اعتقاد به ظهور مهدی موعود (عج) یکی از ضروریات در مذهب امامیه بوده که برای اثبات آن دلایل متعددی در علم کلام مطرح است و از سوی دیگر وجوب تمهید مقدمات و زمینه سازی برای آن نیز جای هیچگونه شک و تردید نیست؛ ایجاد بستر و شرایط مناسب اقتصادی در شمار مهم و اصلی ترین اموری قرار چکیده کامل
اعتقاد به ظهور مهدی موعود (عج) یکی از ضروریات در مذهب امامیه بوده که برای اثبات آن دلایل متعددی در علم کلام مطرح است و از سوی دیگر وجوب تمهید مقدمات و زمینه سازی برای آن نیز جای هیچگونه شک و تردید نیست؛ ایجاد بستر و شرایط مناسب اقتصادی در شمار مهم و اصلی ترین اموری قرار دارد که در جهت زمینه سازی دارای نقشی پر رنگ و اثر گذار است؛ مقالۀ حاضر در صدد برآمد تا از میان برنامه ها و الگوهایی که در زمینۀ مسائل اقتصادی مطرح گردیده اثبات کند که برنامه های قرار گرفته در چارچوب اقتصاد مقاومتی، ضمن انطباق آن با فقه و فرهنگ اسلامی، بیشترین نزدیکی را با شرایطی که برای ظهور حضرت مهدی موعود (عج) نیاز است، دارا می باشد. تلاش گردید تا با استفاده از داده های کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل آن، اثبات شود سنت الهی برای تحقق ظهور منجی (عج) این نیست که هدف مزبور تنها به شکل معجزه و بدون دخالت عوامل و شرایط عادی صورت پذیرد بلکه نیازمند به شرایطی است که شرایط مناسب اقتصادی در صدر توجه و اهمیت قرار دارد.
پرونده مقاله
مساله بنیادینی که این مقاله بدان پرداخته است، تبیین رابطه عقل و وحی یا خرد و دین به عنوان دو منبع معرفت شناختی و دو مرجع هستی شناختی در دو دستگاه فکری است. یکی اندیشۀ امام محمدغزالی در قرن پنچم هجری و دیگری یکی از رویکردهای عقل ستیز در تفکر اسلامی-ایرانی در قرن پانزدهم چکیده کامل
مساله بنیادینی که این مقاله بدان پرداخته است، تبیین رابطه عقل و وحی یا خرد و دین به عنوان دو منبع معرفت شناختی و دو مرجع هستی شناختی در دو دستگاه فکری است. یکی اندیشۀ امام محمدغزالی در قرن پنچم هجری و دیگری یکی از رویکردهای عقل ستیز در تفکر اسلامی-ایرانی در قرن پانزدهم هجری که به مکتب تفکیک مشهور است.
غایت قصوای این جستار، آن است که جدال پایان ناپذیر معرفت عقلی و معرفت دینی را در این دو مکتب به روشی تطبیقی گزارش و تحلیل نموده از قِبَل آن به اثبات مفروضات خود دست یابد.
ماحصل اجمالی این پژوهش عبارت است از این که اولا منازعات کلامی یا رهیافت های الهیاتی، در طول تاریخ، در خلاء و در عالم انتزاع شکل نگرفته بلکه تحت تاثیر جریان های فکری و غیر فکری، منازعات سیاسی و حتی گاه خصلت های شخصی و... بوده است و ثانیا این افکار و نظریات در برخی موارد محصور در حوزه های فکری و نظری نمانده، تاثیرات خواسته و ناخواستۀ فراوانی بر آنها مترتّب می شود که بسا موجبات نزاع های بی حاصلی را فراهم می آورد که حل یا رفع آنها از عهده متألهان و نظریه پردازان دینی خارج است. فی المثل در این مقاله نشان داده شده که شاید خرد ستیزی های غزالی یا عقل گریزی های تفکیکیان زمینه ساز ظهور مکاتب سخت کیشی شده است که در تاریخ اسلام به سلفیّه مشهور و معروفند.
پرونده مقاله
جبر و اختیار از مهم ترین و قدیمیترین مباحث فلسفه نظری تاریخ است. اهمیت و حساسیت این مسأله از بعد دینی و کلامی به این دلیل است که با مسائل اراده، استطاعت، قدرت، علم خداوند به افعال بندگان، مخصوصاً خلق افعال و قضا و قدر و طلب و اراده، پیوندی تنگاتنگ دارد. سؤالی که در این چکیده کامل
جبر و اختیار از مهم ترین و قدیمیترین مباحث فلسفه نظری تاریخ است. اهمیت و حساسیت این مسأله از بعد دینی و کلامی به این دلیل است که با مسائل اراده، استطاعت، قدرت، علم خداوند به افعال بندگان، مخصوصاً خلق افعال و قضا و قدر و طلب و اراده، پیوندی تنگاتنگ دارد. سؤالی که در اینجا مطرح می شود این که آیا از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه انسان مختار است یا مجبور و آیا این مختار بودن منافاتی با اراده الهی دارد؟ بر این اساس، یافته های پژوهش حاکی از آن است که امام علی(ع) در نهج البلاغه به تصادف و جبر تاریخی اعتقادی ندارد و معتقد به رابطه علت و معلول در حوادث و رویدادهای تاریخ است. به طوری که انسان در بینش فلسفی امام علی(ع) یک قربانی بی اراده در مقابل خدای تاریخ نیست، بلکه خود، خود تاریخ و سازنده آن است و می تواند در پهنای قضا و قدر الهی، به راه خیر و سعادت رهنمون شود. در نگاه امام(ع) اراده انسان ها در طول اراده و سنت های الهی است و جبری بر تاریخ مسلط نیست. بر این اساس، مختار بودن، یکی از ویژگی های مهم انسان از نظر نهج البلاغه است. روش تحقیق پژوهش حاضر در مقام گردآوری کتابخانه ای- اسنادی و در مقام داوری توصیفی- تحلیلی می باشد.
پرونده مقاله
اعتقاد به ظهور مهدی موعود یکی از ضروریات در مذهب امامیه بوده که برای اثبات آن دلایل متعددی در علم کلام مطرح است و از سوی دیگر وجوب تمهید مقدمات و زمینهسازی برای آن نیز جای هیچگونه شک و تردید نیست؛ ایجاد بستر و شرایط مناسب اقتصادی در شمار مهم و اصلیترین اموری قرار دار چکیده کامل
اعتقاد به ظهور مهدی موعود یکی از ضروریات در مذهب امامیه بوده که برای اثبات آن دلایل متعددی در علم کلام مطرح است و از سوی دیگر وجوب تمهید مقدمات و زمینهسازی برای آن نیز جای هیچگونه شک و تردید نیست؛ ایجاد بستر و شرایط مناسب اقتصادی در شمار مهم و اصلیترین اموری قرار دارد که در جهت زمینهسازی دارای نقشی پر رنگ و اثر گذار است؛ مقالۀ حاضر در صدد برآمد تا از میان برنامهها و الگوهایی که در زمینۀ مسائل اقتصادی مطرح گردیده، اثبات کند که برنامههای قرار گرفته در چارچوب اقتصاد مقاومتی، ضمن انطباق آن با فقه و فرهنگ اسلامی، بیشترین هماهنگی را با شرایطی که برای ظهور حضرت مهدی موعود نیاز است، دارا میباشد. تلاش گردید تا با استفاده از دادههای کتابخانهای و تجزیه و تحلیل آن، اثبات شود سنت الهی برای تحقق ظهور منجی این نیست که هدف مزبور تنها به شکل معجزه و بدون دخالت عوامل و شرایط عادی صورت پذیرد؛ بلکه نیازمند به شرایطی است که شرایط مناسب اقتصادی در صدر توجه و اهمیت قرار دارد
پرونده مقاله
بر اساس ادلهی کلامی، منشأ حاکميت و ولايت، خداوند متعال است، اوست که خالق، مالک، وليّ و ربّ مطلق در عالم است. بر همين اساس هر گونه حاکميت و ولايت از جانب غير خدا باطل، ظلم و تجاوز به حقوق ديگران است، مگر اين که در طول حاکميت خداوند و با اذن او باشد. بعثت انبيا و حفظ خطّ چکیده کامل
بر اساس ادلهی کلامی، منشأ حاکميت و ولايت، خداوند متعال است، اوست که خالق، مالک، وليّ و ربّ مطلق در عالم است. بر همين اساس هر گونه حاکميت و ولايت از جانب غير خدا باطل، ظلم و تجاوز به حقوق ديگران است، مگر اين که در طول حاکميت خداوند و با اذن او باشد. بعثت انبيا و حفظ خطّ نبوّت به وسیلهی امامان معصوم، اين ولایت را متجلّي ساخته است. در عصر غيبت، اين حكمت و لطفْ پابرجاست؛ چرا كه لطف از صفات الهي است و صفات خداوند در طول زمان و در آبستن حوادث، دست خوشِ تغيير و تحوّل نخواهد شد. بنابراين اِعمال اين لطف از سوي خداوند، در زمان غيبت نیز، همانند زمان حضور معصومين لازم و ضروري است؛ و اين جاست كه ضرورت وجود فقها به عنوان نزديكترين افراد به ويژگيهاي معصومين، و امينترين افراد در جهت به دست گرفتن عنانِ اسبِ سركشِ قدرتْ، براي حفظ خطّ امامت، شريعت و رهبريِ مردم احساس مي شود و اين نيز لطفي است كه از جانب خداوند ضروري به نظر میرسد
پرونده مقاله
امامت یکی از آموزههای بنیادین اسلام به شمار میرود و شناخت آن مبتنی بر تحلیل و تبیین صحیح مفهوم آن است. در مقاله پیش رو با رویکرد کلامی به مفهوم شناسی امامت سعی شده مفهوم این آموزه دینی از منظر متکلمان شیعه بررسی شود. متکلمان شیعه عموماً در مباحث کلامی مربوط به امامت ب چکیده کامل
امامت یکی از آموزههای بنیادین اسلام به شمار میرود و شناخت آن مبتنی بر تحلیل و تبیین صحیح مفهوم آن است. در مقاله پیش رو با رویکرد کلامی به مفهوم شناسی امامت سعی شده مفهوم این آموزه دینی از منظر متکلمان شیعه بررسی شود. متکلمان شیعه عموماً در مباحث کلامی مربوط به امامت به طور مستقل به مفهوم شناسی امامت نپرداخته وتنها تعریفی مشابه با تعریف سنیان از آن ارائه دادهاند. به این معنا که تقریبا همه متکلمان شیعه پس از تعریف امامت به «ریاست عامه در امور دین و دنیا» بلا فاصله، با استناد به قاعده لطف، به اثبات وجوب نصب امام بر خداوند پرداخته اند. نگارنده پس از بررسی تعاریف متکلمان از امامت به جستجوی مفهوم آن در حدود وسطای ادله قاعده لطف پرداخته و نتیجه می گیرد که از نظر متکلمان شیعه امامت مقام افتراض طاعت است که برای تربیت و قرار گرفتن بندگان در مسیر عبودیت و کمال برای برخی بندگان برگزیده الهی جعل میشود
پرونده مقاله
حضور امام معصوم و حجت خدا تا سرانجام جهان و این که زمین لحظه ای از آن خالی نمی شود در مکتب تشیع مسئله جدید نیست، روایات متعدد معصومین(ع) در کتب معروف حدیثی مانند اصول کافی و الوافی، بحارالانوار وغیره بر آن تاکید کرده است و محققین در این مورد آثار گران سنگی به یادگار گذ چکیده کامل
حضور امام معصوم و حجت خدا تا سرانجام جهان و این که زمین لحظه ای از آن خالی نمی شود در مکتب تشیع مسئله جدید نیست، روایات متعدد معصومین(ع) در کتب معروف حدیثی مانند اصول کافی و الوافی، بحارالانوار وغیره بر آن تاکید کرده است و محققین در این مورد آثار گران سنگی به یادگار گذاشته اند. اما نوشته حاضر این مسئله کلامی را نه از طریق روایات بلکه بر اساس آیه 124 بقره با تاکید بر آراء علامه طباطبائی در تفسیر المیزان تحلیل نموده است. علامه حضورامام معصوم(ع) درروی زمین تا اخر جهان را لازمه حقیقت امامت از دید قران دانسته است، براساس بررسی این نوشته، علامه با واکاوی مفهوم کلمه امامت در قران و بهره گیری از احادیث، این مسئله را از منظر قران به اثبات می رساند ، ایشان وقوع کامل وعده قران برحاکمیت صالحان در عاقبت جهان را در این راستا با حضور حضرت مهدی (عج) و با حاکمیت سراسری آئین توحیدی می داند.
پرونده مقاله
اغراء به جهل؛ یعنی حقیقتی را مخفی کردن و شخص را در جهل نگه داشتن، یا اظهار خلاف واقع کردن است. که این کار گاهی جایز و صحیح است مانند توریه کردن و گاهی غیرجایز و ناپسند مثل قراردادن معجزه در دست پیا مبر دروغین که این قسم بر خداوند قبیح و محال است؛ چه این که این کار، ظلم چکیده کامل
اغراء به جهل؛ یعنی حقیقتی را مخفی کردن و شخص را در جهل نگه داشتن، یا اظهار خلاف واقع کردن است. که این کار گاهی جایز و صحیح است مانند توریه کردن و گاهی غیرجایز و ناپسند مثل قراردادن معجزه در دست پیا مبر دروغین که این قسم بر خداوند قبیح و محال است؛ چه این که این کار، ظلم، نقص و خلاف غرض به شمار می آید.
قاعده قبح اغراء به جهل یکی از مهمترین قواعد به شمار می رود. تحقیق و پژوهش در گستره کاربرد این قاعده نشان خواهد داد که قاعده مذکور در اثبات مسایلی مانند وجوب لطف بر خداوند، لزوم تکلیف برای بشریت، ضرورت فرستادن پیامبران، ضرورت نصب امام، حتمیت عصمت پیامبر و امام، دلالت اعجاز بر راستگویی پیامبران و ... کارایی دارد. تحقیق حاضر با روش کتابخانه ای و رویکرد گزارشی – تحلیلی، به تفصیل کارکردهای مختلف این قاعده را در تراث مهم علم کلام مورد کنکاش و مداقه قرار داده، و روشن ساخته که این قاعده، در ابواب و مسایل مهم کلامی کارایی دارد .
و در بخش پایانی مقاله مهم ترین ادله قبح اغراء به جهل برخداوند مانند قاعده سنخیت علت و معلول، قاعده حسن و قبح عقلی و قبیح و محال بودن نقض غرض مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
پرونده مقاله
در این مقاله برآنیم گفتمان ائمه (ع) در مسأله تقیّه را با تکیه بر نظریه ی کنش گفتاري جان سرل که در حوزه ی تحلیل گفتمان قرار دارد، بررسی کنیم. تقیّه از معتقدات کلامی- فقهی شیعه و رویکردی تاریخی برای حفظ موجودیّت اقلیت در برابر اکثریت محسوب میشود. یکی از شیوه های مبارزات چکیده کامل
در این مقاله برآنیم گفتمان ائمه (ع) در مسأله تقیّه را با تکیه بر نظریه ی کنش گفتاري جان سرل که در حوزه ی تحلیل گفتمان قرار دارد، بررسی کنیم. تقیّه از معتقدات کلامی- فقهی شیعه و رویکردی تاریخی برای حفظ موجودیّت اقلیت در برابر اکثریت محسوب میشود. یکی از شیوه های مبارزاتی ائمه(ع) در عصر اموی و عباسی، روش «تقیّه» است. ائمه(ع) بر حسب مقتضیات زمان و مکان، از تقیّه در مبارزه با دشمن و پیشبرد هدف بهره می بردند. جان سرل رابطه ی میان زبان و جامعه را از منظر فلسفی واکاوی کرده است. نظریه ی کنش گفتاری سرل کارکردهای متفاوتی دارد و در فهم پاره گفتارها باید به معنای ثانوی آن ها توجه داشت. این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخ گویی به این سؤال است که چگونه ائمه (ع) با روش تقیّه، از گفتارهایی استفاده کرده-اندکه معنای ثانوی آن ها مورد نظر بوده است و بیشتر از چه کنش های گفتاری بهره برده-اند؟ بررسی داده های تحقیق نشان می دهد ائمه(ع) بنا بر نظریه ی «افعال گفتاری» سرل برای پیشبرد اهداف خویش از عباراتی استفاده کرده اند که معنای ثانوی آن ها مد نظر بوده و کنش های گفتاری اظهاری، عاطفی و ترغیبی بیشترین کاربرد را داشته است، در حالی که از کنش های اعلامی و تعهدی بهره نگرفتهاند.
پرونده مقاله
امامت و ولایت از کلیدواژههای قرآن و از بنیادیترین بحثهای کلامی میان شیعه و اهلسنت است. مفسران و متکلمان شیعه آیاتی از قرآن را دال بر اثبات امامت على(ع) و اهلبیت(ع) میدانند و با توجه به براهین عقلی و روایات موثق وسیره عملی پیامبر(ص) ، معتقدند که امامت یک امر انتصا چکیده کامل
امامت و ولایت از کلیدواژههای قرآن و از بنیادیترین بحثهای کلامی میان شیعه و اهلسنت است. مفسران و متکلمان شیعه آیاتی از قرآن را دال بر اثبات امامت على(ع) و اهلبیت(ع) میدانند و با توجه به براهین عقلی و روایات موثق وسیره عملی پیامبر(ص) ، معتقدند که امامت یک امر انتصابی از جانب حق تعالی می باشد و زمین هیچگاه از حجت الهی خالی نخواهد بود .مفسران اهلسنت بر تفسیر شیعه از این آیات شبهههایی واردکردهاند. محمدعبده و رشیدرضا (صاحبان تفسیر المنار) با تأثیر از اندیشههای کلامی ابنتیمیه و فرقۀ وهابیت به این موضوع پرداختهاند. در مقابل مفسران شیعه از جمله آیتالله جوادی آملی در تفسیر تسنیم کوشیده است به این شبهات پاسخ دهد و قراین محکمی برای اثبات آیات امامت بیابد. با توجه به اینکه مسئلۀ امامت بهعنوان یکی از مناقشهبرانگیزترین بحثهای اعتقادی میان فرق اسلامی است، به مقایسه میان آرای متکلمان و مفسران کمتر توجه شده، هدف این پژوهش بررسی تطبیقی دو دیدگاه و بیان اختلافنظر دو تفسیر شاخص اهل سنت و تشیع است. پس از نقل هفت آیه و نقل روایات معتبر از مجامع حدیثی فریقین، دیدگاههای صاحب المنار (به عنوان نمونهای از علمای معاصر اهلسنت) و دیدگاه صاحب تسنیم (به عنوان نمونهای از علمای معاصر شیعه) طرح شده است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، با تکیه بر دادههای کتابخانهای سامان یافته است.
پرونده مقاله
رویکرد معناشناسي و توجه به روابط مفهومی در پژوهش هاي قرآني با ارائه راهکارهایي نظام مند، لایه هاي جدیدي از معنا را کشف و زمینۀ شناخت معنای واژگان را فارغ از هر پیش فرضی فراهم می آورد. واژۀ «خلیفه» از مفاهیم مهم قرآنیِ مرتبط با موضوع «امامت» است که مسائلي در خوانشِ قرآنی چکیده کامل
رویکرد معناشناسي و توجه به روابط مفهومی در پژوهش هاي قرآني با ارائه راهکارهایي نظام مند، لایه هاي جدیدي از معنا را کشف و زمینۀ شناخت معنای واژگان را فارغ از هر پیش فرضی فراهم می آورد. واژۀ «خلیفه» از مفاهیم مهم قرآنیِ مرتبط با موضوع «امامت» است که مسائلي در خوانشِ قرآنی اين واژه در كلام اسلامي مطرح است. بنابراین، تبیین دقیق این اصطلاح و کشف چگونگی ارتباط آن با مقام امامت، امری ضروری است. از این رو، مقالۀ حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی در صدد شناخت مؤلفه های معنائی «خلیفه» و سنجش میزان انطباق آن با مقام «امامت» است. تحلیل آیات مشتمل بر واژۀ «خلیفه» و مشتقات آن براساس قرائن همنشینی و هم آیی های این واژه در بافت آیات و کشف مؤلفه-های معناساز آن، منجر به کشف مراتب معنائی واژۀ «خلیفه» و انطباق مقام «نبوت» و «امامت» بر مقام «خلیفه اللهی» شده است. امر خلافت که بین مردم، همراه با تعقّب، بعدیت و تأخّر زمانی است در جانشینی انسان از سوی خداوند، تأخر کیفی داشته و مشتمل بر بالاترین مقامات ربّانی و روحانی است. با عنایت به مؤلفه های معنایی «خلیفه» در قرآن و در نظر داشتن همنشین های این واژه، تمامی جعلیات الهی در امور تشریعی و تکوینی به ارادۀ الهی است و وجود صفاتی چون ایمان، عمل صالح و علم برای احراز مقام استخلاف لازم است. لذا مفهوم واژۀ خلیفه با موضوع امامت در نظام معرفتی شیعه، تطابق دارد.
پرونده مقاله
در موضوع تغییر جنسیت با فقدان نص در قرآن کریم و روایات و همچنین سکوت قانونگذار مواجه هستیم ولی از بارزترین خصوصیات فقه امامیه، توانمندی و استعداد حضور در تمامی عرصه های علمی و مسائل جدید و مستحدثه است و فقهای معاصر با توجه به دو اصل پویایی و اعتماد قطعی بر متون و منابع چکیده کامل
در موضوع تغییر جنسیت با فقدان نص در قرآن کریم و روایات و همچنین سکوت قانونگذار مواجه هستیم ولی از بارزترین خصوصیات فقه امامیه، توانمندی و استعداد حضور در تمامی عرصه های علمی و مسائل جدید و مستحدثه است و فقهای معاصر با توجه به دو اصل پویایی و اعتماد قطعی بر متون و منابع دینی، چراغ فقاهت را روشن نگه داشته اند و همین امر موجب تولید و گسترش علم فقه شده است؛ از این رو در این مقاله با استناد به منابع معتبر اسلامی و اصول حاکم حقوق کیفری با روش تحلیلی و توصیفی به بازپژوهشی مبانی فقهی مشروعیت تغییر جنسیت پرداخته شده و همچنین و آثار مشروعیت تغییر جنسیت را بر بر نظم حقوق کیفری کنونی ایران مورد موشکافی قرار داده ایم.
مبانی فقهی در مشروعیت موضوع تغییر جنسیت بر دو قسم است: دسته اول) مشروعیت مطلق؛ دسته دوم) مشروعیت مشروط؛ به نظر نگارندگان دیدگاه مشروعیت مشروط مطابق با موازین پزشکی و اصول حقوقی است و همچنین در امور کیفری با توجه به اصل تفسیر به نفع متهم و تفسیر مضیق قوانین کیفری، در هر موضوعی که شک در جنسیت متهم وجود داشته باشد، قوانین کیفری به کمک متهم می آیند و جنسیتی را اتخاذ می کنند که مسئولیت کیفری را متوجه وی نکند و همچنین با تغییر جنسیت از مرد به زن، زن فعلی داخل در احکام زنان خواهد بود و همین طور زن بعد از تغییر جنسیت به مرد؛ اصل بر این است که در صورت ارتکاب جرم، تابع آثار و احکام جنسیت جدید خواهند بود.
پرونده مقاله
قاعدة الزام از قواعد مشهور فقهی بلکه از قواعد مسلّم اجماعی است، فقهای شیعه با استناد به روایات که از مستحکم ترین ادلّه قاعده الزام بشمار می آید بر اثبات این قاعده و جریان آن در فقه امامیّه اتّفاق نظر دارند. مراد از قاعدة الزام، ملتزم کردن مخالفان مذهب امامیّه و کفّار به چکیده کامل
قاعدة الزام از قواعد مشهور فقهی بلکه از قواعد مسلّم اجماعی است، فقهای شیعه با استناد به روایات که از مستحکم ترین ادلّه قاعده الزام بشمار می آید بر اثبات این قاعده و جریان آن در فقه امامیّه اتّفاق نظر دارند. مراد از قاعدة الزام، ملتزم کردن مخالفان مذهب امامیّه و کفّار به احکام و تکالیفی است که خودشان به آن اعتقاد دارند، این همان معنای حدیث معروف «اَلزِمُوهُم بِما اَلزَمُوا بِهِ اَنفُسَهُم» می باشد. بنابر این از دیدگاه فقهای امامیّه، قاعدة الزام یک قانون فقهی است که شیعه را مجاز می سازد در مواردی که بین فقه شیعه و غیر شیعه اختلاف نظر وجود دارد پیروان اهل سنّت یا پیروان سایر مذاهب را به معتقدات خود ملزم سازد و از این رهگذر منتفع گردد هر چند آن قانون در فقه شیعه پذیرفته شده نباشد. به همین مناسبت بحث از قاعدة الزام جایگاه خاصّى در فقه دارد، بر این اساس برخی از بزرگان فرموده اند : «اگر این قاعده نباشد بازار و پایه ای برای مسلمانان پا بر جا نمی ماند
پرونده مقاله
تاریخ شیعه در عصرحضورامامت شاهد اختلافات درون گروهی درعرصه های متعددکلامی وسیاسی بود.باواکاوی تاریخی این اختلافات وتنازعاتی که گاهی منجر به انشعابات درونی نیز می شد به روشنی درمی یابیم که همه آنها برمحورامامت وشئون ومصادیق آن بوده است.نگارنده دراین نوشتار باتکیه برمناب چکیده کامل
تاریخ شیعه در عصرحضورامامت شاهد اختلافات درون گروهی درعرصه های متعددکلامی وسیاسی بود.باواکاوی تاریخی این اختلافات وتنازعاتی که گاهی منجر به انشعابات درونی نیز می شد به روشنی درمی یابیم که همه آنها برمحورامامت وشئون ومصادیق آن بوده است.نگارنده دراین نوشتار باتکیه برمنابع کهن تاریخی وروایی درصدد تبیین چرایی وچگونگی آن دسته ازمشكلاتي است که اصحاب ائمه درباره مصادیق وتعيين اعيان امامت والگوهاي حقيقيآن داشته اند.روشن است که بحث وبررسی ديدگاه هاي شيعيان نخستيندرباره نقش وويژگي ونيز اسباب اختلافات ونزاع های فرقه ای درمیان شیعیان مجال دیگری می طلبد.
پرونده مقاله
صراط مستقیم از امور بسیار مهمی است که حضرت امام خمینی (ره) به آن توجه زیادی داشته و در بیانات و آثار قلمی خویش، به زبان عامیانه و عارفانه از آن سخن گفتهاند و سعادت آدمی را درگرو قرار گرفتن در صراط مستقیم و حرکت و رشد و ثبات و بقاء در آن میدانند. در این پژوهش توصیفی – چکیده کامل
صراط مستقیم از امور بسیار مهمی است که حضرت امام خمینی (ره) به آن توجه زیادی داشته و در بیانات و آثار قلمی خویش، به زبان عامیانه و عارفانه از آن سخن گفتهاند و سعادت آدمی را درگرو قرار گرفتن در صراط مستقیم و حرکت و رشد و ثبات و بقاء در آن میدانند. در این پژوهش توصیفی – تحلیلی به مصادیق صراط مستقیم برای اهل سلوک و نیز کسانی که وارد طریق سلوک نشدهاند، از دیدگاه امام خمینی (ره) پرداختهشده است. منظور ایشان از مصادیق صراط مستقیم برای اهل سلوک، رسول خدا (ص)، ائمه هدی (ع) و امیرالمؤمنین (ع)، انسان کامل و فاطمه زهرا (س) است و برای کسانی که وارد طریق سلوک نشدهاند، مصادیق صراط همان ظاهر شریعت است که به اموری همچون دین، اسلام، عدالت، انسانیت و سیاست تفسیر شده است. انسان با مدد جستن از مصادیق مذکور است که میتواند از انحراف به دور باشد و به مقصد و وصال یار نائل شود. جامعیت کتاب الهی و حالت استثنائی و اعجاز گونه قرآن باعث شده است که فراتر از تقسیمبندی رایج برای مصادیق صراط مستقیم باشد و درعینحال تمامی اقسام مصادیق صراط مستقیم را هم شامل بشود.
پرونده مقاله
اندیشه بازگشت به قرآن یکی از تلاشهایی است که از جانب برخی علمای دنیای اسلام برای برپایی حکومتهای الهی در جوامع اسلامی و ازمیان بردن بحرانهای ناشی از تسلط حکومتهای طاغوتی مطرح شد. به نوعی می توان گفت سیر اندیشه بازگشت از سید جمال الدین اسدآبادی آغاز و با تلاش متفکران چکیده کامل
اندیشه بازگشت به قرآن یکی از تلاشهایی است که از جانب برخی علمای دنیای اسلام برای برپایی حکومتهای الهی در جوامع اسلامی و ازمیان بردن بحرانهای ناشی از تسلط حکومتهای طاغوتی مطرح شد. به نوعی می توان گفت سیر اندیشه بازگشت از سید جمال الدین اسدآبادی آغاز و با تلاش متفکران بزرگی نظیر شهید مطهری و امام خمینی (ره) ادامه یافته است. این دو متفکر بزرگ دنیای اسلام با اعتقاد قلبی و ایمان به گرهگشا بودن کتاب آسمانی، در عمل کوشیدند مسلمانان را متوجه تأثیر قرآن در برطرف نمودن بحرانهای جوامع اسلامی نمایند. با این توضیح برآنیم تا به صورت تحلیلی و با بهره گیری از نظریه بحران ها، تاثیر این اندیشه بر شکلگیری انقلاب اسلامی را مورد واکاوی قرارداده و بگوییم، ایجاد موج انقلابی در ایران، ناشی از تلاش های ارزشمند این دو عالم بزرگ در عمل به مفاهیم قرآنی و رجوع به قرآن بوده که در ابتدا با هدف برقراری حکومت اسلامی با محوریت ولایت فقیه در جامعه مطرح و سپس با تکیه بر آموزههای قرآنی به تکامل رسیده است؛ به گونهای که امام خمینی (ره) در جایی میفرماید: «اصلاً کتاب انقلاب ما قرآن است».
پرونده مقاله
زیدیه نام فرقه ای منشعب از شیعه است که بعد از قیام زید بن علی در کوفه(122ق) تشکیل شده است. این فرقه در گذران حیات خود تطوراتی را تجربه نموده است. تطوراتی که با تشکیل حکومت زیدی در طبرستان و دیلم رقم خورد. اما این حکومت به دلایلی دوام نیاورد و مذهب زیدیّه نیز با فاصل چکیده کامل
زیدیه نام فرقه ای منشعب از شیعه است که بعد از قیام زید بن علی در کوفه(122ق) تشکیل شده است. این فرقه در گذران حیات خود تطوراتی را تجربه نموده است. تطوراتی که با تشکیل حکومت زیدی در طبرستان و دیلم رقم خورد. اما این حکومت به دلایلی دوام نیاورد و مذهب زیدیّه نیز با فاصله و زمان بیشتری ازبین رفت و جای خود را به امامیه داد. سؤال این است که این تحول چه علل و عواملی داشته است؟ بررسی علل تحقق این تغییر مذهب با مراجعه به متون اصیل زیدیه و توصیف و تحلیل یافته برای تبیین علت ها، موضوع این اثر است. به نظر میرسد در کنار علل مختلف، مهمترین علت این امر، ناهمگونی منظومه فکری و اعتقادی، از جمله: امامت (مهدویت، کیفیت انتخاب امام، جواز امامت چند امام در زمان واحد) و اعتقادات دیگری که از این امر ناشی میشد، مثل روی آوردن به اعتزال و فقه حنفی و نیز موضوع مهمی مثل عدم اعتقاد و عمل به تقیه، فساد اخلاقی و رفتار آنان و خروج از زی اسلامی، زمینه اضمحلال زیدیّه را در طبرستان فراهم آورد.
پرونده مقاله
کیش گنوسی ترکیبی بود از تجلی نور الهی در انسان و بیرون آمدن او از جهان ظلمانی ماده. در گنوسیسم، معرفت، امری الهی و شهودی است که جز در پرتو حقیقت یگانه، پدیدار نمیگردد. تاثیر حکمت گنوسی در طول تاریخ، عمیق و گسترده بود. در بیشتر جریانهای نخست شیعه ما شاهد ظهور مفاهیم عم چکیده کامل
کیش گنوسی ترکیبی بود از تجلی نور الهی در انسان و بیرون آمدن او از جهان ظلمانی ماده. در گنوسیسم، معرفت، امری الهی و شهودی است که جز در پرتو حقیقت یگانه، پدیدار نمیگردد. تاثیر حکمت گنوسی در طول تاریخ، عمیق و گسترده بود. در بیشتر جریانهای نخست شیعه ما شاهد ظهور مفاهیم عمده گنوسیسیم مانند ثنویت، الهی دانستن بشر در مقام امام معصوم (ع) و وجه تاویلی و رمزی کتب مقدس هستیم. اسماعیلیه یکی از فرق مهم شیعیمذهب بود که بیشترین تأثیر را از حکمت گنوسی دریافت کرد. تأثیر گنوسیسم در اسماعیلیه عمدتاً در ساحت امامت و تاویل کلام مقدس نمود پیدا کرد. در واقع وجود همیشگی امام به عنوان تجلی و مظهر بلاواسطه فیض و رحمت و معرفت الهی از تاثیرات بلاواسطه گنوسیسم در مذهب اسماعیلیه است. در گنوسیسم برای فهم معرفت حقیقی و باطنی گنوسیسم، وجود یک منبع الهی لازم و ضروری است که در اسماعیلیه این منبع همان امام است. تاویل و شناخت امور ظاهر از باطن نیز از اصول اساسی مذهب گنوسیسم بود که بر اسماعیلیه تاثیر عمیق نهاد.
پرونده مقاله
نگاهی به منابع فقه امامیه نشان میدهد که عرض، مال و ناموس غیر مسلمانانی که در پناه جامعه اسلامی قرار دارند، مصون از تعرض انگاشته شده است؛ بدینترتیب، مسلمانان حق ندارند تا هجمهای علیه ایشان وارد آورند؛ چرا که در اینصورت مورد مؤاخذه قرار میگیرند. قانون اساسی جمهوری اس چکیده کامل
نگاهی به منابع فقه امامیه نشان میدهد که عرض، مال و ناموس غیر مسلمانانی که در پناه جامعه اسلامی قرار دارند، مصون از تعرض انگاشته شده است؛ بدینترتیب، مسلمانان حق ندارند تا هجمهای علیه ایشان وارد آورند؛ چرا که در اینصورت مورد مؤاخذه قرار میگیرند. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با شناسایی افراد کلیمی، مسیحی و زرتشتی به عنوان اقلیّتهای مذهبی، حقوقی را نیز برای آنها مورد شناسایی قرار داده است. مقنّن در قانون مجازات اسلامی در سال 1392 با تأسی از موازین فقهی در برخی از حدود از جمله زنای با مسلمان، لواط، تفخیذ، حکم اعدام را به عنوان تشدید مجازات مرتکب غیر مسلمان مورد احتساب قرار داد و در شرب خمر، به عنوان یک عامل تخفیفی تنها در صورت تظاهر، حد را متوجّه غیر مسلمان نمود. در خصوص دیات، با التفات به نظر رهبری، تساوی دیه اقلیّت غیر مسلمان و مسلمان ابقاء شد. در خصوص تعزیرات نیز به جز ربا، تفاوتی میان مسلمانان و غیر مسلمانان مدنظر قرار نگرفت. با این وجود، در حوزه قصاص، رویکرد نوینی دائر بر توسعه دامنه شمول مستأمنین مورد پیگیری قرار گرفت که آن نشانگر گامبرداشتن در جهت حمایت بیشتر از کفار غیر حربی ولو آنهایی که در زمره اقلیّتهای شناختهشده در قانون اساسی قرار نمیگیرند، میباشد.
پرونده مقاله
در مناسبات دو علم در قلمرو مبادی و مبانی، هر دو علم به یکدیگر وابسته هستند. موضوع علم کلام امامیه هم توحید و نبوت و امامت است که پایه برای موضوع عرفان شیعی است که توحید و ولایت است. روش تحقیق در علم عرفان نظری هم شهود و تحلیل و برهان است. غایت عرفان و کلام وصول الی الله چکیده کامل
در مناسبات دو علم در قلمرو مبادی و مبانی، هر دو علم به یکدیگر وابسته هستند. موضوع علم کلام امامیه هم توحید و نبوت و امامت است که پایه برای موضوع عرفان شیعی است که توحید و ولایت است. روش تحقیق در علم عرفان نظری هم شهود و تحلیل و برهان است. غایت عرفان و کلام وصول الی الله است که به تعمیق نظر در غایت کلام هم میانجامد. مباحث معرفت شناسی و ضرورت شناخت حضرت حق از مبادی هر دو علم است. معرفت شهودی عرفانی مبنای معرفت غیبی اهل بیت (ع) و انبیای الهی و تزکیه نفس عرفانی مبنای عصمت انبیا و امامان است. دو علم کلام امامیه و عرفان شیعی، در حوزه مبادی و مبانی باید مورد سنجش مقایسه ای قرار گیرد تا نقاط اجتماع و افتراق تبیین شود، این امر تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته بر همین اساس نگارنده در این اثر با روشی توصیفی ـ تحلیلی به دنبال بررسی مناسبات کلام امامیه و عرفان شیعی در قلمرو مبادی و مبانی است و در نهایت بدین نتیجه رسیده است که در حوزه قلمرو مبانی و مبادی، هر دو مبتنی بر آیات و روایات بوده، هر دو تکیه بر روح توحیدی دارند، رهیافت موضوعی این دو در امور بسیاری مشترک است و... هرچند تفاوت هایی نیز در این زمینه مشاهده می شود که شامل رویکردی شهودی و تجربی در عرفان برخلاف کلام است، رسالت این دو علم در هدایت گری متفاوت است.
پرونده مقاله
شناخت ماهیت نور از مباحث مهمی است که عرفا با توجه به دریافتهای درونی و شهودی خود به بیان حقایق اقیانوس عمیق این مفهوم پرداختهاند. هدف از این مقاله بررسی دیدگاه امام خمینی ره عارف برجسته معاصر در خصوص ماهیت نور است که با روش توصیفی- تحلیلی در آثار و متون ایشان صورت گرف چکیده کامل
شناخت ماهیت نور از مباحث مهمی است که عرفا با توجه به دریافتهای درونی و شهودی خود به بیان حقایق اقیانوس عمیق این مفهوم پرداختهاند. هدف از این مقاله بررسی دیدگاه امام خمینی ره عارف برجسته معاصر در خصوص ماهیت نور است که با روش توصیفی- تحلیلی در آثار و متون ایشان صورت گرفته است. بررسی ماهیت نور از منظر کسی که به مقام ولایت دست یافته جهت رشد معنوی تأثیرگذار است. امام خمینی (ره) نور را وجود میداند که مبدا وجود، نورالانوار و نور حقیقی است، و همه انوار دیگر را تجلی نور الهی و عرضی میخواند. ایشان علاوه بر اشاره به نور ظاهری و باطنی نور را به دو قسمت خاص و عام تقسیم کرده است. به نظر ایشان تمام مراتب هستی و درجات معرفت جزء تطورات نور است. در نهایت ایشان در تبیین ماهیت نور به احدیت جمعی و حقیقت محمدیه و اسم اعظم الله و انسان کامل و ولایت میپردازد و حقیقت نوریه را به زیبایی بیان میکند.
پرونده مقاله
صراط مستقیم یکی از مهمترین موضوعاتی است که قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام بدان اشاره کرده¬اند. امام خمینی (ره) نیز در بیانات وآثار قلمی خویش هم به زبان توده ی مردم و هم عارفانه از آن سخن گفته اند. ایشان، سعادت انسان را در قرار گرفتن در صراط مستقیم و حرکت و رشد در این چکیده کامل
صراط مستقیم یکی از مهمترین موضوعاتی است که قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام بدان اشاره کرده¬اند. امام خمینی (ره) نیز در بیانات وآثار قلمی خویش هم به زبان توده ی مردم و هم عارفانه از آن سخن گفته اند. ایشان، سعادت انسان را در قرار گرفتن در صراط مستقیم و حرکت و رشد در این مسیر متعالی می دانند. در این پژوهش توصیفی - تحلیلی "حقیقت صراط مستقیم از منظر عرفانی امام خمینی (ره)" تبیین شده است. اهمیت معنای حقیقی و ملکوتی و سلوک عرفانی امام، تحقیق علمی پیرامون حقیقت صراط را لازم و ضروری نشان داد. چرا که تا آن حقیقت ملکوتی آشکار نشود نمی¬توان سراغ مصادیق آن رفت و همچنین عدم درک حقیقت صراط، تعدد صراط را در پی خواهد داشت. حقایق مانند بطون هستند که سخن از یک حقیقت، رد و نفی حقیقت دیگر نیست. اگر حقیقت صراط، توحید و ولایت است این دو امر از یکدیگر جدا نیستند و اگر صراط در دنیا کشیده شده است، در واقع همان مسیر صحیح توحید و پذیرش ولایت است. درکلام امام خمینی (ره) صراط مستقیم تشریعی که ادامه صراط تکوینی است از عالم دنیا ی محسوس آغاز می¬شود و تا لقا ءالله که مقصد نهایی است کشیده شده است و هنگامی که در جهان آخرت حجاب ها کنار برود این صراط به صورت پلی محسوس بر روی جهنم مشاهده خواهد شد. در حقیقت صراط اخروی تجسم صراط دنیوی است. در دیدگاه عرغانی امام خمینی انا لله و انا الیه راجعون و اسفار اربعه در حقیقت اشاره به صراط مستقیم است. در این سفر روحانی، انسان¬ها با سیر و سلوک و طی کردن آن، به کمک هادیان صراط مستقیم به حقیقت صراط می¬رسند.
پرونده مقاله
به باور اماميه، امام حجت، برگزيده و منصوب خدا براي هدايت بشر است. از اين رو ضرورتا ويژگي¬هاي دارد كه درعين حال كه او را از مرتبه بنده و مخلوق بودن خداوند خارج نمي سازد او را از افراد عادي بشر متفاوت مي¬سازد. از مهم ترين اين ويژگي¬ها مصونيت از هرگونه گناه و خطا است كه در چکیده کامل
به باور اماميه، امام حجت، برگزيده و منصوب خدا براي هدايت بشر است. از اين رو ضرورتا ويژگي¬هاي دارد كه درعين حال كه او را از مرتبه بنده و مخلوق بودن خداوند خارج نمي سازد او را از افراد عادي بشر متفاوت مي¬سازد. از مهم ترين اين ويژگي¬ها مصونيت از هرگونه گناه و خطا است كه در اصطلاح علم كلام از آن به عصمت ياد مي شود؛ زيرا خطاي امام او را از حجيت مي¬اندازد و با حكمت و عدالت خداوند منافات دارد.همچنين از ديگر لوازم شأن امامت، علم كامل و گسترده او است. در اين ميان گاه خداوند در مواردي مصلحت مي¬بيند كه امام را از غيب و بواطن امور آگاه كند. اين آموزه¬ها همه برگرفته از آيات قرآن و مضامين معتبر روايي است كه در متن مقاله به آن اشاره خواهد شد. روش این مقاله بصورت تحلیلی-توصیفی است وخواهیم گفت: غلو شمردن صفات و ویژگی های فرابشری معصومین(ع)، ناشي از عدم توجه به دقائق و ظرايفي است كه در اين اتصاف و در معيارهاي غلو وجود دارد. ونویسنده در این مقاله با معناي دقيقي که از مفهوم فوق بشري بودن صفات ارائه داده،خواهد گفت،که اگراسناد امور،بصورت ذاتی،نسبت به انسان غیرممکن باشد، مثل الوهيت، تجرد و استقلال تام، حلول خدا و اتحادش با انسان، غلو است؛ اما امور خارق¬العاده¬اي كه ذاتا ممكن و طبق شواهد و مستندات - گرچه به ندرت - واقع شده است، غلو نیست، و می توان آن را از صفات فوق بشری ائمه(ع)قلمداد کرد.
پرونده مقاله
اندیشه و اعتقاد به بقاء روح و حیات پس از مرگ، از زمان هبوط آدم به کره خاکی از سوی پیامبران الهی، فلاسفه و متفکران با تعابیر مختلف بیان شده است و انسانها فارغ از هر زمان و مكان همواره بر اين باور بوده اند که انسان پس از مرگ در عالم دیگر دارای حیات است. این اندیشه که یکی چکیده کامل
اندیشه و اعتقاد به بقاء روح و حیات پس از مرگ، از زمان هبوط آدم به کره خاکی از سوی پیامبران الهی، فلاسفه و متفکران با تعابیر مختلف بیان شده است و انسانها فارغ از هر زمان و مكان همواره بر اين باور بوده اند که انسان پس از مرگ در عالم دیگر دارای حیات است. این اندیشه که یکی از کهن ترین عقاید انسان هاست، به رغم پارهای از اختلافات در چگونگی آن، یکی از اصول مشترکِ باورها در شریعت های آسمانی و غیرآسمانی است. اعتقاد به جاودانگی روح و جهان بازپسین، در فطرت انسان تخمیر شده و سلسله پیامبران الهی در طول تاریخ بشریت همواره این عقیده را، رهبری کرده اند. مطابق این باور، انسان از دو ساحت بدن مادی و حقیقتی به نام روح تشکیل شده است. روح حقیقتی مجرد دارد و امری ماوراء زمان و مکان و فراتر از دانش بشری است و پس از مرگ نیز دارای حیات است. بنابراین مرگ مستلزم فنا نبوده و روح همچنان در گرو اعمال خود در عالم دیگر به حیات ادامه میدهد.
در این نوشتار، ضمن بررسی این عقیده در عصر پیش از تاریخِ دین و برخی تمدنهای باستانی، دیدگاه قرآن کریم و آیین یهود و مسیحیت مطرح و تلاش میشود، باور به جاودانگی روح و حیات پس از مرگ را، از عقاید کهنِ بشری و آیین های آسمانی استخراج و آن را به عنوان یکی از وجوه مشترک عقاید یاد کرد. همچنین تلاش بر این بوده است که در شریعت های آسمانی، تنها کتب مقدس به عنوان اصلی ترین متون مورد استناد قرار گیرد. مضافا بر این که فقط اصل اعتقاد به حیات روح پس از مرگ، مورد پژوهش قرار گرفته است. کیفیت و وجوه افتراق این باور، فراتر از چهارچوب این نوشتار است.
پرونده مقاله
خلقت انسان یکی از ضروریترین حقایق عرفان اسلامی است که از جهات علمی و نظری، اخلاقی و تربیتی بسیار مهم میباشد. لذا شناخت و بررسی زوایای مختلف خلقت انسان جایگاه ویژهای دارد. هرچند پیشازاین پژوهشهای فراواني در مورد دیدگاههای مختلف امام خمینی (ره) و امام محمد غزالي انج چکیده کامل
خلقت انسان یکی از ضروریترین حقایق عرفان اسلامی است که از جهات علمی و نظری، اخلاقی و تربیتی بسیار مهم میباشد. لذا شناخت و بررسی زوایای مختلف خلقت انسان جایگاه ویژهای دارد. هرچند پیشازاین پژوهشهای فراواني در مورد دیدگاههای مختلف امام خمینی (ره) و امام محمد غزالي انجامشده اما دیدگاههای ایشان در مورد هستي و انسانشناسی كمتر مورد مداقه قرارگرفته است فلذا در اين مطالعه سعي بر اين است تا خلقت انسان از دیدگاه امام محمد غزالی و امام خمینی (ره) بهطور کامل مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار بگیرد. بررسی تحلیلی از مقایسه و تبیین آرا ء و افکار و نظریات حضرت امام خمینی (ره) و امام محمد غزالی در مورد خلقت انسان و اسرار عرفانی این آفرینش بیهمتای الهی با استناد به نظرات دو عارف وارسته. این پژوهش کتابخانهای و بنیادی میباشد. در این رساله تحقیق کتابخانهای بر مبنای توصیف و تحلیل است. استفاده از منابع مختلف مانند کتابها، مقالهها و متون عرفانی معتبر مورداستفاده قرار میگیرد. نتایج تحقیق نشان داد که دو متفکر مشابهت های بسیاری در خصوص خلقت انسان در آثار خود دارند و تفاوت بین آنها تنها در خصوص بسط و گسترش برخی مباحث مربوط به خلقت انسان است.
پرونده مقاله
وصایت و جانشینی از مباحث مهم پس از رحلت پیامبرص بود که به دلیل برداشتهای متفاوت از آن زمینههای اختلاف در میان مسلمانان را پدید آورد در حالی که بر اساس گزارش منابع کهن تاریخی شیعه، وصایت علی (ع) و یازده فرزند او بارها مورد تاکید پیامبرص وبرهمگان روشن بوده است. پس از ان چکیده کامل
وصایت و جانشینی از مباحث مهم پس از رحلت پیامبرص بود که به دلیل برداشتهای متفاوت از آن زمینههای اختلاف در میان مسلمانان را پدید آورد در حالی که بر اساس گزارش منابع کهن تاریخی شیعه، وصایت علی (ع) و یازده فرزند او بارها مورد تاکید پیامبرص وبرهمگان روشن بوده است. پس از انتخاب مردمی خلیفه، تلاش امام علی ع، جهت یاد آوری برای بازگشت به فرامین پیامبرص، سودی نبخشید و امام علی ع پس از عثمان به خلافت رسید. حضرت در دوران خلافت در مناشدات خویش مجددا به این مساله پرداختند. مساله وصایت پس از امام علی ع در زمان حسنین علیهم السلام همچنان مورد توجه بود وبه مردم یاد آوری می شد. پس از واقعه عاشورا، در زمان امام سجاد ع جریان سیاسی و فکری زیدیه، در فضای تقیه امام شکل گرفت. زیدیه با تاکید بروصایت، برنصوص دال برامامت تاکید کردند و امامت امام علی ع را از باب نص خفی وامامت حسنین علیهم السلام را از باب نص جلی پذیرفتند. در عصر امام باقرو امام صادق علیهم السلام تلاش های زیادی برای بسط مساله وصایت صورت پذیرفت. توجه ویژه امام صادق ع برمساله وصایت، برخی را به اشتباه انداخت و با انتخاب اسماعیل به عنوان وصی امام ع جریان تازه ای در شیعه رقم خورد. پس از صادقین علیهم السلام به دلیل اهمیت این مساله واهتمام ویژه شیعیان نسبت به تعیین مصداق آن، باور مندی به وصایت در شیعه رواج گسترش یافت. پژوهش حاضر با تاکید بر نقش تعیین کننده وصایت در تحولات سیاسی و فکری شیعه، در صدد است اندیشه وصایت را در عصر حضور امامان علیهم السلام واکاوی نموده و سیر تحولات آن را در منابع تاریخی و فرقه نگاری بررسی و به دلالت ها و چگونگی گسترش آن بپردازد.
پرونده مقاله
دعای ندبه از دعاهای مشهور با موضوع استغاثه از آخرین منجی عالم بشریت است. ادلهای را که بر نقش انسانها در فرهنگ مهدوی اقامه شده در آیاتی از قرآن و ادعیه آمده است. ندبه و استغاثه از امام عصر(عج) در این دعا به جملات و کلماتی از قرآن اشاره شده است. پژوهش حاضر با روش توصیف چکیده کامل
دعای ندبه از دعاهای مشهور با موضوع استغاثه از آخرین منجی عالم بشریت است. ادلهای را که بر نقش انسانها در فرهنگ مهدوی اقامه شده در آیاتی از قرآن و ادعیه آمده است. ندبه و استغاثه از امام عصر(عج) در این دعا به جملات و کلماتی از قرآن اشاره شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی و بر مبنای آموزه¬های قرآنی در دعای ندبه، به تبیین شاخصه¬های بُعد کُنشی فرهنگ زمینه¬ساز ظهور امام زمان(عج) پرداخته است. نتایج به دست آمده از پژوهش بدین قرار است: 1. محتوای دعای ندبه در قالب چهار فراز «حمد و صلوات»، «ثنای برقضاء»، «تاریخ از آغاز تا تکامل» و «استغاثه و طلب» و با بیان مطالبی فصیح، حماسی و عاطفی، به تاریخ¬ رنج¬نامۀ شیعه می¬پردازد و در فراق امام زمان(عج)، می¬تواند تنبّه افراد در راستای اصلاح اوضاع اجتماعى و مبارزه با ظلم و فساد را برانگیزد و زمینه¬سازِ ظهور آن حضرت باشد؛ 2. دعای ندبه، لزوم وجود رهبر الهی برای جامعه¬ اسلامی و لزوم نجات انسان از سرگردانی و ظلالت باکمک رهبر الهی و فراموشی احکام الهی را شاخصه¬های بُعد کُنشی فرهنگ ظهور می¬داند؛ 3. عوامل زمینه¬سازی ظهور، مسئله شناخت امام زمان(عج)، شناخت وظایف و عمل به آن و مطیع امر بودن و فداکاری است.
پرونده مقاله
آگاهی یافتن مردم از صداقت افرادی که مدعی منصب الهی هستند، متوقف بر اظهار دلایل عقلی و نقلی است. نبی اکرم(ص) درباره ائمه اثنی عشر(ع)، دلایل نقلی و عقلی متعددی بیان فرمود؛ به علاوه هر یک از ائمه(ع) نیز بر حقانیت امام بعدی دلایلی را اظهار داشتند. فارغ از استدلالهایی که دی چکیده کامل
آگاهی یافتن مردم از صداقت افرادی که مدعی منصب الهی هستند، متوقف بر اظهار دلایل عقلی و نقلی است. نبی اکرم(ص) درباره ائمه اثنی عشر(ع)، دلایل نقلی و عقلی متعددی بیان فرمود؛ به علاوه هر یک از ائمه(ع) نیز بر حقانیت امام بعدی دلایلی را اظهار داشتند. فارغ از استدلالهایی که دیگر معصومان در این خصوص مطرح نمودند، هر امام گاهی به احادیث وارده از جانب پیامبر(ص) یا امام پیشین و گاهی به ادله عقلی استناد و خود را به عنوان امام و جانشین پیامبر(ص) معرفی کرده است. پژوهش حاضر که در جمعآوری مطالب از شیوه کتابخانهای و در حوزه اندیشهورزی از روش تحلیلی استفاده کرده، به دنبال شناخت این مطلب است که فرآیند رفتاری ائمه(ع) در استفاده از ادله عقلی بر اثبات حقانیت خود چگونه بوده است؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که ائمه اطهار(ع) در اظهار ادله عقلی به مناسبات زمانی و سطح ادراکی مخاطبان فرآیند پنجگانه زیر را طی کرده است: اظهار شایستگی نسبت به خلافت، تلاش در حفظ ارزشها، معرفت افزایی، برتری علمی، اظهار افضلیت در برقراری حکومت توحیدی جهانی.
پرونده مقاله
عصمت امامعليه السلام از جمله مباحث کهن در کلام اسلامی است و علی¬رغم تأکیدات فراوان و استدلال بر آن و مسلّم¬دانستن آن به عنوان منصبی الهی و در راستای نبوّت، همچنان آماج هجمه¬ها و شبهات قرار دارد تا جایی¬که، اخیرا، خانم لمبتون، با ادعای مطالعهی تاریخی تفکر شیعه، تلاش دار چکیده کامل
عصمت امامعليه السلام از جمله مباحث کهن در کلام اسلامی است و علی¬رغم تأکیدات فراوان و استدلال بر آن و مسلّم¬دانستن آن به عنوان منصبی الهی و در راستای نبوّت، همچنان آماج هجمه¬ها و شبهات قرار دارد تا جایی¬که، اخیرا، خانم لمبتون، با ادعای مطالعهی تاریخی تفکر شیعه، تلاش دارد تا مسأله امامتِ پیشوایانی معصوم را فاقد ریشه تاریخی و ناشی از غلوّ در عقاید غالیان معرفی کند که از اواخر قرن دوم با مقداری تعدیل از سوی متکلمان شیعه، به تدریج، اندیشهی غالب شیعه گشته است و حتی پا را فراتر گذاشته و مدعی آن¬است که اعتقاد به عصمت امام را نمی¬توان به هیچ کدام از امامان، اصحاب ائمه و حتی عموم شیعیان در قرن نخست هجری نسبت داد! واکاوی مدعای مذکور و شواهد ارائه¬شده حاکی از عدم تحلیلی صحیح و عقلانی از تطوّر مبانی فکری تشیّع¬است و نقد و بررسی آن نشان¬می¬دهد که او بین فرآیند تکامل در مبانی فکری تشیع با توسعه در مبانی فکری از اجمال به تفصیل خلط کرده¬است. این تحقیق با هدف شناخت خلط و خطای لمبتون با تتبع در کلمات و عبارات بر جای مانده از او در کتاب «دولت و حكومت در اسلام» انجام شده و نیل به این مَقصد در سایه بررسی، توصیف و تحلیل دقیق کلام او با گرد¬آوری داده¬های کتابخانه¬ای میسّر است و نتیجه¬ی آن، نقد و بررسی مدعای او در موضوع تطوّر فکری تشیع در آموزه عصمت، و اثبات خطا و خلط او در فهم اندیشه مدافعان اندیشه¬های کلامی شیعه است.
پرونده مقاله
مهمترین منبع آموزههای دینی اسلام، قرآن است که تفسیر و بررسی سورهها و آیات آن از صدر اسلام تاکنون محور بحث محافل علمی و دینی بوده است. یکی از مهمترین سورههای قرآن سوره حمد است که عالمان دینی و مفسران حتی اگر تمامی سورهها و آیات قرآن را تفسیر نکردهاند اهتمام خاصی به چکیده کامل
مهمترین منبع آموزههای دینی اسلام، قرآن است که تفسیر و بررسی سورهها و آیات آن از صدر اسلام تاکنون محور بحث محافل علمی و دینی بوده است. یکی از مهمترین سورههای قرآن سوره حمد است که عالمان دینی و مفسران حتی اگر تمامی سورهها و آیات قرآن را تفسیر نکردهاند اهتمام خاصی به تفسیر این سوره داشته و با روشها و منابع گوناگون به تبیین و تفسیر آیات نورانی آن پرداختهاند. امام خمینی بهعنوان یکی از شخصیتهای اثرگذار در قرن اخیر و علامه طباطبایی از مفسران برجسته قرآن کریم از جهات مختلفی موردتوجه بودهاند و یکی از نمونههای بارز آثار امام خمینی)ره( تفسیر هنرمندانه سوره حمد است. در این تحقیق که به شیوه کتابخانهای و تحلیلی و توصیفی بوده به بررسی ویژگیهای تفسیر امام در این زمینه پرداختهشده و تفاوتهای تفسیر ایشان با تفسیر علامه طباطبایی تبیین میشود. از ویژگیهای مشترک هر دو مفسر استناد به روایات در تفسیر آیات و از وجوه افتراقشان، مختلف بودن روش تفسیر در این سوره میباشد.
پرونده مقاله
عرفان یکی از راه های شناخت حق یعنی رسیدن به معبود فانی شدن در او و حقیقت لا و الا را باور کردن جز او را ندیدن جزسخن او نشنیدن از علم الیقین گذشتن از عین الیقین فراتر رفتن و در جایگاه رفیع حق الیقین تکیه زدن و از ساحت ظاهر به باطن رفتن است.حضرت امام خمینی(ره) بزرگترین ع چکیده کامل
عرفان یکی از راه های شناخت حق یعنی رسیدن به معبود فانی شدن در او و حقیقت لا و الا را باور کردن جز او را ندیدن جزسخن او نشنیدن از علم الیقین گذشتن از عین الیقین فراتر رفتن و در جایگاه رفیع حق الیقین تکیه زدن و از ساحت ظاهر به باطن رفتن است.حضرت امام خمینی(ره) بزرگترین عارف عصر خویش که علاوه بر سیره فقهی و دینی خود نگاهی عالمانه¬ در حوزه¬ی عرفان داشته¬اند و آثار وتالیفات زیادی در این حوزه به رشته¬ی تحریر درآوره اند و میتوان گفت دیدگاه¬های عرفانی را به خوبی به حوزه¬های دیگری چون سیاست گره زده اندو از انجایی که یکی از مسائل مهم در موضوع عرفان، بررسی مقامات عرفانی و تشریح درجات مختلف آن¬ها است،در پژوهش پیش رو محوريّت اصلی کار، بررسی رویکرد عرفانی امام خمینی (ره) در ارتباط با مقامات عرفانی با تکیه بر صبر و فنا است. پژوهش حاضر با رهیافت توصیفی - تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه¬ای به¬ويژه منابع مربوط به ديدگاه¬های امام خمينی (ره) به بیان درجات هریک از مقامات مذکور پرداخته وتلاش شده با تأمّل آن مقامات با تکیه بر آثار عرفانی به خصوص آثار امام خمینی به درستی تبیین شود.
پرونده مقاله