه دیگر محل بحث است.
اما در قیاس استثنایی با نفی قابلیت مدعیان خلافت برای جانشینی پیامبر و بنابر ضرورت در تحت ولایت امام حق بودن، امامت حضرت علی ع برای ایشان ثابت خواهد بود. اما در قیاس اقترانی با نقل روایات و بیان ملاکات خلافت و با سیره عملی، توسط حضرت زهراء س امامت حضرت علی ع ثابت شده است.
پرونده مقاله
شناخت و امکان تحقق وحی از کهنترین مباحث قرآنی، دینی و کلامی است که اندیشمندان فِرَق اسلامی و همچنین غیر مسلمانان به آن پرداختهاند. از این رو تحلیل و نقد تعریفهای متنوعی که پیرامون وحی ارائه شده است، ضرورت مییابد؛ که البته هدفی است که نوشتار حاضر دنبال مینماید. نخست چکیده کامل
شناخت و امکان تحقق وحی از کهنترین مباحث قرآنی، دینی و کلامی است که اندیشمندان فِرَق اسلامی و همچنین غیر مسلمانان به آن پرداختهاند. از این رو تحلیل و نقد تعریفهای متنوعی که پیرامون وحی ارائه شده است، ضرورت مییابد؛ که البته هدفی است که نوشتار حاضر دنبال مینماید. نخست امکان وحی با بازشناسی پیش نیازهای شناخت آن مانند انسانشناسی و پیامبرشناسی انجام گرفته است. پس از آن شاخصههای ظرف نزول وحی یعنی عناصر سازندهی ساختار نبوت که عبارتند از اعجاز، علم و عصمت بررسی گردیده است. بررسی سه محور گفتگوی اثباتی و انکاری و تحمیلی پیرامون تعاریف وحی نیز از نظر پنهان نمانده است که با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی برای مورد ارزیابی قرار گرفته است. تحلیل مسأله نشان میدهد که مقوله وحی با مفاهیمی چون تجربه دینی بهکلی متفاوت است. به علاوه نبوغ بشر نمیتواند او را از رابطه وحیانی بینیاز نماید. بنابراین وحی فقط با تحقق کامل عناصر سازنده نبوت حاصل خواهد شد.
پرونده مقاله
به باور اماميه، امام حجت، برگزيده و منصوب خدا براي هدايت بشر است. از اين رو ضرورتا ويژگي¬هاي دارد كه درعين حال كه او را از مرتبه بنده و مخلوق بودن خداوند خارج نمي سازد او را از افراد عادي بشر متفاوت مي¬سازد. از مهم ترين اين ويژگي¬ها مصونيت از هرگونه گناه و خطا است كه در چکیده کامل
به باور اماميه، امام حجت، برگزيده و منصوب خدا براي هدايت بشر است. از اين رو ضرورتا ويژگي¬هاي دارد كه درعين حال كه او را از مرتبه بنده و مخلوق بودن خداوند خارج نمي سازد او را از افراد عادي بشر متفاوت مي¬سازد. از مهم ترين اين ويژگي¬ها مصونيت از هرگونه گناه و خطا است كه در اصطلاح علم كلام از آن به عصمت ياد مي شود؛ زيرا خطاي امام او را از حجيت مي¬اندازد و با حكمت و عدالت خداوند منافات دارد.همچنين از ديگر لوازم شأن امامت، علم كامل و گسترده او است. در اين ميان گاه خداوند در مواردي مصلحت مي¬بيند كه امام را از غيب و بواطن امور آگاه كند. اين آموزه¬ها همه برگرفته از آيات قرآن و مضامين معتبر روايي است كه در متن مقاله به آن اشاره خواهد شد. روش این مقاله بصورت تحلیلی-توصیفی است وخواهیم گفت: غلو شمردن صفات و ویژگی های فرابشری معصومین(ع)، ناشي از عدم توجه به دقائق و ظرايفي است كه در اين اتصاف و در معيارهاي غلو وجود دارد. ونویسنده در این مقاله با معناي دقيقي که از مفهوم فوق بشري بودن صفات ارائه داده،خواهد گفت،که اگراسناد امور،بصورت ذاتی،نسبت به انسان غیرممکن باشد، مثل الوهيت، تجرد و استقلال تام، حلول خدا و اتحادش با انسان، غلو است؛ اما امور خارق¬العاده¬اي كه ذاتا ممكن و طبق شواهد و مستندات - گرچه به ندرت - واقع شده است، غلو نیست، و می توان آن را از صفات فوق بشری ائمه(ع)قلمداد کرد.
پرونده مقاله
اندیشه و اعتقاد به بقاء روح و حیات پس از مرگ، از زمان هبوط آدم به کره خاکی از سوی پیامبران الهی، فلاسفه و متفکران با تعابیر مختلف بیان شده است و انسانها فارغ از هر زمان و مكان همواره بر اين باور بوده اند که انسان پس از مرگ در عالم دیگر دارای حیات است. این اندیشه که یکی چکیده کامل
اندیشه و اعتقاد به بقاء روح و حیات پس از مرگ، از زمان هبوط آدم به کره خاکی از سوی پیامبران الهی، فلاسفه و متفکران با تعابیر مختلف بیان شده است و انسانها فارغ از هر زمان و مكان همواره بر اين باور بوده اند که انسان پس از مرگ در عالم دیگر دارای حیات است. این اندیشه که یکی از کهن ترین عقاید انسان هاست، به رغم پارهای از اختلافات در چگونگی آن، یکی از اصول مشترکِ باورها در شریعت های آسمانی و غیرآسمانی است. اعتقاد به جاودانگی روح و جهان بازپسین، در فطرت انسان تخمیر شده و سلسله پیامبران الهی در طول تاریخ بشریت همواره این عقیده را، رهبری کرده اند. مطابق این باور، انسان از دو ساحت بدن مادی و حقیقتی به نام روح تشکیل شده است. روح حقیقتی مجرد دارد و امری ماوراء زمان و مکان و فراتر از دانش بشری است و پس از مرگ نیز دارای حیات است. بنابراین مرگ مستلزم فنا نبوده و روح همچنان در گرو اعمال خود در عالم دیگر به حیات ادامه میدهد.
در این نوشتار، ضمن بررسی این عقیده در عصر پیش از تاریخِ دین و برخی تمدنهای باستانی، دیدگاه قرآن کریم و آیین یهود و مسیحیت مطرح و تلاش میشود، باور به جاودانگی روح و حیات پس از مرگ را، از عقاید کهنِ بشری و آیین های آسمانی استخراج و آن را به عنوان یکی از وجوه مشترک عقاید یاد کرد. همچنین تلاش بر این بوده است که در شریعت های آسمانی، تنها کتب مقدس به عنوان اصلی ترین متون مورد استناد قرار گیرد. مضافا بر این که فقط اصل اعتقاد به حیات روح پس از مرگ، مورد پژوهش قرار گرفته است. کیفیت و وجوه افتراق این باور، فراتر از چهارچوب این نوشتار است.
پرونده مقاله
بحث عصمت پیامبر(ص) ریشه در آیات قرآن دارد و از همان ابتدای بعثت مخالفین و معاندین در پی مخدوش کردن ساحت مقدس رسول(ص) بودند؛ به همین جهت ذیل آیات شریفه شبهاتی را مطرح میکردند تا بوسیله آیات قرآن کریم بحث عدم عصمت رسول را مستندسازی کنند تا در نتیجه ریشه الهی و دینی برای چکیده کامل
بحث عصمت پیامبر(ص) ریشه در آیات قرآن دارد و از همان ابتدای بعثت مخالفین و معاندین در پی مخدوش کردن ساحت مقدس رسول(ص) بودند؛ به همین جهت ذیل آیات شریفه شبهاتی را مطرح میکردند تا بوسیله آیات قرآن کریم بحث عدم عصمت رسول را مستندسازی کنند تا در نتیجه ریشه الهی و دینی برای صحت و اثبات مسئله خویش بیابند. در کنار این مسئله برداشت ناصحیح و تفسیرهای به رأی ذیل برخی آیات سبب اختلاف و مناقشه میان علمای مسلمان در این زمینه شده است. به همین جهت پژوهش حاضر با روش کتابخانهای شبهات عصمت پیامبر(ص) حول آیات قرآن کریم از منابع مختلف استخراج کرده و سپس با روش تحلیل محتوا به دستهبندی این شبهات به مصادیق عام و خاص پرداخته است. شبهات عام عبارتند از گناهان گذشته، آینده و طلب استغفار ایشان و در مصادیق خاص به موضوعاتی درباره دریافت و ابلاغ وحی همچون افسانه غرانیق، و حوزه عمل به وحی به اجرای احکام، مسائل خانوادگی، اخلاقی و مسائل احکام سیاسی تقسیم کرده و بر اساس آیات، روایات و نظرات مفسران و اندیشمندان به نقد و بررسی این شبهات پرداخته است.
پرونده مقاله
پژوهش حاضر با هدف بررسی درجات زینت آسمان بین قرآن کریم و علم اخترشناسی به نگارش درآمده است. پژوهش به¬لحاظ ماهیت کیفی و به¬لحاظ روش، توصیفی¬ـ¬تحلیلی می¬باشد که به¬صورت کتابخانه¬ای (اسنادی) گردآوری شده است. یافته¬ها حاکی از آنست که زینت آسمان بهره¬های زیادی مانند هدایت در چکیده کامل
پژوهش حاضر با هدف بررسی درجات زینت آسمان بین قرآن کریم و علم اخترشناسی به نگارش درآمده است. پژوهش به¬لحاظ ماهیت کیفی و به¬لحاظ روش، توصیفی¬ـ¬تحلیلی می¬باشد که به¬صورت کتابخانه¬ای (اسنادی) گردآوری شده است. یافته¬ها حاکی از آنست که زینت آسمان بهره¬های زیادی مانند هدایت در زمین و دریا، تعیین جهات ویژه و ماهیانه¬های خورشیدی و فصلهای سال دارد. تنوع رنگ ستارگان نشان¬دهنده تفاوت درجه طلوع و غروب آنهاست و رنگ زینت آسمان با استفاده از سیارات، ستارگان و منزلگاهها و قوانین آن، درجه نزدیکی و دوری از زمین را مشخص می¬کند؛ نزدیکترین به زمین، کمترین درجه ظاهر شدن را دارد و هرچه کمتر درجه ظاهر شود، نشانه نزدیک بودن به زمین است و بالعکس. همچنین، اندازه ستاره¬ها در درجه ظاهر شدن آن تاثیر دارد و ستاره-های بزرگتر زودتر ظاهر می¬شوند. علاوه بر این، موقعیت ماه، نور آن را مشخص می¬کند و هرچه ماه از زمین دورتر شود، نور آن افزایش می¬یابد و بالعکس. می¬توان گفت، قرآن کریم اسبقیت خود را پیش از حقایق علمی ثابت (مفاهیم علمی و اخترشناسی) درباره زینت آسمان و تطابق زمانی آنها با معیارهای فیزیکی معاصر، تایید کرده است.
پرونده مقاله